Wełnianka delikatna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Wełnianka delikatna |Nazwa łacińska = Eriophorum gracile |Pusta linia = Koch. <br/> |grafika = |podpis grafiki = |System...") |
|||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Wełnianka delikatna | |Nazwa rośliny = Wełnianka delikatna | ||
| − | |Nazwa łacińska = Eriophorum gracile | + | |Nazwa łacińska = Eriophorum gracile |
| − | | | + | |L = Koch. |
| − | <br/> | + | |Pusta linia = <br/> |
| − | |grafika = | + | |grafika = eriogr.jpg |
| − | |podpis grafiki = | + | |podpis grafiki = Fot. Robert H. Mohlenbrock. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eriophorum_gracile_NRCS-1.jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|Rząd = wiechlinowce | |Rząd = wiechlinowce | ||
|Rodzina = ciborowate | |Rodzina = ciborowate | ||
| − | |Rodzaj = | + | |Rodzaj = wełnianka |
| − | |Gatunek = | + | |Gatunek = wełnianka delikatna |
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = | |Lista synonimów = | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | ''' Wełnianka delikatna''' ('' Eriophorum gracile'' Koch.) – gatunek rośliny należący do rodziny ciborowatych (''Cyperaceae''),rzędu wiechlinowców (''Poales''). | + | |
| + | |||
| + | '''Wełnianka delikatna''' (''Eriophorum gracile'' Koch.) – gatunek rośliny należący do rodziny ciborowatych (''Cyperaceae''), rzędu wiechlinowców (''Poales''). | ||
| + | |||
| + | |||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| − | Wełnianka delikatna jest rośliną wieloletnią, do 60 cm wysokości , | + | Wełnianka delikatna jest rośliną wieloletnią, do 60 cm wysokości, tworzącą luźne darnie. Tworzy wzniesioną łodygę o trójkątnym przekroju, wyrastającą z podziemnego kłącza. Liście rynienkowate o szerokości od 1 do 2 mm. Liście łodygowe z luźnymi pochwami i krótkim języczkiem. Kwiaty |
| − | zgrupowane w | + | zgrupowane w 3-4 jajowate kwiatostany o długości 10 mm, zebrane na szczycie łodygi w niewielką rozrzutkę. Szypułki kłosów szorstkie, u nasady z liściowatymi podsadkami. |
<br/> | <br/> | ||
| + | Kwiaty wyrastają w kątach przysadek. Okwiat złożony z licznych włosków, tworzących biały wełnisty puch. Kwiaty obupłciowe. Płatki każdego kwiatu przekształcone w wieniec krótkich szczecinek, pomiędzy którymi widoczne są trzy pręciki i słupek. Pręciki produkują duże ilości ziaren pyłku, które z łatwością porywane są przez podmuchy wiatru z nieosłoniętych niczym pylników. Kwiaty są zapylane przez wiatr, dlatego nie są barwne. Nie wabią owadów i nie wytwarzają nektaru. Owocem jest trójgraniasty orzeszek, opadający wraz z pękiem wełnistych włosków z okwiatu. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| − | Wełnianka delikatna występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej (zasięg cyrkumborealny) . W Polsce gatunek rzadki, niegdyś | + | Wełnianka delikatna występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej (zasięg cyrkumborealny). W Polsce gatunek rzadki, niegdyś liczba stanowisk wynosiła około 100, obecnie na większości z tych stanowisk gatunek ten już wyginął. Występuje na Pomorzu Zachodnim, na Pojezierzu Mazurskim, gdzie został odnotowany w obszarze [[Natura 2000 Ostoja Radomno]], w okolicach Augustowa, w Biebrzańskim Parku Narodowym i na Polesiu Lubelskim. Na terenie Karpat Polskich potwierdzone są zaledwie trzy stanowiska. |
<br/> | <br/> | ||
