Łukasz Watzenrode: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "[[Kategoria: Osoba" na "[[Kategoria:Osoby") |
|||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
|wikicytaty = | |wikicytaty = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | |||
''' Łukasz Watzenrode ''' (ur. 30 października 1447 r. w Toruniu, zm. 29 marca 1512 r. w Toruniu) – biskup warmiński, dyplomata, wuj [[lkwim:Mikołaj Kopernik |Mikołaja Kopernika]]. | ''' Łukasz Watzenrode ''' (ur. 30 października 1447 r. w Toruniu, zm. 29 marca 1512 r. w Toruniu) – biskup warmiński, dyplomata, wuj [[lkwim:Mikołaj Kopernik |Mikołaja Kopernika]]. | ||
==Życiorys== | ==Życiorys== | ||
| − | Urodził się w rodzinie toruńskiego ławnika Łukasza i Katarzyny z domu Pekau. Od 1489 r. przebywał na [[Warmia|Warmii]]. Zmarł w wieku 65 lat. Został pochowany w [[Bazylika Archikatedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku |katedrze fromborskiej]]. | + | Urodził się w rodzinie toruńskiego ławnika Łukasza i Katarzyny z domu Pekau. Od 1489 r. przebywał na [[Warmia|Warmii]]. Zmarł w wieku 65 lat. Został pochowany w [[lkwim:Bazylika Archikatedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku |katedrze fromborskiej]]. |
===Szkoła i wykształcenie=== | ===Szkoła i wykształcenie=== | ||
| − | W 1atach | + | W 1atach 1463–1464 studiował na Uniwersytecie w Krakowie, a następnie w Kolonii (1465–1468), gdzie uzyskał magisterium sztuk wyzwolonych. Studia kontynuował też w Bolonii (1470–1473) i tam uzyskał tytuł doktora prawa kanonicznego. W 1478 r. otrzymał święcenia kapłańskie. |
===Praca=== | ===Praca=== | ||
| − | Jeszcze przed obroną doktoratu na uczelni bolońskiej pracował tam w charakterze wykładowcy. Po powrocie do Torunia w 1474 r. uczył w szkole parafialnej przy kościele św. Jana. W 1475 r. otrzymał kanonię chełmińską, a następnie także włocławską (1478), gnieźnieńską (1484), archidiakonat kaliski (1482) i scholasterię łęczycką (1485). Od 1479 r. był również członkiem kapituły we Fromborku, a chociaż nie rezydował na Warmii, na życzenie biskupa [[Mikołaj Tungen|Mikołaja Tungena]] został jego koadiutorem z prawem następstwa. Jesienią 1488 r. wyjechał do Rzymu, by uzyskać poparcie Stolicy Apostolskiej, i tam dotarła do niego wiadomość o śmierci biskupa oraz elekcji (19 lutego 1489 r.) jego osoby na biskupstwo warmińskie. Wbrew woli króla polskiego, który zamierzał osadzić w Lidzbarku swego syna Fryderyka, bullę konfirmacyjną Innocentego VIII otrzymał 18 maja 1489 r. właśnie Watzenrode. Przybył on w przebraniu księgarza na Warmię i wówczas doszło do ostrego konfliktu z Kazimierzem Jagiellończykiem. Dopiero jego syn Jan Olbracht uznał w 1494 r. prawa Watzenrodego do biskupstwa. Jako zwierzchnik diecezji przeprowadził synod diecezjalny w 1496 r., a w 1497 r. mianował kanonikiem warmińskim swojego siostrzeńca Mikołaja Kopernika. | + | Jeszcze przed obroną doktoratu na uczelni bolońskiej pracował tam w charakterze wykładowcy. Po powrocie do Torunia w 1474 r. uczył w szkole parafialnej przy kościele św. Jana. W 1475 r. otrzymał kanonię chełmińską, a następnie także włocławską (1478), gnieźnieńską (1484), archidiakonat kaliski (1482) i scholasterię łęczycką (1485). Od 1479 r. był również członkiem kapituły we Fromborku, a chociaż nie rezydował na Warmii, na życzenie biskupa [[Mikołaj Tungen|Mikołaja Tungena]] został jego koadiutorem z prawem następstwa. |
| + | |||
