Kukułka plamista: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|Synonimy = storczyk plamisty, stoplamek plamisty | |Synonimy = storczyk plamisty, stoplamek plamisty | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| − | |||
| − | |||
'''Kukułka plamista''' (''Dactylorhiza maculata'' (L.) Soó) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (''Orchidaceae''), rzędu szpargowców (''Asparagales''). | '''Kukułka plamista''' (''Dactylorhiza maculata'' (L.) Soó) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (''Orchidaceae''), rzędu szpargowców (''Asparagales''). | ||
| − | + | <br/><br/> | |
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
Roślina wieloletnia z płaskimi, głęboko palczasto wcinanymi bulwami. Łodyga o wysokości 20-60 cm (70 cm), wypełniona rdzeniem lub pusta w środku, wzniesiona, soczysta, gruba, nierozgałęziona, górą fioletowo nabiegła. Liście w liczbie od 3 do 9 (12), z brunatnymi lub fioletowymi plamami (stąd nazwa), w zarysie lancetowate lub odwrotnie jajowate, tępe lub zaostrzone; dolne rozetowato skupione, obejmujące łodygę; górne przypominające przysadki kwiatowe. | Roślina wieloletnia z płaskimi, głęboko palczasto wcinanymi bulwami. Łodyga o wysokości 20-60 cm (70 cm), wypełniona rdzeniem lub pusta w środku, wzniesiona, soczysta, gruba, nierozgałęziona, górą fioletowo nabiegła. Liście w liczbie od 3 do 9 (12), z brunatnymi lub fioletowymi plamami (stąd nazwa), w zarysie lancetowate lub odwrotnie jajowate, tępe lub zaostrzone; dolne rozetowato skupione, obejmujące łodygę; górne przypominające przysadki kwiatowe. | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
Występuje tylko w Europie, od strefy przyśródziemnomorskiej do arktycznej. Brak go w Norwegii oraz w południowo-wschodniej części Europy. W Polsce dość częsty na całym obszarze. W górach występuje po regiel dolny. | Występuje tylko w Europie, od strefy przyśródziemnomorskiej do arktycznej. Brak go w Norwegii oraz w południowo-wschodniej części Europy. W Polsce dość częsty na całym obszarze. W górach występuje po regiel dolny. | ||
| − | + | ||
| − | + | Występuje na terenach wilgotnych, podmokłych łąkach, a także w lasach z dużą ilością docierającego światła. Najczęściej występuje na torfowiskach niskich i przejściowych. Najbardziej lubią gleby bogate w wapń. | |
| − | Storczyk plamisty na terenie Warmii i Mazur odnotowano w [[Brodnicki Park Krajobrazowy|Brodnickim Parku Krajobrazowym]]. | + | |
| + | Storczyk plamisty na terenie [[Warmia|Warmii]] i [[mazury|Mazur]] odnotowano w [[Brodnicki Park Krajobrazowy|Brodnickim Parku Krajobrazowym]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 41: | Linia 40: | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
Gatunek zróżnicowany na 10 podgatunków. Często krzyżuje się z innymi gatunkami kukułek oraz gółką długoostrogową. | Gatunek zróżnicowany na 10 podgatunków. Często krzyżuje się z innymi gatunkami kukułek oraz gółką długoostrogową. | ||
| − | + | ||
Gatunkiem podobnym do storczyka plamistego jest [[kukułka Fuchsa ]] (''Dactylorhiza fuchsii''). Jest rośliną większą, jej warżka jest głębiej 3-łatkowa, ostroga grubsza, rysunek warżki bardziej bogaty, plamki na liściach mniej wybitne. | Gatunkiem podobnym do storczyka plamistego jest [[kukułka Fuchsa ]] (''Dactylorhiza fuchsii''). Jest rośliną większą, jej warżka jest głębiej 3-łatkowa, ostroga grubsza, rysunek warżki bardziej bogaty, plamki na liściach mniej wybitne. | ||
| − | |||
Storczyk plamisty jest rośliną owadopylną. Kwiaty zwodnicze, imitujące kwiaty roślin owadopylnych, nie oferują jednak owadom nektaru. Nasiona nie zawierają żadnych substancji odżywczych i ich kiełkowanie oraz dalszy rozwój jest uzależniony od grzybni, której strzępki znajdują się już w nasionach. W symbiozę wchodzą z grzybami glebowymi. Okres kiełkowania jest bardzo długi, czasami wynosi nawet kilka lat. Grzyby dostarczają storczykom hormonów roślinnych, które niezbędne są przy uruchamianiu procesów fotosyntezy, witamin i prawdopodobnie także za ich pośrednictwem storczyki pobierają wodę i sole mineralne. W zamian grzyb otrzymuje produkty fotosyntezy. | Storczyk plamisty jest rośliną owadopylną. Kwiaty zwodnicze, imitujące kwiaty roślin owadopylnych, nie oferują jednak owadom nektaru. Nasiona nie zawierają żadnych substancji odżywczych i ich kiełkowanie oraz dalszy rozwój jest uzależniony od grzybni, której strzępki znajdują się już w nasionach. W symbiozę wchodzą z grzybami glebowymi. Okres kiełkowania jest bardzo długi, czasami wynosi nawet kilka lat. Grzyby dostarczają storczykom hormonów roślinnych, które niezbędne są przy uruchamianiu procesów fotosyntezy, witamin i prawdopodobnie także za ich pośrednictwem storczyki pobierają wodę i sole mineralne. W zamian grzyb otrzymuje produkty fotosyntezy. | ||
| − | + | == Zobacz też == | |
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kukułka_plamista pl.wikipedia.org] [15.02.2015]<br/> | ||
| + | [http://jezioro.com.pl/flora/okaz.html?id=940 jezioro.com.pl] [15.02.2015]<br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, ''Rośliny chronione'', Warszawa | + | Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, ''Rośliny chronione'', Warszawa 2006. |
<br/> | <br/> | ||
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006. | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: | + | |
| + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Parki Krajobrazowe]][[Kategoria: Powiat nowomiejski]] [[Kategoria: Biskupiec (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Kurzętnik (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rośliny chronione]] | ||
Wersja z 12:52, 16 lut 2015
| Kukułka plamista | |
| | |
| Dactylorhiza maculata | |
| (L.) Soó | |
 Kukułka plamista. Fot. Bjørn Christian Tørrissen. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | jednoliścienne |
| Rząd | szparagowce |
| Rodzina | storczykowate |
| Rodzaj | kukułka |
| Gatunek | kukułka plamista |
| storczyk plamisty, stoplamek plamisty | |
Kukułka plamista (Dactylorhiza maculata (L.) Soó) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae), rzędu szpargowców (Asparagales).
