Tartak w Rucianem-Nidzie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Tartak w Rucianem-Nidzie |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Rucianego-Nidy | |dopełniacz wsi = Rucianego-Nidy | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = hala.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Tartak w | + | |opis zdjęcia = Tartak w Rucianem-Nidzie. Hala traków z wieżą ciśnień.<br>Fot. Adam Płoski. |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 24: | Linia 22: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = 53 |minutN = | + | |stopniN = 53 |minutN = 39|sekundN = 00 |
| − | |stopniE = 21 |minutE = | + | |stopniE = 21 |minutE = 34|sekundE = 00 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 31: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | == | + | '''Tartak w Rucianem-Nidzie''' – obiekt przy ul. Dworcowej w [[Ruciane-Nida|Rucianem-Nidzie]], wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki, na który składa się zespół budynków zlokalizowanych nad brzegiem [[Jezioro Guzianka|jeziora Guzianka]]. |
| − | + | <br/><br/> | |
| + | ==Opis== | ||
| + | Tartak składa się z wielu historycznie zachowanych budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu. Są to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny. Wśród budynków wyróżniają się interesujące architektonicznie hala traków oraz wieża wodna. W sąsiedztwie tartaku znajduje się willa Richarda Andersa z towarzyszącym jej parkiem (ul. Dworcowa) oraz dom syna Georga Andersa (ul. Mazurska). | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | + | Richard Anders (1856–1934), właściciel tartaku, określany był przez współczesnych mianem "wschodniopruskiego króla drewna". Już w młodości uczył się fachu u przedsiębiorcy drzewnego. Pierwszy swój tartak wydzierżawił w 1882 r. w [[Spychowo|Spychowie]] w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]]. Posiadał także zakłady, w tym młyny, w [[Szczytno|Szczytnie]], [[Szymonki|Szymonkach]] i [[Królewiec|Królewcu]] oraz przedstawicielstwa w Berlinie i Duisburgu. Obecnie rodzina Andersów kontynuuje tradycje rodzinnej firmy drzewnej. | |
| − | + | ||
| + | Około 1900 r. Richard Anders przejął niewielki tartak w Rucianem-Nidzie należący do E. Lehmanna. W 1901 r. tartak został rozbudowany. Powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczech. Zakład rozbudowywano do lat 30. XX w. Z powodzeniem funkcjonował do 1945 r. Dla pracowników tartaku Anders wybudował w Rucianem osiedle robotnicze. | ||
| + | |||
| + | Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany. W 1952 r. wznowiono produkcję. W latach 70. XX w. zdemontowano większość starych urządzeń oraz przeprowadzono modernizację tartaku, który był wówczas największym i najnowocześniejszym tartakiem w dawnym województwie olsztyńskim i jednym z największych w kraju. Część produkcji eksportowano do krajów zachodnich. W tartaku pracowało 250 osób. W 1999 r. tartak został sprywatyzowany. Obecnie zakład pozostaje nieczynny. Zabytkowe budynki ulegają dewastacji. | ||
| − | == | + | ==Ciekawostki== |
| − | + | Po terenie tartaku transport odbywał się z wykorzystaniem wagoników kolejki ciągniętej przez konie. | |
| − | == | + | W tartaku istnieje także historyczny port drzewny z system transportu drewna, w którego skład wchodzi basen rozdzielczy i kanał transportu. Są to zabytki techniki o charakterze hydrotechnicznym.<br/> |
| − | + | ==Zobacz także== | |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Anders_Richard pl.wikipedia.org, Richard Anders] [09.02.2015]<br/> | |
| − | + | [http://www.richd-anders.pl/historia.html richd-anders.pl] [09.02.2015]<br/> | |
| − | ( | + | [http://www.ryszewo.pl/galindia/anders.html ryszewo.pl] [09.02.2015]<br/> |
| − | + | [http://rucianenida.fotopolska.eu/596079,foto.html rucianenida.fotopolska.eu] [09.02.2015]<br/> | |
| + | ==Bibliografia== | ||
| + | ''Tartak Państwowego Przemysłu Drzewnego w Rucianem-Nidzie'', [w:] ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970 (praca zbiorowa).<br/> | ||
| + | Anders G., ''Die Holzindustrie'', [w:] E. J. Guttzeit, ''Der Kreis Johannisburg. Ein ostpreussisches Heimatbuch'', Würzburg 1964.<br/> | ||
| + | ''Gewerbliche Wirtschaft – Holz Industrie'', [w:] P. Glaβ, ''Der Kreis Sensburg'', Würzburg 1960.<br/> | ||
| + | Liżewska I., ''Richard Anders – przedsiębiorca i fabrykant w Szczytnie'', "Rocznik Mazurski", Tom XII/2008, s. 45-57.<br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: Powiat piski]] [[Kategoria: 1801-1918]] |
Aktualna wersja na dzień 13:13, 16 mar 2015
| Tartak w Rucianem-Nidzie | |
| | |
 Tartak w Rucianem-Nidzie. Hala traków z wieżą ciśnień.