| + | Jesienią 1488 r. wyjechał do Rzymu, by uzyskać poparcie Stolicy Apostolskiej, i tam dotarła do niego wiadomość o śmierci biskupa oraz elekcji (19 lutego 1489 r.) jego osoby na biskupstwo warmińskie. Wbrew woli króla polskiego, który zamierzał osadzić w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku]] swego syna Fryderyka, bullę konfirmacyjną Innocentego VIII otrzymał 18 maja 1489 r. właśnie Watzenrode. Przybył on w przebraniu księgarza na Warmię i wówczas doszło do ostrego konfliktu z Kazimierzem Jagiellończykiem. Dopiero jego syn Jan Olbracht uznał w 1494 r. prawa Watzenrodego do biskupstwa. Jako zwierzchnik diecezji przeprowadził synod diecezjalny w 1496 r., a w 1497 r. mianował kanonikiem warmińskim swojego siostrzeńca Mikołaja Kopernika. | ||
===Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna=== | ===Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna=== | ||
| − | Biskup był doradcą królów polskich i popierał ich centralizacyjną politykę wobec Warmii i dzielnicy pruskiej. Jako prezes Rady Pruskiej odgrywał decydującą rolę w życiu stanowym Prus Królewskich. Podważał prawne podstawy obecności Krzyżaków w Prusach i wystąpił z projektem przeniesienia ich na Podole (jako obrońców granic przed atakami tatarskimi i tureckimi). Broniąc się przez rewindykacyjnymi planami wielkiego mistrza zalecał kapitule, aby po jego śmierci biskupem warmińskim obrała jednego z panów koronnych (Rafała Leszczyńskiego lub Jana Oleśnickiego). Zamierzał też utworzyć dla całych Prus odrębną metropolię (ze stolicą w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku]]). | + | Biskup był doradcą królów polskich i popierał ich centralizacyjną politykę wobec Warmii i dzielnicy pruskiej. Jako prezes Rady Pruskiej odgrywał decydującą rolę w życiu stanowym Prus Królewskich. Podważał prawne podstawy obecności Krzyżaków w Prusach i wystąpił z projektem przeniesienia ich na Podole (jako obrońców granic przed atakami tatarskimi i tureckimi). Broniąc się przez rewindykacyjnymi planami wielkiego mistrza, zalecał kapitule, aby po jego śmierci biskupem warmińskim obrała jednego z panów koronnych (Rafała Leszczyńskiego lub Jana Oleśnickiego). Zamierzał też utworzyć dla całych Prus odrębną metropolię (ze stolicą w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku]]). |
| + | |||
| + | Był dobrym administratorem biskupstwa i dbał o poprawę dyscypliny wśród duchowieństwa oraz zapewnienie wiernym właściwej opieki duszpasterskiej. Współpraca kanoników z biskupem nie zawsze układała się jednak pomyślnie. Często nie podzielali oni jego zdania na temat przyszłości Warmii. Relacje te utrudniał też apodyktyczny charakter Watzenrodego, który nie znosił sprzeciwu. | ||
| − | Był | + | Był mecenasem sztuki, kościoły Warmii zawdzięczają mu wiele cennych dzieł, ołtarzy, kielichów, szat liturgicznych. Do dzisiaj we fromborskiej katedrze zachował się m.in. ufundowany przez niego [[lkwim:Relikwiarz biskupa Watzenrode z Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku |relikwiarz]]. Biskup ufundował także [[lkwim:Płyta nagrobna biskupa Legendorffa z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie|płytę nagrobną biskupa Legendorffa do kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie]]. Zezwolioł na wybudowanie kaplicy w [[Węgorzewo|Węgorzewie]] i przeznaczył środki na odbudowę zniszczonego [[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu Reszelskim |kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu]]. Dzięki jego działaniom wzmocniono też obronność [[lkwim:Zamek w Reszlu|zamku w Reszlu]]. |
