Wawrzynek wilczełyko: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = wawrzynek.jpg | |grafika = wawrzynek.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Wawrzynek wilczełyko | + | |podpis grafiki = Wawrzynek wilczełyko – pęd z owocami.<br>Fot. Dariusz Kubiak. |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
| − | Słabo rozgałęziony krzew. Łodyga od 0,3 do 1 m wysokości, o szarobrązowej korze. Gałązki nagie | + | Słabo rozgałęziony krzew. Łodyga od 0,3 do 1 m wysokości, o szarobrązowej korze. Gałązki nagie, liście skrętoległe, całobrzegie, zaostrzone, na krótkim ogonku, spodem sinawe, długości 4-8 cm, gęsto skupione na szczytach gałązek. Opadają na zimę. Kształt liści lancetowaty do klinowatolancetowatego. Po roztarciu nieprzyjemnie pachną. |
| + | |||
| + | Kwiaty różowe, rzadko białe, wonne, niepozorne, czterokrotne, obupłciowe, po trzy w bliznach po ubiegłorocznych liściach, o średnicy 1–1,5 cm. Rurka okwiatu jedwabiście owłosiona, długości 5–10 mm. Słupek dwuznamionowy, osiem pręcików. Roślina miododajna, nektar wydzielany jest przez miodniki znajdujące się przy nasadzie słupka. Owoc stanowią soczyste pestkowce, w dojrzałym stanie intensywnie czerwone, o średnicy 8 mm, w skupieniach po trzy, jak wcześniej kwiaty. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Rozmieszczenie i ekologia== | == Rozmieszczenie i ekologia== | ||
| − | Występuje w całej Europie, | + | Występuje w całej Europie, na zachodzie Syberii, na Ałtaju i Kaukazie, a także w Azji Mniejszej. W Polsce występuje na całym terytorium kraju, ale jest rośliną rzadką. |
| + | |||
Kwitnie przed wypuszczeniem liści, na przedwiośniu, od lutego do kwietnia, najczęściej w marcu i na początku kwietnia. Kwiaty zapylane przez owady o długich narządach gębowych. Nasiona rozsiewane przez ptaki (ornitochoria). Występuje w cienistych lasach liściastych i mieszanych oraz zaroślach w całej Polsce (także w lasach regla dolnego i górnego oraz w kosówce). Preferuje gleby świeże i zasadowe, szczególnie wapienie. Rośnie na niżu i w górach. | Kwitnie przed wypuszczeniem liści, na przedwiośniu, od lutego do kwietnia, najczęściej w marcu i na początku kwietnia. Kwiaty zapylane przez owady o długich narządach gębowych. Nasiona rozsiewane przez ptaki (ornitochoria). Występuje w cienistych lasach liściastych i mieszanych oraz zaroślach w całej Polsce (także w lasach regla dolnego i górnego oraz w kosówce). Preferuje gleby świeże i zasadowe, szczególnie wapienie. Rośnie na niżu i w górach. | ||
| + | |||
| + | Wawrzynek wilczełyko występuje w regionie w wielu rezerwatach (m.in. w rezerwacie [[Rezerwat Zakręt|Zakręt]], [[Rezerwat Dębowo|Dębowo]], [[Rezerwat Dęby Napiwodzkie|Dęby Napiwodzkie]]) oraz parkach krajobrazowych (np. w [[Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy|Górznieńsko-Lidzbarskim Parki Krajobrazowym]] oraz w [[Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej|Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
| − | Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Zjedzenie | + | Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Zjedzenie 10–12 dojrzałych owoców może spowodować śmierć dorosłego człowieka, dla dziecka nawet 1 lub 2 owoce mogą być śmiertelne. Owoce i liście zawierają dwa trujące składniki: glikozyd dafninę i mezereinę. Ma słodko-cierpki smak. Pierwszymi objawami zatrucia jest pieczenie i drętwienie ust, puchnięcie warg, krtani i twarzy, ślinotok, chrypka oraz trudności w połykaniu. Potem pojawiają się silne bóle brzucha i głowy, odurzenie, skurcze, wymioty i krwawe biegunki. Śmierć występuje wskutek zatrzymania krążenia (zapaść). Roślina działa szkodliwie również na skórę i błony śluzowe; już sam kontakt z nią, bez doustnego spożycia, może powodować zaczerwienienie i obrzęki oraz pojawienie się pęcherzy na skórze. |
Gatunek ten w Polsce podlega ścisłej ochronie. | Gatunek ten w Polsce podlega ścisłej ochronie. | ||
| Linia 35: | Linia 41: | ||
Roślina ozdobna. Ma ozdobne zarówno kwiaty, jak i owoce. Oprócz formy typowej uprawiane są różne odmiany. Wymaga wapiennej i lekko wilgotnej gleby oraz półcienistego lub cienistego stanowiska. Źle toleruje cięcie i przesadzanie. | Roślina ozdobna. Ma ozdobne zarówno kwiaty, jak i owoce. Oprócz formy typowej uprawiane są różne odmiany. Wymaga wapiennej i lekko wilgotnej gleby oraz półcienistego lub cienistego stanowiska. Źle toleruje cięcie i przesadzanie. | ||
| − | Preparaty z kory i owoców stosowane były dawniej w medycynie ludowej w przypadku podrażnienia skóry | + | Preparaty z kory i owoców stosowane były dawniej w medycynie ludowej w formie okładów w przypadku podrażnienia skóry. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
Wawrzynek wilczełyko jest jedną z roślin kwitnących jako pierwsze wczesną wiosną. | Wawrzynek wilczełyko jest jedną z roślin kwitnących jako pierwsze wczesną wiosną. | ||
| + | <br/> | ||
| + | == Zobacz też == | ||
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wawrzynek_wilcze%C5%82yko pl.wikipedia.org, wawrzynek wilczełyko] [21.04.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.<br/> | |
| − | <br/> | + | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny]] [[Kategoria: Rośliny chronione | + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria:Rośliny Warmii i Mazur]][[Kategoria: Rośliny chronione]] |
Aktualna wersja na dzień 16:58, 12 mar 2015
| Wawrzynek wilczełyko | |
| | |
| Daphne mezereum | |
| L. | |
 Wawrzynek wilczełyko – pęd z owocami. Fot. Dariusz Kubiak. | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | ślazowce |
| Rodzina | wawrzynkowate |
| Rodzaj | wawrzynek |
| Gatunek | wawrzynek wilczełyko |
| Synonimy | |
Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum L.) – gatunek rośliny z rodziny wawrzynkowatych (Daphnaceae).
