Nakomiady: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Nakomiady ''' – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[ | + | ''' Nakomiady ''' – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim. Miejscowość w 2009 roku liczyła 591 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jerzy Both]] <ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ketrzyn_gmina_wiejska/152/Jednostki_pomocnicze/] [10.12.2014].</ref>.<br/><br/> |
| − | + | [[File: Kaplica von Redeckerów w parku w Nakomiadach.jpg|thumb|right|290 px| Kaplica von Redeckerów w parku w Nakomiadach [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nakomiady#mediaviewer/File:Nakomiady-kaplica-01.JPG commons.wikimedia.org] [12.12.2014]]] | |
| + | [[File: Kościół pw. św. Józefa w Nakomiadach.jpg|thumb|left|242 px|Kościół pw. św. Józefa w Nakomiadach [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Palace_in_Nakomiady#mediaviewer/File:Nakomiady,_front,_2012_r..JPG commons.wikimedia.org] [12.12.2014]] | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Miejscowość leży w odległości 10 km od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. | Miejscowość leży w odległości 10 km od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Nazwa miejscowości ''Eichmedien'' stanowi bezpośrednie nawiązanie do języka pruskiego, którym słowo "median" oznaczało "las". | Nazwa miejscowości ''Eichmedien'' stanowi bezpośrednie nawiązanie do języka pruskiego, którym słowo "median" oznaczało "las". | ||
| − | Wieś została założona przez komtura bałgijskiego [[Konrad Kyburg|Konrada Kyburga]] między 1392 a 1396 rokiem. W 1402 roku wielki mistrz krzyżacki [[Ulrich von Jungingen|Ulrich von Jungingen]] odnowił przywilej Nakomiad na | + | Wieś została założona przez komtura bałgijskiego [[Konrad Kyburg|Konrada Kyburga]] między 1392 a 1396 rokiem. W 1402 roku wielki mistrz krzyżacki [[Ulrich von Jungingen|Ulrich von Jungingen]] odnowił przywilej Nakomiad na prawie chełmińskim. W osadzie działały wówczas dwie karczmy. W 1437 roku wieś posiadała własny młyn, który działał do końca XVIII wieku. Pierwszym sołtysem wsi był Tyle Lewe. W przywileju z 1402 roku 4 włóki ziemi przeznaczono na potrzeby miejscowego proboszcza. Świątynia pw. św. Andrzeja miała istnieć już w XIV stuleciu. Mieszkańcy byli przekonani, że kościół był połączony podziemnym korytarzem z dawną krzyżacką wartownią, znajdującą się na niewielkim wzniesieniu nad [[Rzeka Guber|rzeką Guber]]. Pierwsza wzmianka na temat miejscowego kościoła pochodzi z 1554 roku. Samodzielna parafia protestancka została utworzona w roku 1556. |
W XVII wieku Nakomiady zostały przekazane Janowi Hoverbeckowi, dyplomacie brandenburskiemu. To właśnie przedstawiciele tego rodu w latach 1664-1680 wystawili pałac barokowy, słynący z obszernych lochów. W latach 1704-1706 pałac został przebudowany według projektu Józefa Pioli. Kolejna przebudowa miała miejsce w XIX stuleciu. Od 1789 do 1945 roku Nakomiady stanowiły własność rodziny [[von Redecker]]. W 1789 roku majątek znalazł się w posiadaniu Friedricha Redeckera. W okresie międzywojennym Nakomiady podupadły. W 1932 roku zostały wykupione przez Paula Gerharda Goertza. Redeckerowie pozostali jednak w majątku w roli zarządców dóbr. | W XVII wieku Nakomiady zostały przekazane Janowi Hoverbeckowi, dyplomacie brandenburskiemu. To właśnie przedstawiciele tego rodu w latach 1664-1680 wystawili pałac barokowy, słynący z obszernych lochów. W latach 1704-1706 pałac został przebudowany według projektu Józefa Pioli. Kolejna przebudowa miała miejsce w XIX stuleciu. Od 1789 do 1945 roku Nakomiady stanowiły własność rodziny [[von Redecker]]. W 1789 roku majątek znalazł się w posiadaniu Friedricha Redeckera. W okresie międzywojennym Nakomiady podupadły. W 1932 roku zostały wykupione przez Paula Gerharda Goertza. Redeckerowie pozostali jednak w majątku w roli zarządców dóbr. | ||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
26 stycznia 1945 roku do Nakomiad wkroczyli żołnierze radzieccy. Po zakończeniu [[II Wojna Światowa|II wojny światowej]] w pałacu uruchomiona została szkoła i świetlica. W 1974 roku w Nakomiadach utworzono [[Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej Nakomiady|Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej]]. W 1973 roku wieś była siedzibą sołectwa Nakomiady, obejmującej pięć miejscowości. W 1970 roku miejscowość liczyła 498 mieszkańców. We wsi działała szkoła podstawowa, ośrodek zdrowia i punkt biblioteczny. W 2000 roku Nakomiady były zamieszkane przez 651 osób. W miejscowości działa poczta. | 26 stycznia 1945 roku do Nakomiad wkroczyli żołnierze radzieccy. Po zakończeniu [[II Wojna Światowa|II wojny światowej]] w pałacu uruchomiona została szkoła i świetlica. W 1974 roku w Nakomiadach utworzono [[Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej Nakomiady|Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej]]. W 1973 roku wieś była siedzibą sołectwa Nakomiady, obejmującej pięć miejscowości. W 1970 roku miejscowość liczyła 498 mieszkańców. We wsi działała szkoła podstawowa, ośrodek zdrowia i punkt biblioteczny. W 2000 roku Nakomiady były zamieszkane przez 651 osób. W miejscowości działa poczta. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