Spis treści
Morfologia
Roślina wieloletnia z płaskimi, głęboko palczasto wcinanymi bulwami. Łodyga o wysokości 20-60 cm (70 cm), wypełniona rdzeniem lub pusta w środku, wzniesiona, soczysta, gruba, nierozgałęziona, górą fioletowo nabiegła. Liście w liczbie od 3 do 9 (12), z brunatnymi lub fioletowymi plamami (stąd nazwa), w zarysie lancetowate lub odwrotnie jajowate, tępe lub zaostrzone; dolne rozetowato skupione, obejmujące łodygę; górne przypominające przysadki kwiatowe.
Kwitnie od maja do lipca. Kwiaty zebrane w licznokwiatowy walcowaty kwiatostan typu kłosa, o zmiennej barwie, głównie w kolorze różowym/fioletowym, czasami też w białym. Kłos początkowo jest szerokostożkowaty, potem walcowaty. Ma długość 3-5 cm i składa się z 8-25 kwiatów. Boczne listki okwiatu są podniesione do góry, środkowa klapa warżki jest znacznie węższa od klap bocznych. Warżka ma długość 5-10 mm i szerokość 6,5-15 mm, 3-łatkowa z łatkami bocznymi rozpostartymi, posiada wyraźny ciemnoczerwony rysunek. Ostroga walcowata, znacznie krótsza od zalążni; zalążnia skręcona, zastępuje szypułkę kwiatową, czerwono nabiegła, prętosłup barwy jasnoróżowej. Owocem jest rozdęta torebka, o długości do 15 mm, zawierająca bardzo liczne i bardzo drobne nasiona.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje tylko w Europie, od strefy przyśródziemnomorskiej do arktycznej. Brak go w Norwegii oraz w południowo-wschodniej części Europy. W Polsce dość częsty na całym obszarze. W górach występuje po regiel dolny.
Występuje na terenach wilgotnych, podmokłych łąkach, a także w lasach z dużą ilością docierającego światła. Najczęściej występuje na torfowiskach niskich i przejściowych. Najbardziej lubią gleby bogate w wapń.
Storczyk plamisty na terenie Warmii i Mazur odnotowano w Brodnickim Parku Krajobrazowym.
Wartość użytkowa
Gatunek w Polsce pod ścisłą ochroną gatunkową, znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). Głównym zagrożeniem dla gatunku jest osuszanie torfowisk i podmokłych łąk, zarastanie torfowisk i łąk przez trzcinę, drzewa i krzewy, regulację rzek, a także wycinanie lasów łęgowych.
Ciekawostki
Gatunek zróżnicowany na 10 podgatunków. Często krzyżuje się z innymi gatunkami kukułek oraz gółką długoostrogową.
Gatunkiem podobnym do storczyka plamistego jest kukułka Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii). Jest rośliną większą, jej warżka jest głębiej 3-łatkowa, ostroga grubsza, rysunek warżki bardziej bogaty, plamki na liściach mniej wybitne.
Storczyk plamisty jest rośliną owadopylną. Kwiaty zwodnicze, imitujące kwiaty roślin owadopylnych, nie oferują jednak owadom nektaru. Nasiona nie zawierają żadnych substancji odżywczych i ich kiełkowanie oraz dalszy rozwój jest uzależniony od grzybni, której strzępki znajdują się już w nasionach. W symbiozę wchodzą z grzybami glebowymi. Okres kiełkowania jest bardzo długi, czasami wynosi nawet kilka lat. Grzyby dostarczają storczykom hormonów roślinnych, które niezbędne są przy uruchamianiu procesów fotosyntezy, witamin i prawdopodobnie także za ich pośrednictwem storczyki pobierają wodę i sole mineralne. W zamian grzyb otrzymuje produkty fotosyntezy.
Zobacz też
pl.wikipedia.org [15.02.2015]
jezioro.com.pl [15.02.2015]
Bibliografia
Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, Rośliny chronione, Warszawa 2006.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006.