Spis treści
Morfologia
Słabo rozgałęziony krzew. Łodyga od 0,3 do 1 m wysokości, o szarobrązowej korze. Gałązki nagie, liście skrętoległe, całobrzegie, zaostrzone, na krótkim ogonku, spodem sinawe, długości 4-8 cm, gęsto skupione na szczytach gałązek. Opadają na zimę. Kształt liści lancetowaty do klinowatolancetowatego. Po roztarciu nieprzyjemnie pachną.
Kwiaty różowe, rzadko białe, wonne, niepozorne, czterokrotne, obupłciowe, po trzy w bliznach po ubiegłorocznych liściach, o średnicy 1–1,5 cm. Rurka okwiatu jedwabiście owłosiona, długości 5–10 mm. Słupek dwuznamionowy, osiem pręcików. Roślina miododajna, nektar wydzielany jest przez miodniki znajdujące się przy nasadzie słupka. Owoc stanowią soczyste pestkowce, w dojrzałym stanie intensywnie czerwone, o średnicy 8 mm, w skupieniach po trzy, jak wcześniej kwiaty.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje w całej Europie, na zachodzie Syberii, na Ałtaju i Kaukazie, a także w Azji Mniejszej. W Polsce występuje na całym terytorium kraju, ale jest rośliną rzadką.
Kwitnie przed wypuszczeniem liści, na przedwiośniu, od lutego do kwietnia, najczęściej w marcu i na początku kwietnia. Kwiaty zapylane przez owady o długich narządach gębowych. Nasiona rozsiewane przez ptaki (ornitochoria). Występuje w cienistych lasach liściastych i mieszanych oraz zaroślach w całej Polsce (także w lasach regla dolnego i górnego oraz w kosówce). Preferuje gleby świeże i zasadowe, szczególnie wapienie. Rośnie na niżu i w górach.
Wawrzynek wilczełyko występuje w regionie w wielu rezerwatach (m.in. w rezerwacie Zakręt, Dębowo, Dęby Napiwodzkie) oraz parkach krajobrazowych (np. w Górznieńsko-Lidzbarskim Parki Krajobrazowym oraz w Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej.
Wartość użytkowa
Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Zjedzenie 10–12 dojrzałych owoców może spowodować śmierć dorosłego człowieka, dla dziecka nawet 1 lub 2 owoce mogą być śmiertelne. Owoce i liście zawierają dwa trujące składniki: glikozyd dafninę i mezereinę. Ma słodko-cierpki smak. Pierwszymi objawami zatrucia jest pieczenie i drętwienie ust, puchnięcie warg, krtani i twarzy, ślinotok, chrypka oraz trudności w połykaniu. Potem pojawiają się silne bóle brzucha i głowy, odurzenie, skurcze, wymioty i krwawe biegunki. Śmierć występuje wskutek zatrzymania krążenia (zapaść). Roślina działa szkodliwie również na skórę i błony śluzowe; już sam kontakt z nią, bez doustnego spożycia, może powodować zaczerwienienie i obrzęki oraz pojawienie się pęcherzy na skórze.
Gatunek ten w Polsce podlega ścisłej ochronie.
Roślina ozdobna. Ma ozdobne zarówno kwiaty, jak i owoce. Oprócz formy typowej uprawiane są różne odmiany. Wymaga wapiennej i lekko wilgotnej gleby oraz półcienistego lub cienistego stanowiska. Źle toleruje cięcie i przesadzanie.
Preparaty z kory i owoców stosowane były dawniej w medycynie ludowej w formie okładów w przypadku podrażnienia skóry.
Ciekawostki
Wawrzynek wilczełyko jest jedną z roślin kwitnących jako pierwsze wczesną wiosną.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, wawrzynek wilczełyko [21.04.2014]
Bibliografia
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
