Otwornica półkulista: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Otwornica półkulista | |Nazwa rośliny = Otwornica półkulista | ||
| − | |Nazwa łacińska = Pertusaria hemisphaerica | + | |Nazwa łacińska = ''Pertusaria hemisphaerica'' |
|L = (Flörke) Erichsen | |L = (Flörke) Erichsen | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Pertusaria hemisphaerica.jpg | |grafika = Pertusaria hemisphaerica.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Otwornica półkulista | + | |podpis grafiki = Otwornica półkulista.<br>Fot. Dariusz Kubiak. |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
|Królestwo = grzyby | |Królestwo = grzyby | ||
| + | |Podkrólestwo = | ||
|Gromada = grzyby workowe | |Gromada = grzyby workowe | ||
| − | |Klasa = miseczniaki (Lecanoromycetes) | + | |Klasa = miseczniaki (''Lecanoromycetes'') |
|Rząd = otwornicowce | |Rząd = otwornicowce | ||
|Rodzina = otwornicowate | |Rodzina = otwornicowate | ||
| Linia 17: | Linia 18: | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = ''Variolaria hemisphaerica'' Flörke}} | |Lista synonimów = ''Variolaria hemisphaerica'' Flörke}} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Otwornica półkulista''' (''Pertusaria hemisphaerica'' (Flörke) Erichsen – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny otwornicowatych (''Pertusariaceae''), rzędu otwornicowców (''Pertusariales''). | '''Otwornica półkulista''' (''Pertusaria hemisphaerica'' (Flörke) Erichsen – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny otwornicowatych (''Pertusariaceae''), rzędu otwornicowców (''Pertusariales''). | ||
| − | + | <br/><br/> | |
| − | + | == Plecha == | |
| − | + | Plecha otwornicy półkulistej jest skorupiasta, zwykle gruba, pomarszczona, jasnoszara lub biaława, rzadko ciemniejsza, na obwodzie ze srebrzystobiałym brzeżkiem, bez izydiów (wyrostki), z soraliami. Soralia drobne, koliste, zwykle wypukłe, białawe, u okazów rosnących w cieniu czasem zielonkawe. Plecha (soralia) barwi się od C (C+) na kolor czerwony (P-, K-). Podobnym gatunkiem do otwornicy półkulistej jest pospolity w całym kraju rozsypek srebrzysty (''Phlyctis argena''). Porost ten tworzy plechę cieńszą, z nieregularnymi, zlewającymi się soraliami. Jego plecha bawi się od K (K+) na kolor czerwony, nie barwi się natomiast od C (C-). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Plecha otwornicy półkulistej jest skorupiasta, zwykle gruba, pomarszczona, jasnoszara lub biaława, rzadko ciemniejsza, na obwodzie ze srebrzystobiałym brzeżkiem, bez izydiów (wyrostki), z soraliami. Soralia drobne, koliste, zwykle wypukłe, białawe, u okazów rosnących w cieniu czasem zielonkawe. Plecha (soralia) barwi się od C (C+) na kolor czerwony (P-, K-). Podobnym do otwornicy półkulistej | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Rozmieszczenie i ekologia == | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Gatunek ten występuje na korze starych drzew liściastych, zwłaszcza na [[buk zwyczajny|bukach]], [[dąb szypułkowy|dębach]], [[lipa drobnolistna|lipach]] i [[grab pospolity|grabach]], w dobrze zachowanych ekosystemach leśnych, rzadko na drzewach przydrożnych, wyjątkowo na skałach. | Gatunek ten występuje na korze starych drzew liściastych, zwłaszcza na [[buk zwyczajny|bukach]], [[dąb szypułkowy|dębach]], [[lipa drobnolistna|lipach]] i [[grab pospolity|grabach]], w dobrze zachowanych ekosystemach leśnych, rzadko na drzewach przydrożnych, wyjątkowo na skałach. | ||
| − | |||
| + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] gatunek ten występuje jedynie w największych kompleksach leśnych regionu, częściej na północnym wschodzie – w [[Puszcza Borecka|Puszczy Boreckiej]] i [[Puszcza Romincka|Rominckiej]]. | ||
| − | + | == Wartość użytkowa == | |
| + | Jest to gatunek ginący, jeszcze do niedawna dość częsty i licznie rosnący, teraz rzadki w całym kraju. Jest bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia powietrza. | ||
| + | Został umieszczony na ''Czerwonej liście porostów w Polsce'' jako porost zagrożonych wymarciem (EN). | ||
| − | + | Otwornica półkulista jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego). | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zobacz też == | |
| − | + | [http://species.wikimedia.org/wiki/Pertusaria_hemisphaerica species.wikimedia.org, Pertusaria hemisphaerica] [21.05.2014] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, ''Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce'', "Monographiae Botanicae" 2003, z. 91, s. 223–239.<br/> | |
| − | + | Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland'', [w:] ''Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.<br/> | |
| − | + | Fałtynowicz Wiesław, ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów'', Warszawa 2012. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] | |
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby | ||
Aktualna wersja na dzień 08:53, 10 mar 2015
| Otwornica półkulista | |
| | |
| Pertusaria hemisphaerica | |
| (Flörke) Erichsen | |
 Otwornica półkulista. Fot. Dariusz Kubiak. | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby workowe |
| Klasa | miseczniaki (Lecanoromycetes) |
| Rząd | otwornicowce |
| Rodzina | otwornicowate |
| Rodzaj | otwornica |
| Gatunek | otwornica półkulista |
| Synonimy | |
| Variolaria hemisphaerica Flörke | |
Otwornica półkulista (Pertusaria hemisphaerica (Flörke) Erichsen – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny otwornicowatych (Pertusariaceae), rzędu otwornicowców (Pertusariales).
Plecha
Plecha otwornicy półkulistej jest skorupiasta, zwykle gruba, pomarszczona, jasnoszara lub biaława, rzadko ciemniejsza, na obwodzie ze srebrzystobiałym brzeżkiem, bez izydiów (wyrostki), z soraliami. Soralia drobne, koliste, zwykle wypukłe, białawe, u okazów rosnących w cieniu czasem zielonkawe. Plecha (soralia) barwi się od C (C+) na kolor czerwony (P-, K-). Podobnym gatunkiem do otwornicy półkulistej jest pospolity w całym kraju rozsypek srebrzysty (Phlyctis argena). Porost ten tworzy plechę cieńszą, z nieregularnymi, zlewającymi się soraliami. Jego plecha bawi się od K (K+) na kolor czerwony, nie barwi się natomiast od C (C-).
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek ten występuje na korze starych drzew liściastych, zwłaszcza na bukach, dębach, lipach i grabach, w dobrze zachowanych ekosystemach leśnych, rzadko na drzewach przydrożnych, wyjątkowo na skałach.
Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje jedynie w największych kompleksach leśnych regionu, częściej na północnym wschodzie – w Puszczy Boreckiej i Rominckiej.
Wartość użytkowa
Jest to gatunek ginący, jeszcze do niedawna dość częsty i licznie rosnący, teraz rzadki w całym kraju. Jest bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia powietrza. Został umieszczony na Czerwonej liście porostów w Polsce jako porost zagrożonych wymarciem (EN).
Otwornica półkulista jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego).
Zobacz też
species.wikimedia.org, Pertusaria hemisphaerica [21.05.2014]
Bibliografia
Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce, "Monographiae Botanicae" 2003, z. 91, s. 223–239.
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland, [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.
Fałtynowicz Wiesław, Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów, Warszawa 2012.