==Gospodarka== | ==Gospodarka== | ||
*[[Manufaktura Pałac Nakomiady]], specjalizująca się w replikach XVIII-wiecznych pieców kaflowych | *[[Manufaktura Pałac Nakomiady]], specjalizująca się w replikach XVIII-wiecznych pieców kaflowych | ||
*[[Zakład Wędliniarski Nakomiady|Zakład Wędliniarski]] | *[[Zakład Wędliniarski Nakomiady|Zakład Wędliniarski]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
*[[Parafia pw. św. Józefa w Nakomiadach]] | *[[Parafia pw. św. Józefa w Nakomiadach]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
*[[Szkoła Podstawowa w Nakomiadach|Szkoła Podstawowa]] | *[[Szkoła Podstawowa w Nakomiadach|Szkoła Podstawowa]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
*szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: [[Giżycko]] – [[Sulimy]] – [[Pieczonki]] – [[Sołdany]] – [[Kruklanki]] – [[Wydminy]] – [[Lipińskie]] – [[Miłki]] – [[Paprotki]] – [[Górkło]] – [[Szymonka]] – [[Ławki Skorupki]] – [[Rybical]] – [[Ryn]] – [[Knis]] – [[Salpik]] – Nakomiady – [[Owczarnia]] – [[Pożarki Kronowo]] – [[Bogacko]] – Giżycko | *szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: [[Giżycko]] – [[Sulimy]] – [[Pieczonki]] – [[Sołdany]] – [[Kruklanki]] – [[Wydminy]] – [[Lipińskie]] – [[Miłki]] – [[Paprotki]] – [[Górkło]] – [[Szymonka]] – [[Ławki Skorupki]] – [[Rybical]] – [[Ryn]] – [[Knis]] – [[Salpik]] – Nakomiady – [[Owczarnia]] – [[Pożarki Kronowo]] – [[Bogacko]] – Giżycko | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*[[Pałac w Nakomiadach|Pałac]] | *[[Pałac w Nakomiadach|Pałac]] | ||
| Linia 80: | Linia 68: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/> | |
| − | + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | ''Kętrzyn i okolice'', oprac. Izabela Karpiuk, Kętrzyn 2001.<br/> | |
| − | + | ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', red. Aniela Bałanda, Olsztyn 1978.<br/> | |
| − | + | ''Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.<br/> | |
| − | + | Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. <br/> | |
| − | + | ''Wolna Encyklopedia Mazur'', red. Eryk Kowalczyk, Koczarki 2013.<br/> | |
| − | + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6366&p_token=0.6333460415820902| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.12.2014].<br/> | |
| − | + | [http://nakomiady.pl| Manufaktura Pałac Nakomiady] [10.12.2014]. | |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 95: | Linia 83: | ||
<references> | <references> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: Kultura]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Pałace i dwory]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: | ||
Wersja z 17:44, 14 lut 2015
| Nakomiady | |
| | |
![Pałac w Nakomiadach [2] [dostęp: 10.12.2014]](/index.php/Plik:Pa%C5%82ac_w_Nakomiadach.jpg) Pałac w Nakomiadach [3] [dostęp: 10.12.2014]
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | kętrzyński |
| Gmina | Kętrzyn |
| Liczba ludności (2009) | 591 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nakomiady | |
| Położenie na mapie Polski  Nakomiady | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nakomiady – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim. Miejscowość w 2009 roku liczyła 591 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje Jerzy Both [1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość leży w odległości 10 km od Kętrzyna.
Dzieje miejscowości
Nazwa miejscowości Eichmedien stanowi bezpośrednie nawiązanie do języka pruskiego, którym słowo "median" oznaczało "las". Wieś została założona przez komtura bałgijskiego Konrada Kyburga między 1392 a 1396 rokiem. W 1402 roku wielki mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen odnowił przywilej Nakomiad na prawie chełmińskim. W osadzie działały wówczas dwie karczmy. W 1437 roku wieś posiadała własny młyn, który działał do końca XVIII wieku. Pierwszym sołtysem wsi był Tyle Lewe. W przywileju z 1402 roku 4 włóki ziemi przeznaczono na potrzeby miejscowego proboszcza. Świątynia pw. św. Andrzeja miała istnieć już w XIV stuleciu. Mieszkańcy byli przekonani, że kościół był połączony podziemnym korytarzem z dawną krzyżacką wartownią, znajdującą się na niewielkim wzniesieniu nad rzeką Guber. Pierwsza wzmianka na temat miejscowego kościoła pochodzi z 1554 roku. Samodzielna parafia protestancka została utworzona w roku 1556.