| + | Gatunek rośnie najczęściej na podłożu węglanowym, preferuje torfowiska przejściowe i okrajki torfowisk wysokich. Osobniki zwykle są nieliczne na poszczególnych stanowiskach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku ''Caricion lasiocarpae''. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | Gatunek objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Został umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii CR (krytycznie zagrożony). Największym zagrożeniem jest niewielka liczebność lokalnych populacji wełnianki delikatnej oraz niszczenie naturalnych siedlisk (osuszanie okrajków torfowisk wysokich). | + | Gatunek objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Został umieszczony w ''Polskiej Czerwonej Księdze Roślin'' w kategorii CR (krytycznie zagrożony). Największym zagrożeniem jest niewielka liczebność lokalnych populacji wełnianki delikatnej oraz niszczenie naturalnych siedlisk (osuszanie okrajków torfowisk wysokich). |
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | Wełnianka delikatna należy do rodziny ciborowatych , zwanych dawniej także turzycowatymi. Nie jest trawą, od których | + | Wełnianka delikatna należy do rodziny ciborowatych, zwanych dawniej także turzycowatymi. Nie jest trawą, od których różni się przede wszystkim trójkątną, pełną łodygą, która u traw jest pusta. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Puchu z wełnianek używano dawniej do wypełniania poduszek oraz podjęto próby wyrabiania nici, które | + | Puchu z wełnianek używano dawniej do wypełniania poduszek oraz podjęto próby wyrabiania nici, które okazały się bardzo nietrwałe ze względu na kruche i łamliwe włoski. Dziś rośliny te wykorzystywane są niekiedy na suche bukiety. |
<br/> | <br/> | ||
| − | W Polsce rosną jeszcze trzy gatunki należące do tego rodzaju: wełnianka wąskolistna , wełnianka szerokolistna, wełnianka pochwowata | + | W Polsce rosną jeszcze trzy gatunki należące do tego rodzaju: wełnianka wąskolistna, wełnianka szerokolistna, wełnianka pochwowata. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Wszystkie gatunki wełnianek związane są z terenami otwartymi. Do swego rozwoju wymagają dużej ilości światła. Na mokrych, bagiennych łąkach wełnianki występują często w dużej liczbie. Takie | + | Wszystkie gatunki wełnianek związane są z terenami otwartymi. Do swego rozwoju wymagają dużej ilości światła. Na mokrych, bagiennych łąkach wełnianki występują często w dużej liczbie. Takie zabagnione łąki na torfowiskach niskich oraz na wilgotnych górskich młakach z licznymi wełniankami określa się często jako "bielawy". |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. | + | Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z., ''Rośliny chronione''. Warszawa 2006. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Henneberg, Skrzydlewska, ''Zatrucia roślinami wyższymi i grzybami''. Warszawa 1984. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20. | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| + | == Zobacz też == | ||
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/We%C5%82nianka_delikatna Wełnianka delikatna, pl.wikipedia.org] [10.12.2014] | ||
| + | <br/> | ||
| + | [http://www.iop.krakow.pl/CBiORG/rosliny-gorskie/welnianka-delikatna iop.krakow.pl] [10.12.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin, Dz. Ust. 2014, nr 0, poz. 1409, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140001409 isap.sejm.gov.pl] [10.12.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | http://magazyn.salamandra.org.pl/m06a01.html | + | [http://magazyn.salamandra.org.pl/m06a01.html magazyn.salamandra.org.pl] [10.12.2014] |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 17:18, 12 mar 2015
| Wełnianka delikatna | |
| | |
| Eriophorum gracile | |
| Koch. | |
 Fot. Robert H. Mohlenbrock. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | jednoliścienne |
| Rząd | wiechlinowce |
| Rodzina | ciborowate |
| Rodzaj | wełnianka |
| Gatunek | wełnianka delikatna |
| Synonimy | |
Wełnianka delikatna (Eriophorum gracile Koch.) – gatunek rośliny należący do rodziny ciborowatych (Cyperaceae), rzędu wiechlinowców (Poales).
