Knis

Knis
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Ryn
Liczba ludności (2010)	206
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Knis
Położenie na mapie Polski Knis
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Knis (niem. Gneist) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Ryn. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 206 mieszkańców, łącznie z osadami Głąbowo, Knis-Podewsie i Mleczkowo, które wchodzą w skład sołectwa Knis. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janusz Olszewski.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na brzegu jeziora Guber, 26 km na południowy zachód od Giżycka i 4 km na północ od Rynu, w pobliżu granicy z powiatem kętrzyńskim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów państwa zakonu krzyżackiego. Dokładna data jej założenia nie jest znana; najprawdopodobniej miało to miejsce między 1484 a 1511 rokiem. Pierwsze wzmianki o wsi zachowane w źródłach pochodzą z 1517 roku. Była to wówczas wieś czynszowa z dziewięcioma gospodarzami i 21 łanami. Nieco później, w roku 1539, areał wsi wzrósł do 26 łanów. Gospodarzyło tu wtedy 24 chłopów. W 1555 roku Knis otrzymał nowy przywilej, mocą którego obszar wsi powiększył się do 50 łanów. Wieś poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku. W 1719 roku aż 31 łanów wciąż było opuszczonych.

Szkołę we wsi założono w 1737 roku. Po II wojnie światowej uruchomiono ją 1 września 1947 roku, a zlikwidowano w 1973 roku w związku z reorganizacją sieci szkolnej.

W 1970 roku w Knisie były 32 budynki mieszkalne. Działały świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 50 miejsc, remiza strażacka, boisko sportowe, kółko rolnicze, spółka wodnomelioracyjna, dwa zakłady kowalsko-ślusarskie i jeden zakład konserwacji maszyn i urządzeń rolniczych. Przy wsi funkcjonowały trzy pegeery: PGR Głąbowo, PGR Mleczkowo i PGR Podewsie. W latach 1954–1972 Knis należał do gromady Ryn.

Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:

• 1857 – 407 osób
• 1933 – 347 osób
• 1939 – 312 osób
• 1970 – 297 osób, 18 gospodarstw

Zabytki

• budynek szkoły z początku XX wieku
• cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XIX wieku

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Gminna ewidencja zabytków, [w:] Miasto i gmina Ryn. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, bip.warmia.mazury.pl, część A, Ryn 2009/2010 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]