Upałty: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Upałty  
 
  |nazwa                = Upałty  
Linia 8: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        = Upałt   
 
  |dopełniacz wsi        = Upałt   
 
  |zdjęcie              = Upałty.jpg     
 
  |zdjęcie              = Upałty.jpg     
  |opis zdjęcia          = Upałty - widok na jezioro<br/>Źródło: http://mazury.info.pl/atrakcje/upalty/, dostęp 21 września 2013     
+
  |opis zdjęcia          = Upałty - widok na jezioro. Źródło: [http://mazury.info.pl/atrakcje/upalty/ www.mazury.info.pl] [21.09.2013]    
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = Warmińsko-Mazurskie
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Giżycki
+
  |powiat                = giżycki
 
  |gmina                = Giżycko
 
  |gmina                = Giżycko
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      =
+
  |liczba ludności      = 253
  |rok                  =
+
  |rok                  = 2010
  |strefa numeracyjna    =
+
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
  |kod pocztowy          =
+
  |kod pocztowy          = 11-500
  |tablice rejestracyjne =
+
  |tablice rejestracyjne = NGI
 
  |SIMC                  =
 
  |SIMC                  =
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
Linia 30: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Upałty''' (niem. ''Upalten'') – wieś sołecka w położona w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Giżycko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.  
+
[[image:upalty.jpg|thumb|right|290px|Dworek w Upałtach.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
'''Upałty''' (niem. ''Upalten'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]], w [[Giżycko (gmina wiejska)|gminie Giżycko]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 253 mieszkańców. Obecnie sołtysem wsi jest [[Dorota Harasimowicz]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/gizycko_gmina_wiejska/115/Wykaz_solectw/ Wrota Warmii i Mazur] [12.11.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
 +
==Położenie==
 +
Miejscowość położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 655, w odległości ok 7 km od [[Giżycko| Giżycka]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna: ===
+
==Dzieje miejscowości ==
Krajobraz powiatu giżyckiego powstał na skutek  pobytu na tym obszarze  lądolodu, który w plejstocenie napływał na te tereny z okolic Skandynawii. Różnorodne formy tego krajobrazu tworzyły się w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności lądolodu oraz jego wód roztopowych. Z dłuższym postojem czoła lodowca powiązane są wzgórza  moreny czołowej. Należą do nich wzniesienia, występujące  w formie wałów równoległych do czoła lodowca. Zbudowane są z wytopionego  materiału naniesionego  na powierzchni oraz wewnątrz lodowca. Materiał ten to piasek, żwir, glina oraz duże ilości potężnych głazów. Na terenie Upałt, w torfie i bagnach znajdują się narzędzia i broń, wykonane z materiałów organicznych, głównie z kości i z rogów: np. rogowe i kościane sztylety, gładziki i noże.  
+
W 1471 roku komtur z [[Pokarmin |Pokarmina]] nadał [[Jan Schulz|Janowi Schulzowi]] 10 włók. Powierzył ponadto założenie wsi z osiedleńcami niemieckimi. Według ksiąg rachunkowych [[Starostwo giżyckie|starostwa giżyckiego]] w 1625 roku we wsi żyli sami Polacy. W roku 1656 Tatarzy spalili wieś i dwór. Szkoła w Upałtach powstała w 1723 roku. W 1737 roku została zreorganizowana. Od roku 1929 działał we wsi urząd pocztowy.  
  
 +
W 1816 roku rolnictwem zajmowało się we wsi 41 gospodarzy: 6 chłopów chełmińskich, 15 chłopów dziedzicznie wolnych, 1 karczmarz, 9 chłopów uwolnionych z pańszczyzny, 8 zagrodników i nauczyciel. W roku 1846 we wsi gospodarzyło 43 właścicieli. Według spisu z 17 maja 1939 roku wieś liczyła 548 mieszkańców i zajmowała obszar o łącznej powierzchni 1210 ha. W 1970 roku wieś składała się z 64 budynków mieszkalnych, które zamieszkiwało 476 mieszkańców. Do wsi należało 61 gospodarstw o łącznej powierzchni 540 ha. Posiadały łącznie 313 sztuk bydła, w tym 141 krów i 230 sztuk trzody chlewnej. Dodatkowo nieopodal wsi znajdowało się [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Młyn w Upałtach zbudowano w początku XX wieku. Został zdewastowany w czasie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |drugiej wojny światowej]]. Ponownie uruchomiono go w 1946 roku. Po kilku latach młyn został przekształcony w zakład wymiany ziarna i stał się własnością spółdzielni kółek rolniczych.
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Dzieje miejscowości: ===
+
==Religia==
W 1471 roku komtur z Pokarmina nadał Janowi Schulzowi 10 włók. Powierzył ponadto  założenie wsi z osiedleńcami niemieckimi. Na podstawie ksiąg rachunkowych starostwa giżyckiego w 1625 roku, we wsi żyli sami Polacy. W roku 1656 Tatarzy spalili wieś i dwór. Szkoła w Upałtach powstała w 1723 roku. W 1737 roku została zreorganizowana. Od roku 1929 działał we wsi urząd pocztowy.  
+
Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Jadwigi Królowej w Bystrym |parafii rzymskokatolickiej w Bystrym]].
 
