Wróżby na Warmii i Mazurach: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{EWiM Obyczaje infobox |Nazwa = Pole-obowiązkowe |zdjecie = Pole-obowiązkowe |opis zdjecia = Pole-obowiązkowe |...") |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Etnografia" na "Kategoria:Kultura niematerialna") |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{EWiM Obyczaje infobox | {{EWiM Obyczaje infobox | ||
| − | |Nazwa = | + | |Nazwa = Wróżby na Warmii i Mazurach |
| − | |zdjecie = | + | |zdjecie = |
| − | |opis zdjecia = | + | |opis zdjecia = |
| − | |dzien = | + | |dzien = |
|typ swieta = | |typ swieta = | ||
|zwyczaje = | |zwyczaje = | ||
| − | |znaczenie = | + | |znaczenie = odczytywanie ze znaków przyszłego biegu zdarzeń i ich charakteru |
|symbole = | |symbole = | ||
|inne nazwy = | |inne nazwy = | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | + | ''' Wróżby na Warmii i Mazurach ''' – popularna wśród ludności [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]] metoda na pozyskanie informacji o bliższej i dalszej przyszłości, charakterze i rodzaju wydarzeń, z którymi człowiek będzie musiał się zmierzyć. | |
| − | ''' | + | <br/><br/> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
| − | |||
==Wierzenia== | ==Wierzenia== | ||
| − | Wróżby | + | Wróżby dotyczyły wszelkich aspektów życia codziennego, np. prognoz pogodowych, pomyślności i zdrowia. Sygnalizowały, kto najczęściej będzie opuszczał ten świat (kobiety czy mężczyźni, starzy czy młodzi, chorzy czy ofiary nieszczęśliwych wypadków), czy najbliższy rok będzie czasem urodzaju, w jaki sposób będą się układać relacje małżeńskie itp. Szczegółowe ''Przepowiednie na rok cały z dnia Bożego Narodzenia i jedenastu następujących po nim dni i nocy'' znajdowały się w zbiorze ''Jakuba Turowskiego Klucz do bardzo ważnych Tajemnic''. |
| − | + | Ogromną rolę odgrywała swoista magia liczb. Szczególne znaczenie miała liczba 12. [[Max Toeppen|Max P. Topeppen]] odnotował między innymi: | |
| − | + | "Jeżeli w noc Nowego Roku pomiędzy 11 i 12 godziną roznieci się w piecu ogień, przystawi się do pieca ławkę i posypie ją popiołem, rano na popiele znajdą się ślady nieboszczyka, który wygrzewał się w nocy"<ref>Max P. Toeppen, ''Wierzenia mazurskie'', wstęp A. Szyfer, W.Ogrodziński, oprac. P. Błażewicz,J. M. Łapo, Dąbrówno 2008, s. 82.</ref>. | |
| − | + | Magiczne znaczenie nabierał okres między [[Boże Narodzenie|Bożym Narodzeniem]] i [[Sylwester|nocą sylwestrową]]: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | "Jeżeli pomiędzy Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem śnieg pada dużymi płatami, umierają przeważnie starzy ludzie, jeżeli małymi płatkami, przeważnie młodzi"<ref>Tamże, s. 81.</ref>. | ||
| + | Wróżby uwielbiały również młode panny na wydaniu. I tak na przykład wyruszały zimą nad jezioro, zanurzały rękę w przeręblu, najgłębiej, jak się dało. W zależności od tego, co wyciągnęły z wody, otrzymywały zapowiedź zawodu ich przyszłego męża (kawałek żelaza oznaczał kowala, muszla zaś rybaka). | ||
| + | Wróżby związane były z najważniejszymi wydarzeniami kalendarza liturgicznego i ludowego. Przykładowo, w [[Wielki Czwartek]] należało sadzić sadzonki roślin kwiatowych i przesadzać rośliny doniczkowe. Natomiast w [[Wielki Piątek]] i w [[Wielkanoc]] wróżby zakazywały czesania się, ponieważ w przeciwnym razie kury będą rozgrzebywać ziemię w ogrodzie. Osoby urodzone w sobotę miały być obłudne i pożądliwe. Natomiast urodzonym we wtorek wróżby przepowiadały karierę hultajów. | ||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Szyfer Anna, ''Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków'', Olsztyn 1968.<br/> | |
