Krekole

Krekole
Kościół w Krekolach. Fot. Mieczysław Kalski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	lidzbarski
Gmina	Kiwity
Liczba ludności (2010)	288
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Krekole
Położenie na mapie Polski Krekole
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Krekole (niem. Krekollen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Kiwity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku miejscowość liczyła 288 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Anna Grzegrzółka.

We wsi działa Stowarzyszenie "Łańcuch Wzajemności".

Położenie

Miejscowość leży w odległości 15,5 km na północny wschód od Lidzbarka Warmińskiego.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona w roku 1336 roku przez wójta krajowego Henryka z Lutr. Nowej osadzie przyznano 53 łany. Lokacja została potwierdzona przez biskupa Hermana z Pragi w 1346 roku.

W XIV wieku wybudowany został pierwszy kościół. Rozwój wsi zahamował najazd litewski (1414) oraz wojny polsko-krzyżackie w latach 1519-1521. Jeszcze w XIV wieku doszło do zniszczenia pierwszej świątyni. Nowy kościół konsekrował w 1424 roku biskup Franciszek Kuhschmalz. W 1582 roku ponownej konsekracji dokonał biskup Marcin Kromer.

Najazdy i wojny XIV i XV stulecia doprowadziły do spustoszenia wsi, co bez wątpienia wpłynęło na proces obsadzania ziemi przez osadników. W 1583 roku obszar wsi obejmował łącznie 53 włóki. Jeszcze w XVI stuleciu podjęto zapewne akcję rekolonizacji opuszczonych gospodarstw. W 1638 roku Krekolach było 28 gospodarzy: 2 sołtysów, 20 chłopów oraz 4 zagrodników. W 1783 roku miejscowość składała się z 50 budynków.

W 1818 roku wieś liczyła 328 mieszkańców. W 1939 roku liczba mieszkańców wzrosła do 627 osób. Po zakończeniu II wojny światowej Krekole uzyskały status wsi sołeckiej, uruchomiono również szkołę. W 1998 roku miejscowość liczyła 320 mieszkańców.

Od 2004 roku w miejscowości działa Stowarzyszenie Łańcuch Wzajemności.

Edukacja

• Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Krekolach (działa od 2004 roku)

Zabytki

• gotycki kościół pw. Krzyża Świętego i św. Wawrzyńca z przełomu XIV i XV wieku poddany renowacji w XVIII wieku.

Z tego okresu pochodzi dobudowana wówczas wieża kościelna. Wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z XVIII stulecia.

• cmentarz przykościelny
• sześć tradycyjnych kapliczek warmińskich

Bibliografia

Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Chrzanowski Tadeusz, Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii, Olsztyn 1978.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
CiekaweMazury.pl [05.03.2014]
Polska Niezwykła [05.03.2014]
Stowarzyszenie Łańcuch Wzajemności [05.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]