Purchawka jeżowata: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = 00.jpg | |grafika = 00.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Owocnik purchawki jeżowatej | + | |podpis grafiki = Owocnik purchawki jeżowatej.<br>Fot. Dariusz Kubiak. |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Owocnik == | == Owocnik == | ||
| − | Owocnik gruszkowaty, w młodości biały, dojrzały brązowawy, wysokości do 6 cm, pokryty długimi 3-4(6) mm brązowymi wyrostkami. Kolce mocne, ostre i gęsto ustawione, szczyty sąsiednich kolców mogą być zakrzywione ku sobie i stykać się czubkami; stanowią one zewnętrzną okrywę owocnika, tzw. egzoperydium. U starszych okazów kolce odpadają i odsłaniają wewnętrzną okrywę – endoperydium z wyraźną graniastą siateczką. Wewnątrz owocnika podglebie początkowo białe, potem | + | Owocnik gruszkowaty, w młodości biały, dojrzały brązowawy, wysokości do 6 cm, pokryty długimi 3-4(6) mm brązowymi wyrostkami. Kolce mocne, ostre i gęsto ustawione, szczyty sąsiednich kolców mogą być zakrzywione ku sobie i stykać się czubkami; stanowią one zewnętrzną okrywę owocnika, tzw. egzoperydium. U starszych okazów kolce odpadają i odsłaniają wewnętrzną okrywę – endoperydium z wyraźną graniastą siateczką. Wewnątrz owocnika podglebie początkowo białe, potem szarofioletowe z wyraźną zwykle kolumellą. Zarodniki w masie, niedojrzałe szarofioletowe, dojrzałe czekoladowobrązowe (u innych gatunków purchawek jest żółtawe, oliwkowe, umbra), wydostają się przez otwór szczytowy w endoperydium. Trzon jest krótki, czasem go brak. U podstawy owocnika zwykle widoczne są sznury grzybniowe, tzw. ryzomorfy. |
<br/> | <br/> | ||
== Rozmieszczenie i ekologia == | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
Purchawka jeżowata jest grzybem saprotroficznym. Wytwarza owocniki rosnące na ziemi, rzadko na butwiejącym drewnie, pojedynczo lub w małych grupach. Preferuje lasy żyzne, liściaste, zwłaszcza bukowe, rzadziej mieszane lub iglaste występujące na glebach wapiennych. Owocniki wyrastają od lipca do października. | Purchawka jeżowata jest grzybem saprotroficznym. Wytwarza owocniki rosnące na ziemi, rzadko na butwiejącym drewnie, pojedynczo lub w małych grupach. Preferuje lasy żyzne, liściaste, zwłaszcza bukowe, rzadziej mieszane lub iglaste występujące na glebach wapiennych. Owocniki wyrastają od lipca do października. | ||
| − | |||
| + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] purchawkę jeżowatą odnotowano w [[Rezerwat Kamienna Góra|rezerwacie Kamienna Góra]]. | ||
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
Purchawka jeżowata jest jadalna w fazie młodego owocnika, kiedy wnętrze jest białe. Tak jak wszystkie purchawki w późniejszej fazie nie jest trująca, ale nieprzydatna ze względu na szybki rozpad owocnika. | Purchawka jeżowata jest jadalna w fazie młodego owocnika, kiedy wnętrze jest białe. Tak jak wszystkie purchawki w późniejszej fazie nie jest trująca, ale nieprzydatna ze względu na szybki rozpad owocnika. | ||
<br/> | <br/> | ||
Purchawka jeżowata jest dość rzadkim gatunkiem. Znajduje się na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski", gdzie zaliczono ją do kategorii R. | Purchawka jeżowata jest dość rzadkim gatunkiem. Znajduje się na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski", gdzie zaliczono ją do kategorii R. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| Linia 51: | Linia 48: | ||
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, ''Red list of the macrofungi in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70. | Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, ''Red list of the macrofungi in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70. | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] | + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] |
| − | [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] | + | [[Kategoria: Rezerwaty przyrody]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| − | [[Kategoria: Rezerwaty przyrody]] | + | [[Kategoria: Jonkowo (gmina wiejska)]] |
Aktualna wersja na dzień 09:10, 10 mar 2015
| Purchawka jeżowata | |
| | |
| Lycoperdon echinatum | |
| Pers. | |
 Owocnik purchawki jeżowatej. Fot. Dariusz Kubiak. | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | pieczarkowce |
| Rodzina | pieczarkowate |
| Rodzaj | purchawka |
| Gatunek | purchawka jeżowata |
| Synonimy | |
Purchawka jeżowata (Lycoperdon echinatum Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), rzędu pieczarkowców (Agaricales).
Spis treści
Owocnik
Owocnik gruszkowaty, w młodości biały, dojrzały brązowawy, wysokości do 6 cm, pokryty długimi 3-4(6) mm brązowymi wyrostkami. Kolce mocne, ostre i gęsto ustawione, szczyty sąsiednich kolców mogą być zakrzywione ku sobie i stykać się czubkami; stanowią one zewnętrzną okrywę owocnika, tzw. egzoperydium. U starszych okazów kolce odpadają i odsłaniają wewnętrzną okrywę – endoperydium z wyraźną graniastą siateczką. Wewnątrz owocnika podglebie początkowo białe, potem szarofioletowe z wyraźną zwykle kolumellą. Zarodniki w masie, niedojrzałe szarofioletowe, dojrzałe czekoladowobrązowe (u innych gatunków purchawek jest żółtawe, oliwkowe, umbra), wydostają się przez otwór szczytowy w endoperydium. Trzon jest krótki, czasem go brak. U podstawy owocnika zwykle widoczne są sznury grzybniowe, tzw. ryzomorfy.
Rozmieszczenie i ekologia
Purchawka jeżowata jest grzybem saprotroficznym. Wytwarza owocniki rosnące na ziemi, rzadko na butwiejącym drewnie, pojedynczo lub w małych grupach. Preferuje lasy żyzne, liściaste, zwłaszcza bukowe, rzadziej mieszane lub iglaste występujące na glebach wapiennych. Owocniki wyrastają od lipca do października.
Na Warmii i Mazurach purchawkę jeżowatą odnotowano w rezerwacie Kamienna Góra.
Wartość użytkowa
Purchawka jeżowata jest jadalna w fazie młodego owocnika, kiedy wnętrze jest białe. Tak jak wszystkie purchawki w późniejszej fazie nie jest trująca, ale nieprzydatna ze względu na szybki rozpad owocnika.
Purchawka jeżowata jest dość rzadkim gatunkiem. Znajduje się na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski", gdzie zaliczono ją do kategorii R.
Ciekawostki
Młode owocniki łatwo jest poznać po jeżowatym wyglądzie. Starsze okazy można pomylić z krótkokolczastą purchawką czarniawą, zwaną też cuchnącą L. foetidum (=Lycoperdon nigrescens), o nieprzyjemnym zapachu, która preferuje gleby kwaśne. Purchawka jeżowata bywa także mylona z purchawką brunatną (Lycoperdon umbrinum), która również jest w brązowawych odcieniach, lecz ma krótsze kolce.
Zobacz też
grzyby.pl [25.05.2014]
pl.wikipedia.org, Purchawka jeżowata [25.05.2014]
indexfungorum.org [25.05.2014]
Bibliografia
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.