| − | + | Toeppen Max P., ''Wierzenia mazurskie'', wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz, Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2008.<br/> | |
| − | + | ''Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur'', zebrał, przełożył i opracował Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2007.<br/> | |
| − | < | + | ''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.<br/> |
| + | Zientara-Malewska Maria, ''O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach. Baśnie i legendy warmińskie'', wybór i oprac. Jan Chłosta, Olsztyn 2008.<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria:Kultura niematerialna]][[Kategoria: Wierzenia i obyczaje]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 18:04, 17 mar 2015
| Wróżby na Warmii i Mazurach | |
| | |
| Znaczenie | odczytywanie ze znaków przyszłego biegu zdarzeń i ich charakteru |
Wróżby na Warmii i Mazurach – popularna wśród ludności Warmii i Mazur metoda na pozyskanie informacji o bliższej i dalszej przyszłości, charakterze i rodzaju wydarzeń, z którymi człowiek będzie musiał się zmierzyć.
Wierzenia
Wróżby dotyczyły wszelkich aspektów życia codziennego, np. prognoz pogodowych, pomyślności i zdrowia. Sygnalizowały, kto najczęściej będzie opuszczał ten świat (kobiety czy mężczyźni, starzy czy młodzi, chorzy czy ofiary nieszczęśliwych wypadków), czy najbliższy rok będzie czasem urodzaju, w jaki sposób będą się układać relacje małżeńskie itp. Szczegółowe Przepowiednie na rok cały z dnia Bożego Narodzenia i jedenastu następujących po nim dni i nocy znajdowały się w zbiorze Jakuba Turowskiego Klucz do bardzo ważnych Tajemnic.
Ogromną rolę odgrywała swoista magia liczb. Szczególne znaczenie miała liczba 12. Max P. Topeppen odnotował między innymi:
"Jeżeli w noc Nowego Roku pomiędzy 11 i 12 godziną roznieci się w piecu ogień, przystawi się do pieca ławkę i posypie ją popiołem, rano na popiele znajdą się ślady nieboszczyka, który wygrzewał się w nocy"[1].
Magiczne znaczenie nabierał okres między Bożym Narodzeniem i nocą sylwestrową:
"Jeżeli pomiędzy Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem śnieg pada dużymi płatami, umierają przeważnie starzy ludzie, jeżeli małymi płatkami, przeważnie młodzi"[2].
Wróżby uwielbiały również młode panny na wydaniu. I tak na przykład wyruszały zimą nad jezioro, zanurzały rękę w przeręblu, najgłębiej, jak się dało. W zależności od tego, co wyciągnęły z wody, otrzymywały zapowiedź zawodu ich przyszłego męża (kawałek żelaza oznaczał kowala, muszla zaś rybaka).
Wróżby związane były z najważniejszymi wydarzeniami kalendarza liturgicznego i ludowego. Przykładowo, w Wielki Czwartek należało sadzić sadzonki roślin kwiatowych i przesadzać rośliny doniczkowe. Natomiast w Wielki Piątek i w Wielkanoc wróżby zakazywały czesania się, ponieważ w przeciwnym razie kury będą rozgrzebywać ziemię w ogrodzie. Osoby urodzone w sobotę miały być obłudne i pożądliwe. Natomiast urodzonym we wtorek wróżby przepowiadały karierę hultajów.
Przypisy
Bibliografia
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Toeppen Max P., Wierzenia mazurskie, wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz, Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2008.
Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur, zebrał, przełożył i opracował Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2007.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
Zientara-Malewska Maria, O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach. Baśnie i legendy warmińskie, wybór i oprac. Jan Chłosta, Olsztyn 2008.