W XVII wieku Nakomiady zostały przekazane Janowi Hoverbeckowi, dyplomacie brandenburskiemu. To właśnie przedstawiciele tego rodu w latach 1664-1680 wystawili pałac barokowy, słynący z obszernych lochów. W latach 1704-1706 pałac został przebudowany według projektu Józefa Pioli. Kolejna przebudowa miała miejsce w XIX stuleciu. Od 1789 do 1945 roku Nakomiady stanowiły własność rodziny von Redecker. W 1789 roku majątek znalazł się w posiadaniu Friedricha Redeckera. W okresie międzywojennym Nakomiady podupadły. W 1932 roku zostały wykupione przez Paula Gerharda Goertza. Redeckerowie pozostali jednak w majątku w roli zarządców dóbr.
W 1539 roku Nakomiady były zamieszkane wyłącznie przez polską ludność. W 1870 roku w parafii doliczono się 1 172 Polaków i 741 Niemców. Jednak już 20 lat później na ogólną liczbę 2500 wiernych przypadało 833 Polaków. W 2. połowie XIX wieku Nakomiady były zamieszkane przez 625 mieszkańców. W majątku działały dwie cegielnie. W tym czasie majątek obejmował powierzchnię 956, 13 ha. W 1910 roku miejscowość liczyła 670 mieszkańców.
26 stycznia 1945 roku do Nakomiad wkroczyli żołnierze radzieccy. Po zakończeniu II wojny światowej w pałacu uruchomiona została szkoła i świetlica. W 1974 roku w Nakomiadach utworzono Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej. W 1973 roku wieś była siedzibą sołectwa Nakomiady, obejmującej pięć miejscowości. W 1970 roku miejscowość liczyła 498 mieszkańców. We wsi działała szkoła podstawowa, ośrodek zdrowia i punkt biblioteczny. W 2000 roku Nakomiady były zamieszkane przez 651 osób. W miejscowości działa poczta.
Gospodarka
- Manufaktura Pałac Nakomiady, specjalizująca się w replikach XVIII-wiecznych pieców kaflowych
- Zakład Wędliniarski
Religia
Edukacja
Turystyka
- szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: Giżycko – Sulimy – Pieczonki – Sołdany – Kruklanki – Wydminy – Lipińskie – Miłki – Paprotki – Górkło – Szymonka – Ławki Skorupki – Rybical – Ryn – Knis – Salpik – Nakomiady – Owczarnia – Pożarki Kronowo – Bogacko – Giżycko
Zabytki
- Pałac
- Kaplica parkowa, wzniesiona w 1857 roku po śmierci dwóch synów Hermana i AUgusty von Redeckerów. Jedna część budowli służyła za kaplicę, a druga pełniła rolę rodzinnego grobowca. W 1934 roku wszyscy zmarli członkowie rodziny zostali przeniesieni na cmentarz rodowy w Godzikowe.
- Założenie parkowe stworzone w XVIII wieku z zachowanymi okazami 300-letnich drzew
- Budynek pałacowej owczarni
- Kościół pw. św. Józefa, wzniesiony jako świątynia ewangelicka w XVI w.;rozbudowywany w XIX i XX w. Wyremontowany w 1932 r. W roku 1980 roku został przekazany w użytkowanie katolikom. We wnętrzu zachował się XVII-wieczny ołtarz
- Tablica pamiątkowa, znajdująca się w miejscowym kościele. Znajdują się na niej nazwiska mieszkańców parafii, którzy polegli I wojnie światowej
- Cmentarz przykościelny
- Dawny cmentarz rodowy, znajdujący się w odległości 1 km od Nakomiad we wsi Godzikowo. Na cmentarz prowadzi aleja drzew, zasadzonych w 1905 roku; na szczycie cmentarnego wzniesienia pochowano (zm. w 1809 r.) założyciela rodu Friedricha von Redeckera; mogiły pozostałych przedstawicieli rodu przykrywają kamienne płyty. Na grobach osób związanych z rodziną umieszczone zostały trzy żeliwne krzyże
- Kamienny pomnik znajdujący się przed miejscowym kościołem, który upamiętnia poległych w I wojnie światowej
- Pamiątkowy głaz kanclerza Otto von Bismarcka, wystawiony przez mieszkańców Nakomiad w 1899 r., wzbudzający po dzień dzisiejszy wiele emocji[2].
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kętrzyn i okolice, oprac. Izabela Karpiuk, Kętrzyn 2001.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. Aniela Bałanda, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wolna Encyklopedia Mazur, red. Eryk Kowalczyk, Koczarki 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2014].
Manufaktura Pałac Nakomiady [10.12.2014].
Przypisy
<references>
![[3]](http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Palace_in_Nakomiady#mediaviewer/File:Nakomiady,_front,_2012_r..JPG){kind=link}