Spis treści
Morfologia
Wełnianka delikatna jest rośliną wieloletnią, do 60 cm wysokości, tworzącą luźne darnie. Tworzy wzniesioną łodygę o trójkątnym przekroju, wyrastającą z podziemnego kłącza. Liście rynienkowate o szerokości od 1 do 2 mm. Liście łodygowe z luźnymi pochwami i krótkim języczkiem. Kwiaty
zgrupowane w 3-4 jajowate kwiatostany o długości 10 mm, zebrane na szczycie łodygi w niewielką rozrzutkę. Szypułki kłosów szorstkie, u nasady z liściowatymi podsadkami.
Kwiaty wyrastają w kątach przysadek. Okwiat złożony z licznych włosków, tworzących biały wełnisty puch. Kwiaty obupłciowe. Płatki każdego kwiatu przekształcone w wieniec krótkich szczecinek, pomiędzy którymi widoczne są trzy pręciki i słupek. Pręciki produkują duże ilości ziaren pyłku, które z łatwością porywane są przez podmuchy wiatru z nieosłoniętych niczym pylników. Kwiaty są zapylane przez wiatr, dlatego nie są barwne. Nie wabią owadów i nie wytwarzają nektaru. Owocem jest trójgraniasty orzeszek, opadający wraz z pękiem wełnistych włosków z okwiatu.
Rozmieszczenie i ekologia
Wełnianka delikatna występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej (zasięg cyrkumborealny). W Polsce gatunek rzadki, niegdyś liczba stanowisk wynosiła około 100, obecnie na większości z tych stanowisk gatunek ten już wyginął. Występuje na Pomorzu Zachodnim, na Pojezierzu Mazurskim, gdzie został odnotowany w obszarze Natura 2000 Ostoja Radomno, w okolicach Augustowa, w Biebrzańskim Parku Narodowym i na Polesiu Lubelskim. Na terenie Karpat Polskich potwierdzone są zaledwie trzy stanowiska.
Gatunek rośnie najczęściej na podłożu węglanowym, preferuje torfowiska przejściowe i okrajki torfowisk wysokich. Osobniki zwykle są nieliczne na poszczególnych stanowiskach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku Caricion lasiocarpae.
Wartość użytkowa
Gatunek objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Został umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii CR (krytycznie zagrożony). Największym zagrożeniem jest niewielka liczebność lokalnych populacji wełnianki delikatnej oraz niszczenie naturalnych siedlisk (osuszanie okrajków torfowisk wysokich).
Ciekawostki
Wełnianka delikatna należy do rodziny ciborowatych, zwanych dawniej także turzycowatymi. Nie jest trawą, od których różni się przede wszystkim trójkątną, pełną łodygą, która u traw jest pusta.
Puchu z wełnianek używano dawniej do wypełniania poduszek oraz podjęto próby wyrabiania nici, które okazały się bardzo nietrwałe ze względu na kruche i łamliwe włoski. Dziś rośliny te wykorzystywane są niekiedy na suche bukiety.
W Polsce rosną jeszcze trzy gatunki należące do tego rodzaju: wełnianka wąskolistna, wełnianka szerokolistna, wełnianka pochwowata.
Wszystkie gatunki wełnianek związane są z terenami otwartymi. Do swego rozwoju wymagają dużej ilości światła. Na mokrych, bagiennych łąkach wełnianki występują często w dużej liczbie. Takie zabagnione łąki na torfowiskach niskich oraz na wilgotnych górskich młakach z licznymi wełniankami określa się często jako "bielawy".
Bibliografia
Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z., Rośliny chronione. Warszawa 2006.
Henneberg, Skrzydlewska, Zatrucia roślinami wyższymi i grzybami. Warszawa 1984.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
Zobacz też
Wełnianka delikatna, pl.wikipedia.org [10.12.2014]
iop.krakow.pl [10.12.2014]
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin, Dz. Ust. 2014, nr 0, poz. 1409, isap.sejm.gov.pl [10.12.2014]
magazyn.salamandra.org.pl [10.12.2014]