| − | + | Biskup zgromadził pokaźny księgozbiór, inicjował druk pierwszych na Warmii ksiąg liturgicznych, miał w planach powołanie uniwersytetu w [[Elbląg|Elblągu]]. W 1489 r. w [[lkwim:Kościół pw. Krzyża Świętego w Srokowie|kościele w Srokowie]] ustanowił wikariat ku czci Trójcy Świętej, Najświętszej Marii Panny oraz świętych: Fabiana, Sebastiana, Katarzyny i Barbary. | |
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
*Zachowała się fotografia jego portretu, przemalowanego w XVII wieku, a który spłonął w Braniewie w 1945 r. | *Zachowała się fotografia jego portretu, przemalowanego w XVII wieku, a który spłonął w Braniewie w 1945 r. | ||
| − | + | ==Zobacz też== | |
| + | ''Biskup Łukasz Watzenrode'', [http://www.lidzbarkwarminski.pl/odkryj/zabytki/lidzbark-warminski/zamek/mieszkancy/biskupi/watzenrode-lukasz/ lidzbarkwarminski.pl] [18.01.2015] | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | + | Borawska Teresa, Watzenrode Łukasz, [w:] ''Słownik Biograficzny Kapituły Warmińskiej'', Olsztyn 1996, s. 268–269.<br/> | |
| − | + | Król Maciej, ''Biskupi warmińscy z XVI wieku'', "Wurman" 2002, nr 1, s. 6–7. | |
| − | + | lek, ''Uniwersytet – nauczycielowi i biskupowi'', "Wiadomości Uniwersyteckie UWM" 2011, nr 2, s. 3. | |
| − | + | Oracki Tadeusz, ''Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku'', T. 2, L-Ż, Olsztyn 1988, s. 200-203.<br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Osoby|Watzenrode, Łukasz]] |
[[Kategoria: Wielkie postaci Warmii i Mazur|Watzenrode, Łukasz]] | [[Kategoria: Wielkie postaci Warmii i Mazur|Watzenrode, Łukasz]] | ||
[[Kategoria: Biskupi warmińscy|Watzenrode, Łukasz]] | [[Kategoria: Biskupi warmińscy|Watzenrode, Łukasz]] | ||
| Linia 58: | Linia 59: | ||
[[Kategoria: Powiat braniewski|Watzenrode, Łukasz]] | [[Kategoria: Powiat braniewski|Watzenrode, Łukasz]] | ||
[[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)|Watzenrode, Łukasz]] | [[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)|Watzenrode, Łukasz]] | ||
| + | [[Kategoria: Powiat lidzbarski|Watzenrode, Łukasz]] | ||
| + | [[Kategoria: Lidzbark Warmiński|Watzenrode, Łukasz]] | ||
[[Kategoria: 1401-1500|Watzenrode, Łukasz]] | [[Kategoria: 1401-1500|Watzenrode, Łukasz]] | ||
[[Kategoria: 1501-1600|Watzenrode, Łukasz]] | [[Kategoria: 1501-1600|Watzenrode, Łukasz]] | ||
Aktualna wersja na dzień 20:28, 17 mar 2015
| Łukasz Watzenrode | |
| | |
 Portret nieznanego malarza. Reprodukcja w zbiorach Muzeum Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Źródło: Commons.Wikimedia | |
| Data i miejsce urodzenia | ur. 30 października 1447 r. Toruń |
| Data i miejsce śmierci | zm. 29 marca 1512 r. Toruń |
Łukasz Watzenrode (ur. 30 października 1447 r. w Toruniu, zm. 29 marca 1512 r. w Toruniu) – biskup warmiński, dyplomata, wuj Mikołaja Kopernika.
Spis treści
Życiorys
Urodził się w rodzinie toruńskiego ławnika Łukasza i Katarzyny z domu Pekau. Od 1489 r. przebywał na Warmii. Zmarł w wieku 65 lat. Został pochowany w katedrze fromborskiej.
Szkoła i wykształcenie
W 1atach 1463–1464 studiował na Uniwersytecie w Krakowie, a następnie w Kolonii (1465–1468), gdzie uzyskał magisterium sztuk wyzwolonych. Studia kontynuował też w Bolonii (1470–1473) i tam uzyskał tytuł doktora prawa kanonicznego. W 1478 r. otrzymał święcenia kapłańskie.