 
 
<br/>
 
<br/>
 
+
== Bibliografia ==
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/>
Jan Schulz, któremu komtur z Pokarmina powierzył założenie wsi, dając w posiadanie 10 włók.
+
Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br/>
 
+
''Upałty'', [w:] ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.<br/>
<br/>
 
 
 
 
 
=== Zabytki: ===
 
 
 
 
 
<br/>
 
 
 
=== Gospodarka: ===
 
W 1816 roku rolnictwem zajmowało się we wsi 41 gospodarzy: 6 chłopów chełmińskich, 15 chłopów dziedzicznie wolnych, 1 karczmarz, 9 chłopów uwolnionych z pańszczyzny, 8 zagrodników i nauczyciel. W roku 1846 we wsi gospodarzyło 43 właścicieli. Według spisu z 17 maja 1939 roku wieś liczyła 548 mieszkańców i zajmowała obszar o łącznej powierzchni 1210 ha. W 1970 roku wieś składała się z 64 budynków mieszkalnych, które zamieszkiwało 476 mieszkańców. Do wsi należało 61 gospodarstw o łącznej powierzchni 540 ha. Posiadały łącznie 313 sztuk bydła, w tym 141 krów i 230 sztuk trzody chlewnej. Dodatkowo nieopodal wsi znajdowało się państwowe gospodarstwo rolne. Młyn w Upałtach zbudowano w początku XX wieku. Został zdewastowany w czasie drugiej wojny światowej. Ponownie uruchomiono go w 1946 roku. Po kilku latach młyn został przekształcony w zakład wymiany ziarna i stał się własnością spółdzielni kółek rolniczych.
 
 
 
<br/>
 
 
 
=== Kultura: ===
 
 
 
 
 
<br/>
 
 
 
 
 
=== Bibliografia: ===
 
 
 
''Upałty'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.<br/>
 
 
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br/>
 
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br/>
Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br/>
+
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/>
 
<br/>
 
 
 
== Zobacz też ==
 
  
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat giżycki]]
[[Użytkownik:Asiuulek|Asiuulek]] ([[Dyskusja użytkownika:Asiuulek|dyskusja]]) 13:25, 20 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Giżycko (gmina wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1401-1500]]

Aktualna wersja na dzień 12:06, 13 maj 2015

Upałty

Upałty - widok na jezioro. Źródło: www.mazury.info.pl [21.09.2013]
Upałty - widok na jezioro. Źródło: www.mazury.info.pl [21.09.2013]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Gmina Giżycko
Liczba ludności (2010) 253
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 11-500
Tablice rejestracyjne NGI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Upałty
Upałty
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Upałty
Upałty
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Dworek w Upałtach.
Fot. Mieczysław Kalski

Upałty (niem. Upalten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Giżycko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 253 mieszkańców. Obecnie sołtysem wsi jest Dorota Harasimowicz[1].

Położenie

Miejscowość położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 655, w odległości ok 7 km od Giżycka.

Dzieje miejscowości

W 1471 roku komtur z Pokarmina nadał Janowi Schulzowi 10 włók. Powierzył ponadto założenie wsi z osiedleńcami niemieckimi. Według ksiąg rachunkowych starostwa giżyckiego w 1625 roku we wsi żyli sami Polacy. W roku 1656 Tatarzy spalili wieś i dwór. Szkoła w Upałtach powstała w 1723 roku. W 1737 roku została zreorganizowana. Od roku 1929 działał we wsi urząd pocztowy.

W 1816 roku rolnictwem zajmowało się we wsi 41 gospodarzy: 6 chłopów chełmińskich, 15 chłopów dziedzicznie wolnych, 1 karczmarz, 9 chłopów uwolnionych z pańszczyzny, 8 zagrodników i nauczyciel. W roku 1846 we wsi gospodarzyło 43 właścicieli. Według spisu z 17 maja 1939 roku wieś liczyła 548 mieszkańców i zajmowała obszar o łącznej powierzchni 1210 ha. W 1970 roku wieś składała się z 64 budynków mieszkalnych, które zamieszkiwało 476 mieszkańców. Do wsi należało 61 gospodarstw o łącznej powierzchni 540 ha. Posiadały łącznie 313 sztuk bydła, w tym 141 krów i 230 sztuk trzody chlewnej. Dodatkowo nieopodal wsi znajdowało się Państwowe Gospodarstwo Rolne. Młyn w Upałtach zbudowano w początku XX wieku. Został zdewastowany w czasie drugiej wojny światowej. Ponownie uruchomiono go w 1946 roku. Po kilku latach młyn został przekształcony w zakład wymiany ziarna i stał się własnością spółdzielni kółek rolniczych.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Bystrym.

Bibliografia

Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Upałty, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko, z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1996.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]

Przypisy

  1. Wrota Warmii i Mazur [12.11.2013]