Jedwabno: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Jedwabno | |
| − | |herb wsi =Herb gminy Jedwabno.png | + | |herb wsi = Herb gminy Jedwabno.png |
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Jedwabna | |dopełniacz wsi = Jedwabna | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Jed.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kapliczka przy kościele w Jedwabnie.<br> Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = wieś gminna | |rodzaj miejscowości = wieś gminna | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 15: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 3 719 |
|rok = 2011 | |rok = 2011 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 89 | |strefa numeracyjna =(+48) 89 | ||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | [[image:jedwabno.jpg|thumb|right|290px|Zabytkowa willa w Jedwabnie.<br>Fot. Mirosław Garniec]] |
| − | W latach | + | [[image:jedwabnok.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Jedwabnie<br>Fot.: © Mieczysław Wieliczko]] |
| − | Siedziba gminy Jedwabno. | + | ''' Jedwabno''' (niem. ''Jedwabno'', ''Gedwangen'') – wieś gminna położona w Polsce w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]], w [[Jedwabno (gmina wiejska)|gminie Jedwabno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Siedziba gminy Jedwabno. W 2011 roku wieś liczyła 3 719 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta pełni [[Sławomir Ambroziak]]<ref>[http://www.jedwabno.pl/wladze-gminy/ Strona Gminy Jedwabno] [10.09.2013]</ref>. |
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
| − | == | + | == Położenie == |
| − | Miejscowość położona na pograniczu [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]], w odległości 19 km na południowy zachód od [[Szczytno|Szczytna]]. | + | Miejscowość położona jest na pograniczu [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]], w odległości 19 km na południowy zachód od [[Szczytno|Szczytna]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Miejscowość w źródłach występowała początkowo jako Gedewewe, co wskazuje jej staropruskie pochodzenie. | + | Miejscowość w źródłach występowała początkowo jako ''Gedewewe'', co wskazuje jej staropruskie pochodzenie. |
Osada powstała na miejscu [[Grodzisko pruskie|grodziska]] i osady staropruskiej. W 1380 roku [[Zakon Krzyżacki|Krzyżacy]] wznieśli na tym obszarze [[Zamek w Jedwabnie|zameczek myśliwski]]. Jedwabno posiadało tradycję wsi bartnickiej, o której wspominają źródła z 1436 roku. Przed 1579 rokiem działała w Jedwabnie parafia. W 1872 roku wieś liczyła 246 mieszkańców. | Osada powstała na miejscu [[Grodzisko pruskie|grodziska]] i osady staropruskiej. W 1380 roku [[Zakon Krzyżacki|Krzyżacy]] wznieśli na tym obszarze [[Zamek w Jedwabnie|zameczek myśliwski]]. Jedwabno posiadało tradycję wsi bartnickiej, o której wspominają źródła z 1436 roku. Przed 1579 rokiem działała w Jedwabnie parafia. W 1872 roku wieś liczyła 246 mieszkańców. | ||
| − | Podczas | + | Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych utrwalona historycznie nazwa niemiecka Jedwabno została w 1938 roku zastąpiona przez administrację nazistowską formą ''Gedwangen''. W 1939 roku Jedwabno liczyło 1 288 mieszkańców. |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Kultura== | |
| − | W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Jedwabnie|Gminny Ośrodek Kultury]]<ref>http://gokjedwabno.blogspot.com/[ | + | W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Jedwabnie|Gminny Ośrodek Kultury]]<ref>[http://gokjedwabno.blogspot.com/ Strona Gminnego Ośrodka Kultury w Jedwabnie] [10.09.2013]</ref>, [[Gminna Biblioteka Publiczna w Jedwabnie|Gminna Biblioteka Publiczna]]<ref>[http://www.bibliotekajedwabno.bloog.pl/ Strona Biblioteki w Jedwabnie] [10.09.2013]</ref>, [[Stowarzyszenie Kulturalne ''Tanecznik'' w Jedwabnie|Stowarzyszenie Kulturalne ''Tanecznik'']] oraz [[Stowarzyszenie Przyjaciół Jedwabna]]. Od 1984 r. działa tutaj [[lkwim:Zespół Pieśni i Tańca „Jedwabno”|Zespół Pieśni i Tańca]], od 2004 r. organizowane są [[lkwim:Międzynarodowy Plener Rysunku w Jedwabnie|międzynarodowe plenery rysunku]], a w latach 2004–2007 organizowano tu [[lkwim:Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny „Jaka bede…”|Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny „Jaka bede…”]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Sport== | |
