Odoje: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Odojów | |dopełniacz wsi = Odojów | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = odoje.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Okazy jarząbu szwedzkiego znajdują się w pobliżu wsi. <br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 140 | + | |liczba ludności = 140 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | [[image:odoje2.jpg|thumb|right|290px|Okaz jarząbu szwedzkiego w pobliżu wsi.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] |
| + | ''' Odoje''' (niem. ''Odoyen'', od 1938 r. ''Nickelsberg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 140 mieszkańców<ref>łącznie Odoje i [[Rzęśniki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Agata Kret]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=317/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od [[Orzysz|Orzysza]], na północ od jeziora [[Jezioro Orzysz|Orzysz]]. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się [[Jezioro Wyschłe]] o powierzchni około 5 ha. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Osada została lokowana w 1495 roku jako [[Wieś czynszowa| wieś czynszowa]] na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys [[Mikołaj Odoj]]. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (''Tscharne''), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (''Odoien'', ''Odoyen'') – od nazwiska zasadźcy. Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, w 1517 roku działały tu dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn z Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w Orzyszu wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Orzyszu|parafii ewangelickiej w Orzyszu]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci. | Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci. | ||
[[Mieczysław Orłowicz]], który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas: | [[Mieczysław Orłowicz]], który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas: | ||
„Stąd godny polecenia spacer po tzw. [["Szwajcaria Orzyska"|Szwajcarii Orzyskiej]]. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (''Rzesnicker See'') otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora [[Jezioro Ublik Wielki|Ublik]]” <ref> M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.</ref>. | „Stąd godny polecenia spacer po tzw. [["Szwajcaria Orzyska"|Szwajcarii Orzyskiej]]. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (''Rzesnicker See'') otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora [[Jezioro Ublik Wielki|Ublik]]” <ref> M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.</ref>. | ||
| − | Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa | + | Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa Orzysz – [[Ełk]] miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] nastąpiło to dopiero w 1915 roku. |
| − | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem [[ | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem Orzysz, gospodarstwo [[Agroturystyka| agroturystyczne]] i sklep spożywczy. |
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 – 244 osoby | + | *1857 r. – 244 osoby |
| − | 1864 – 241 osób | + | *1864 r. – 241 osób |
| − | 1867 – 238 osób | + | *1867 r. – 238 osób |
| − | 1933 – 280 osób | + | *1933 r. – 280 osób |
| − | 1939 – 289 osób | + | *1939 r. – 289 osób |
| − | + | ==Zabytki== | |
| + | *zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno–gospodarczy, dwa budynki gospodarcze | ||
| + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011.<br/> | |
| − | + | Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.<br/> | |
| − | + | von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.<br/> | |
| − | + | Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> | |
| − | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/> | |
| − | + | Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004.<br/> | |
| − | + | ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [14.08.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [14.08.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=8/ Strona Gminy Orzysz] [14.08.2013] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | |||
<references/> | <references/> | ||
Aktualna wersja na dzień 09:59, 6 maj 2015
| Odoje | |
| | |
 Okazy jarząbu szwedzkiego znajdują się w pobliżu wsi.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Liczba ludności (2010) | 140 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Odoje | |
| Położenie na mapie Polski  Odoje | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Odoje (niem. Odoyen, od 1938 r. Nickelsberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 140 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agata Kret[2].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości 7 km na północny wschód od Orzysza, na północ od jeziora Orzysz. 2,5 km na zachód od wsi znajduje się Jezioro Wyschłe o powierzchni około 5 ha.
Dzieje miejscowości
Osada została lokowana w 1495 roku jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim na 66 łanach, z których sześć otrzymał sołtys Mikołaj Odoj. Mieszkańcy otrzymali prawo do polowania. Wieś początkowo nazywana była Czarne (Tscharne), ale już na początku XVI wieku przyjęła się nazwa Odoje (Odoien, Odoyen) – od nazwiska zasadźcy. Zasiedlenie postępowało stosunkowo powoli – w 1519 roku pozostawały tu jeszcze niezajęte łany. Wcześniej, w 1517 roku działały tu dwie karczmy. W 1539 roku obszar wsi obejmował już tylko 46 łanów, tyle samo wykazał spis z 1564 roku. Podczas wojen szwedzkich, w 1656 roku do tatarskiej niewoli trafiło 2 mężczyzn z Odojów. W 1710 roku, gdy epidemia dżumy zabrała w Orzyszu wszystkich duchowych, nabożeństwa odprawiano w Odojach, w stodole gospodarza Sokołowskiego. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu.
Szkołę we wsi założono w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się kształceniem 55 dzieci.
Mieczysław Orłowicz, który odwiedził te tereny w początkach XX wieku, wymieniał wieś pod nazwą Rzeźniki. Pisał wówczas: „Stąd godny polecenia spacer po tzw. Szwajcarii Orzyskiej. Niedaleko [od wsi] romantyczne jezioro Rzeźnickie (Rzesnicker See) otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszym z nich młyn Sucha w idyllicznym położeniu. Wycieczkę tę można dociągnąć do jeziora Ublik” [3]. Przebiegająca przez Odoje linia kolejowa Orzysz – Ełk miała zostać otwarta 1 sierpnia 1914 roku, ale ze względu na wybuch I wojny światowej nastąpiło to dopiero w 1915 roku. Po II wojnie światowej założono w Odojach rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Obecnie we wsi znajduje się kilkanaście gospodarstw, pole biwakowe nad jeziorem Orzysz, gospodarstwo agroturystyczne i sklep spożywczy.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 244 osoby
- 1864 r. – 241 osób
- 1867 r. – 238 osób
- 1933 r. – 280 osób
- 1939 r. – 289 osób
Zabytki
- zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: dworzec, budynek mieszkalno–gospodarczy, dwa budynki gospodarcze
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
Bank Danych Lokalnych GUS [14.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [14.08.2013]
Strona Gminy Orzysz [14.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Odoje i Rzęśniki
- ↑ Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
- ↑ M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 113.
