IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria:Dzieje" na "Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur") |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|Rok_zalozenia = 1923 | |Rok_zalozenia = 1923 | ||
}} | }} | ||
| − | |||
''' IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech ''' - organizacja naczelna podlegająca [[Związek Polaków w Niemczech|Związkowi Polaków w Niemczech]], utworzona po przekształceniu [[Związek Polaków w Prusach Wschodnich|Związku Polaków w Prusach Wschodnich]] w 1923 roku. | ''' IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech ''' - organizacja naczelna podlegająca [[Związek Polaków w Niemczech|Związkowi Polaków w Niemczech]], utworzona po przekształceniu [[Związek Polaków w Prusach Wschodnich|Związku Polaków w Prusach Wschodnich]] w 1923 roku. | ||
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | IV Dzielnica obejmowała obszar [[Warmia|Warmii]], [[Mazury|Mazur]] i Powiśla, tworzących osobne okręgi. Kierownikiem IV Dzielnicy został [[Wacław Osiński|ks. Wacław Osiński]]. Na czele utworzonego sekretariatu stanął [[lkwim: Jan Baczewski|Jan Baczewski]]. W ramach IV Dzielnicy | + | IV Dzielnica obejmowała obszar [[Warmia|Warmii]], [[Mazury|Mazur]] i Powiśla, tworzących osobne okręgi. Kierownikiem IV Dzielnicy został [[Wacław Osiński|ks. Wacław Osiński]]. Na czele utworzonego sekretariatu stanął [[lkwim: Jan Baczewski|Jan Baczewski]]. W ramach IV Dzielnicy wydzielono samodzielny [[Okręg Ziemi Malborskiej]]. Na jego czele stanął [[Kazimierz Donimirski]], natomiast sekretarzem wybrano [[Franciszek Barcz|Franciszka Barcza]]. Zadania IV Dzielnicy, miały się skupić na realizacji programu Związku Polaków w Niemczech, za pośrednictwem lokalnych organizacji, stowarzyszeń i kół. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Działalność== | |
| + | Najważniejszym punktem działań polskiego ruchu stała się walka o polskie szkolnictwo, pielęgnowanie języka polskiego oraz rozwój aktywności w obszarze młodzieżowych organizacji za pośrednictwem [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]<ref> A. Gąsiorowski, ''Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939'', Olsztyn 1989, s. 4, 105-134.</ref>. Rolę kierowniczą w działalności oświatowej poszczególnych dzielnic odgrywał [[Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech]]. Prezesem organizacji został jakiś czas później wspomniany już Jan Baczewski. Siedziba IV Dzielnicy Związku Polaków znajdowała się w [[Olsztyn|Olsztynie]]. W 1925 roku IV Dzielnica miała skupiać około 4 tys. członków <ref> W.Wrzesiński,''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973, s. 83.</ref>. Trudno w sposób jednoznaczny ustalić skład społeczny członków Związku Polaków w Niemczech, a tym samym osób skupionych wokół struktur poszczególnych dzielnic. W przypadku IV Dzielnicy na uwagę zasługuje fakt utworzenia [[Zjednoczenie Mazurskie|Zjednoczenia Mazurskiego]]. Organizacja ta, podporządkowana co prawda Związkowi, była w zasadzie pojedynczym przykładem wyodrębnionego stowarzyszenia w ramach Związku Polaków w Niemczech (który niechętnie patrzył na wszelkie próby podtrzymywania i utrwalania odrębności). Motywy utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego wiązały się bezpośrednio z kwestią różnic wyznaniowych, doświadczeń organizacyjnych oraz znacznej roli poczucia autonomii wśród Mazurów. <ref> Ibidem, s.85.</ref>. W okolicach 1927 roku zaczęto jednak podnosić problem skuteczności i efektywności działań organizacji podporządkowanych Związkowi Polaków w Niemczech. Podkreślano, że ''członkowie Związku Polaków rekrutowali się z grupy ludności o szczególnie wysokim stopniu świadomości narodowej i wysokiej aktywności społecznej. Jak potwierdzają relacje działaczy polskich w Niemczech z okresu międzywojennego, wokół jednego członka Związku było przeważnie kilku niezorganizowanych Polaków, rekrutujących się bądź to z rodziny, bądź też z najbliższych sąsiadów, którzy znajdowali się w kręgu wpływów ruchu polskiego'' <ref> Ibidem, s. 91.</ref>. IV Dzielnica znaczące osiągnięcia uzyskała w propagowaniu idei towarzystw młodzieżowych, częściowo kulturalnych. Ze względu na skromne zasoby finansowe nie udało jej się stworzyć alternatywnego wobec ofert niemieckich programu gospodarczego - kas pożyczkowych czy spółdzielni (wyjątek stanowiła [["Rolnik" - Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza|Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza "Rolnik"]]. Działalność na Mazurach zakończyła się niepowodzeniem, natomiast usilne starania o rozwój sieci szkolnej, nie spełniły pokładanych oczekiwań i nadziei. Znaczenie i możliwości pracy działaczy IV Dzielnicy zaczęły ulegać gwałtownemu ograniczeniu po dojściu do władzy Adolfa Hitlera i [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]]. Rok 1939 położył ostatecznie kres funkcjonującym od 1923 roku strukturom IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.<br/> | |
| − | + | Gąsiorowski Andrzej, ''Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939'', Olsztyn 1989.<br/> | |
| − | + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939'', Olsztyn 1980. <br/> | |
| − | + | Szostakowska Małgorzata, ''Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920-1939'', Olsztyn 1990.<br/> | |
| − | + | Wrzesiński Wojciech, ''Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939'', Poznań 1970.<br/> | |
| − | + | Wrzesiński Wojciech, ''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973. | |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
| − | [[Kategoria:Dzieje]] [[Kategoria: 1919-1944]] [[Kategoria: Historia]][[Kategoria: Organizacje polskie przed 1945 | + | [[Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur]] [[Kategoria: 1919-1944]] [[Kategoria: Historia]][[Kategoria: Organizacje polskie przed 1945]][[Kategoria:Związek Polaków w Niemczech]]<br/> |
Aktualna wersja na dzień 12:37, 16 wrz 2015
| IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech | |
| | |
| Rodzaj organizacji | organizacja polonijna |
| Profil działalności | reprezentowanie interesów mniejszości polskiej w zakresie oświaty, gospodarki i kultury |
| Rok założenia | 1923 |
IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech - organizacja naczelna podlegająca Związkowi Polaków w Niemczech, utworzona po przekształceniu Związku Polaków w Prusach Wschodnich w 1923 roku.