| − | W miejscowości istnieją dwa | + | W miejscowości istnieją dwa kluby sportowe: [[Uczniowski Klub Sportowy ''Bocian'' przy Zespole Szkół w Jedwabnie|Uczniowski Klub Sportowy ''Bocian'']] oraz [[Klub Sportowy ''Zryw Jedwabno'']]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
| − | W Jedwabnie | + | W Jedwabnie istnieje [[Zespół Szkół w Jedwabnie|zespół szkół]]<ref>[http://www.zsjedwabno.xt.pl/ Strona Zespołu Szkół w Jedwabnie] [10.09.2013]</ref> oraz [[Przedszkole Samorządowe w Jedwabnie| przedszkole]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | ==Bezpieczeństwo== |
| − | + | W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Jedwabnie| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | ==Religia== |
| − | + | Znajdujący się w Jedwabnie [[Kościół pw. św. Józefa i Matki Boskiej Częstochowskiej w Jedwabnie |kościół rzymskokatolicki]] jest siedzibą [[Parafia pw. św. Józefa i Matki Boskiej Częstochowskiej w Jedwabnie |parafii]]. We wsi znajduje się także filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Pasymiu |parafii ewangelicko-augsburskiej]] z siedzibą w [[Pasym |Pasymiu]]. | |
| − | + | <br> | |
| − | + | ||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | *kościół z 1932 roku | |
| − | + | *budynek dawnej [[Plebania w Jedwabnie|plebanii]] klasycystycznej z XVIII wieku | |
| − | + | *[[Secesyjna willa w Jedwabnie|secesyjna willa]] z początków XX wieku, zlokalizowana przy ul.1 Maja 63 | |
| − | + | *na dawnym [[Cmentarz wiejski w Jedwabnie|cmentarzu wiejskim]] (lokalizacja nieustalona) znajduje się pojedyncza kwatera wojenna żołnierza niemieckiego i 7 żołnierzy rosyjskich, poległych w dniach 16–18 sierpnia 1914 roku | |
| + | |||
| + | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| + | *[[lkwim:Jadwiga Meyka|Jadwiga Meyka]] (ur. 1939) – instruktor tańca, choreograf [[lkwim:Zespół Pieśni i Tańca „Jedwabno” |Zespołu Pieśni i Tańca „Jedwabno”]] | ||
| + | *[[lkwim:Jan Suwała|Jan Suwała]] 1933–2003) – ksiądz, rzeźbiarz, twórca [[lkwim:Galeria Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie |Galerii Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie]], proboszcz miejscowej parafii w latach 1972-1983 | ||
| + | *[[lkwim:Urszula Porycka-Krawczewska|Urszula Porycka–Krawczewska]] – nauczycielka plastyki w szkole podstawowej w Jedwabnie, animatorka kultury, jedna z inicjatorek i organizatorek Galerii Sztuki działającej w latach 1999–2001 w Gminnym Ośrodku Kultury w Jedwabnie, malarka, grafik | ||
| + | |||
| + | == Przyroda == | ||
| + | W odległości około 5 km na południowy–zachód od miejscowości znajduje się [[Rezerwat Dęby Napiwodzkie |Rezerwat Przyrody]]. | ||
| + | <br> | ||
| + | |||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br/> | ||
| + | Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995.<br/> | ||
| + | Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.<br/> | ||
| + | Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> | ||
| + | ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. <br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://www.jedwabno.pl/ Strona Gminy Jedwabno] [10.09.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [18.07.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [18.07.2014] | ||
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | |||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 10:04, 27 lis 2015
| Jedwabno | |||
| | |||
| |||
 Kapliczka przy kościele w Jedwabnie.