Praca
Jeszcze przed obroną doktoratu na uczelni bolońskiej pracował tam w charakterze wykładowcy. Po powrocie do Torunia w 1474 r. uczył w szkole parafialnej przy kościele św. Jana. W 1475 r. otrzymał kanonię chełmińską, a następnie także włocławską (1478), gnieźnieńską (1484), archidiakonat kaliski (1482) i scholasterię łęczycką (1485). Od 1479 r. był również członkiem kapituły we Fromborku, a chociaż nie rezydował na Warmii, na życzenie biskupa Mikołaja Tungena został jego koadiutorem z prawem następstwa.
Jesienią 1488 r. wyjechał do Rzymu, by uzyskać poparcie Stolicy Apostolskiej, i tam dotarła do niego wiadomość o śmierci biskupa oraz elekcji (19 lutego 1489 r.) jego osoby na biskupstwo warmińskie. Wbrew woli króla polskiego, który zamierzał osadzić w Lidzbarku swego syna Fryderyka, bullę konfirmacyjną Innocentego VIII otrzymał 18 maja 1489 r. właśnie Watzenrode. Przybył on w przebraniu księgarza na Warmię i wówczas doszło do ostrego konfliktu z Kazimierzem Jagiellończykiem. Dopiero jego syn Jan Olbracht uznał w 1494 r. prawa Watzenrodego do biskupstwa. Jako zwierzchnik diecezji przeprowadził synod diecezjalny w 1496 r., a w 1497 r. mianował kanonikiem warmińskim swojego siostrzeńca Mikołaja Kopernika.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Biskup był doradcą królów polskich i popierał ich centralizacyjną politykę wobec Warmii i dzielnicy pruskiej. Jako prezes Rady Pruskiej odgrywał decydującą rolę w życiu stanowym Prus Królewskich. Podważał prawne podstawy obecności Krzyżaków w Prusach i wystąpił z projektem przeniesienia ich na Podole (jako obrońców granic przed atakami tatarskimi i tureckimi). Broniąc się przez rewindykacyjnymi planami wielkiego mistrza, zalecał kapitule, aby po jego śmierci biskupem warmińskim obrała jednego z panów koronnych (Rafała Leszczyńskiego lub Jana Oleśnickiego). Zamierzał też utworzyć dla całych Prus odrębną metropolię (ze stolicą w Lidzbarku).
Był dobrym administratorem biskupstwa i dbał o poprawę dyscypliny wśród duchowieństwa oraz zapewnienie wiernym właściwej opieki duszpasterskiej. Współpraca kanoników z biskupem nie zawsze układała się jednak pomyślnie. Często nie podzielali oni jego zdania na temat przyszłości Warmii. Relacje te utrudniał też apodyktyczny charakter Watzenrodego, który nie znosił sprzeciwu.
Był mecenasem sztuki, kościoły Warmii zawdzięczają mu wiele cennych dzieł, ołtarzy, kielichów, szat liturgicznych. Do dzisiaj we fromborskiej katedrze zachował się m.in. ufundowany przez niego relikwiarz. Biskup ufundował także płytę nagrobną biskupa Legendorffa do kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie. Zezwolioł na wybudowanie kaplicy w Węgorzewie i przeznaczył środki na odbudowę zniszczonego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu. Dzięki jego działaniom wzmocniono też obronność zamku w Reszlu.
Biskup zgromadził pokaźny księgozbiór, inicjował druk pierwszych na Warmii ksiąg liturgicznych, miał w planach powołanie uniwersytetu w Elblągu. W 1489 r. w kościele w Srokowie ustanowił wikariat ku czci Trójcy Świętej, Najświętszej Marii Panny oraz świętych: Fabiana, Sebastiana, Katarzyny i Barbary.
Ciekawostki
- Zachowała się fotografia jego portretu, przemalowanego w XVII wieku, a który spłonął w Braniewie w 1945 r.
Zobacz też
Biskup Łukasz Watzenrode, lidzbarkwarminski.pl [18.01.2015]
Bibliografia
Borawska Teresa, Watzenrode Łukasz, [w:] Słownik Biograficzny Kapituły Warmińskiej, Olsztyn 1996, s. 268–269.
Król Maciej, Biskupi warmińscy z XVI wieku, "Wurman" 2002, nr 1, s. 6–7.
lek, Uniwersytet – nauczycielowi i biskupowi, "Wiadomości Uniwersyteckie UWM" 2011, nr 2, s. 3.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, T. 2, L-Ż, Olsztyn 1988, s. 200-203.