Spis treści
Historia
IV Dzielnica obejmowała obszar Warmii, Mazur i Powiśla, tworzących osobne okręgi. Kierownikiem IV Dzielnicy został ks. Wacław Osiński. Na czele utworzonego sekretariatu stanął Jan Baczewski. W ramach IV Dzielnicy wydzielono samodzielny Okręg Ziemi Malborskiej. Na jego czele stanął Kazimierz Donimirski, natomiast sekretarzem wybrano Franciszka Barcza. Zadania IV Dzielnicy, miały się skupić na realizacji programu Związku Polaków w Niemczech, za pośrednictwem lokalnych organizacji, stowarzyszeń i kół.
Działalność
Najważniejszym punktem działań polskiego ruchu stała się walka o polskie szkolnictwo, pielęgnowanie języka polskiego oraz rozwój aktywności w obszarze młodzieżowych organizacji za pośrednictwem Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich[1]. Rolę kierowniczą w działalności oświatowej poszczególnych dzielnic odgrywał Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech. Prezesem organizacji został jakiś czas później wspomniany już Jan Baczewski. Siedziba IV Dzielnicy Związku Polaków znajdowała się w Olsztynie. W 1925 roku IV Dzielnica miała skupiać około 4 tys. członków [2]. Trudno w sposób jednoznaczny ustalić skład społeczny członków Związku Polaków w Niemczech, a tym samym osób skupionych wokół struktur poszczególnych dzielnic. W przypadku IV Dzielnicy na uwagę zasługuje fakt utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego. Organizacja ta, podporządkowana co prawda Związkowi, była w zasadzie pojedynczym przykładem wyodrębnionego stowarzyszenia w ramach Związku Polaków w Niemczech (który niechętnie patrzył na wszelkie próby podtrzymywania i utrwalania odrębności). Motywy utworzenia Zjednoczenia Mazurskiego wiązały się bezpośrednio z kwestią różnic wyznaniowych, doświadczeń organizacyjnych oraz znacznej roli poczucia autonomii wśród Mazurów. [3]. W okolicach 1927 roku zaczęto jednak podnosić problem skuteczności i efektywności działań organizacji podporządkowanych Związkowi Polaków w Niemczech. Podkreślano, że członkowie Związku Polaków rekrutowali się z grupy ludności o szczególnie wysokim stopniu świadomości narodowej i wysokiej aktywności społecznej. Jak potwierdzają relacje działaczy polskich w Niemczech z okresu międzywojennego, wokół jednego członka Związku było przeważnie kilku niezorganizowanych Polaków, rekrutujących się bądź to z rodziny, bądź też z najbliższych sąsiadów, którzy znajdowali się w kręgu wpływów ruchu polskiego [4]. IV Dzielnica znaczące osiągnięcia uzyskała w propagowaniu idei towarzystw młodzieżowych, częściowo kulturalnych. Ze względu na skromne zasoby finansowe nie udało jej się stworzyć alternatywnego wobec ofert niemieckich programu gospodarczego - kas pożyczkowych czy spółdzielni (wyjątek stanowiła Spółdzielnia Handlowo-Rolnicza "Rolnik". Działalność na Mazurach zakończyła się niepowodzeniem, natomiast usilne starania o rozwój sieci szkolnej, nie spełniły pokładanych oczekiwań i nadziei. Znaczenie i możliwości pracy działaczy IV Dzielnicy zaczęły ulegać gwałtownemu ograniczeniu po dojściu do władzy Adolfa Hitlera i NSDAP. Rok 1939 położył ostatecznie kres funkcjonującym od 1923 roku strukturom IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Gąsiorowski Andrzej, Młodzież polska Prus Wschodnich 1919-1939, Olsztyn 1989.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
Szostakowska Małgorzata, Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920-1939, Olsztyn 1990.
Wrzesiński Wojciech, Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939, Poznań 1970.
Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.
Przypisy