Fot. Mieczysław Kalski | |||
| Rodzaj miejscowości | wieś gminna | ||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | szczycieński | ||
| Gmina | Jedwabno | ||
| Liczba ludności (2011) | 3 719 | ||
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 | ||
| Kod pocztowy | 14-140 | ||
| Tablice rejestracyjne | NOS | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Jedwabno | |||
| Położenie na mapie Polski  Jedwabno | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Jedwabno (niem. Jedwabno, Gedwangen) – wieś gminna położona w Polsce w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Jedwabno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Siedziba gminy Jedwabno. W 2011 roku wieś liczyła 3 719 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta pełni Sławomir Ambroziak[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość położona jest na pograniczu Pojezierza Olsztyńskiego i Równiny Mazurskiej, w odległości 19 km na południowy zachód od Szczytna.
Dzieje miejscowości
Miejscowość w źródłach występowała początkowo jako Gedewewe, co wskazuje jej staropruskie pochodzenie.
Osada powstała na miejscu grodziska i osady staropruskiej. W 1380 roku Krzyżacy wznieśli na tym obszarze zameczek myśliwski. Jedwabno posiadało tradycję wsi bartnickiej, o której wspominają źródła z 1436 roku. Przed 1579 rokiem działała w Jedwabnie parafia. W 1872 roku wieś liczyła 246 mieszkańców.
Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych utrwalona historycznie nazwa niemiecka Jedwabno została w 1938 roku zastąpiona przez administrację nazistowską formą Gedwangen. W 1939 roku Jedwabno liczyło 1 288 mieszkańców.
Kultura
W miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury[2], Gminna Biblioteka Publiczna[3], Stowarzyszenie Kulturalne Tanecznik oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Jedwabna. Od 1984 r. działa tutaj Zespół Pieśni i Tańca, od 2004 r. organizowane są międzynarodowe plenery rysunku, a w latach 2004–2007 organizowano tu Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny „Jaka bede…”.
Sport
W miejscowości istnieją dwa kluby sportowe: Uczniowski Klub Sportowy Bocian oraz Klub Sportowy ''Zryw Jedwabno''.
Szkolnictwo
W Jedwabnie istnieje zespół szkół[4] oraz przedszkole.
Bezpieczeństwo
W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Religia
Znajdujący się w Jedwabnie kościół rzymskokatolicki jest siedzibą parafii. We wsi znajduje się także filiał parafii ewangelicko-augsburskiej z siedzibą w Pasymiu.
Zabytki
- kościół z 1932 roku
- budynek dawnej plebanii klasycystycznej z XVIII wieku
- secesyjna willa z początków XX wieku, zlokalizowana przy ul.1 Maja 63
- na dawnym cmentarzu wiejskim (lokalizacja nieustalona) znajduje się pojedyncza kwatera wojenna żołnierza niemieckiego i 7 żołnierzy rosyjskich, poległych w dniach 16–18 sierpnia 1914 roku
Ludzie związani z miejscowością
- Jadwiga Meyka (ur. 1939) – instruktor tańca, choreograf Zespołu Pieśni i Tańca „Jedwabno”
- Jan Suwała 1933–2003) – ksiądz, rzeźbiarz, twórca Galerii Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie, proboszcz miejscowej parafii w latach 1972-1983
- Urszula Porycka–Krawczewska – nauczycielka plastyki w szkole podstawowej w Jedwabnie, animatorka kultury, jedna z inicjatorek i organizatorek Galerii Sztuki działającej w latach 1999–2001 w Gminnym Ośrodku Kultury w Jedwabnie, malarka, grafik
Przyroda
W odległości około 5 km na południowy–zachód od miejscowości znajduje się Rezerwat Przyrody.
Bibliografia
Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Strona Gminy Jedwabno [10.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [18.07.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [18.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Jedwabno [10.09.2013]
- ↑ Strona Gminnego Ośrodka Kultury w Jedwabnie [10.09.2013]
- ↑ Strona Biblioteki w Jedwabnie [10.09.2013]
- ↑ Strona Zespołu Szkół w Jedwabnie [10.09.2013]