Fot. Adam Płoski. | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Tartak w Rucianem-Nidzie | |
| Położenie na mapie Polski  Tartak w Rucianem-Nidzie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Tartak w Rucianem-Nidzie – obiekt przy ul. Dworcowej w Rucianem-Nidzie, wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki, na który składa się zespół budynków zlokalizowanych nad brzegiem jeziora Guzianka.
Spis treści
Opis
Tartak składa się z wielu historycznie zachowanych budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu. Są to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny. Wśród budynków wyróżniają się interesujące architektonicznie hala traków oraz wieża wodna. W sąsiedztwie tartaku znajduje się willa Richarda Andersa z towarzyszącym jej parkiem (ul. Dworcowa) oraz dom syna Georga Andersa (ul. Mazurska).
Historia
Richard Anders (1856–1934), właściciel tartaku, określany był przez współczesnych mianem "wschodniopruskiego króla drewna". Już w młodości uczył się fachu u przedsiębiorcy drzewnego. Pierwszy swój tartak wydzierżawił w 1882 r. w Spychowie w powiecie szczycieńskim. Posiadał także zakłady, w tym młyny, w Szczytnie, Szymonkach i Królewcu oraz przedstawicielstwa w Berlinie i Duisburgu. Obecnie rodzina Andersów kontynuuje tradycje rodzinnej firmy drzewnej.
Około 1900 r. Richard Anders przejął niewielki tartak w Rucianem-Nidzie należący do E. Lehmanna. W 1901 r. tartak został rozbudowany. Powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczech. Zakład rozbudowywano do lat 30. XX w. Z powodzeniem funkcjonował do 1945 r. Dla pracowników tartaku Anders wybudował w Rucianem osiedle robotnicze.
Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany. W 1952 r. wznowiono produkcję. W latach 70. XX w. zdemontowano większość starych urządzeń oraz przeprowadzono modernizację tartaku, który był wówczas największym i najnowocześniejszym tartakiem w dawnym województwie olsztyńskim i jednym z największych w kraju. Część produkcji eksportowano do krajów zachodnich. W tartaku pracowało 250 osób. W 1999 r. tartak został sprywatyzowany. Obecnie zakład pozostaje nieczynny. Zabytkowe budynki ulegają dewastacji.
Ciekawostki
Po terenie tartaku transport odbywał się z wykorzystaniem wagoników kolejki ciągniętej przez konie.
W tartaku istnieje także historyczny port drzewny z system transportu drewna, w którego skład wchodzi basen rozdzielczy i kanał transportu. Są to zabytki techniki o charakterze hydrotechnicznym.
Zobacz także
pl.wikipedia.org, Richard Anders [09.02.2015]
richd-anders.pl [09.02.2015]
ryszewo.pl [09.02.2015]
rucianenida.fotopolska.eu [09.02.2015]
Bibliografia
Tartak Państwowego Przemysłu Drzewnego w Rucianem-Nidzie, [w:] Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970 (praca zbiorowa).
Anders G., Die Holzindustrie, [w:] E. J. Guttzeit, Der Kreis Johannisburg. Ein ostpreussisches Heimatbuch, Würzburg 1964.
Gewerbliche Wirtschaft – Holz Industrie, [w:] P. Glaβ, Der Kreis Sensburg, Würzburg 1960.
Liżewska I., Richard Anders – przedsiębiorca i fabrykant w Szczytnie, "Rocznik Mazurski", Tom XII/2008, s. 45-57.
