Olszyny: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zobacz też) |
|||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Olszyny | |nazwa = Olszyny | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Olszyn |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = olszyny.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 898 | + | |liczba ludności = 898 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 89 | |strefa numeracyjna =(+48) 89 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Olszyny''' (niem. ''Olschienen'', od 1938 r. ''Ebendorf'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 898 mieszkańców<ref>łącznie Olszyny i [[Wikno]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Zygmunt Rząp]]<ref>[http://szczytno.mserwer.pl/content.php?sid=e2e332c414f5051f9d6c3ef4e05f0465&tr=cl&cms_id=386&p= Strona Urzędu Gminy Szczytno] [10.09.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | W latach | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]] na granicy [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży w odległości 8 km na wschód od [[Szczytno|Szczytna]], przy drodze krajowej nr 53 w kierunku [[Rozogi (gmina Rozogi)|Rozogów]]; stacja kolejowa na linii [[Olsztyn]] - [[Ełk]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś została założona w 1687 roku na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] na 45 łanach; zasadźcą wsi był [[Fryderyk Speka]] (zob. [[Piasutno]]). Wieś dość szybko stała się jedną z największych w okolicy (i taką pozostaje do dziś). W połowie XIX wieku obejmowała 161 łanów. Na przełomie XIX i XX wieku wieś była ośrodkiem handlu runem leśnym. Została częściowo zniszczona podczas [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] (17 domów i 22 zabudowania gospodarcze). |
| − | < | + | Szkoła we wsi – dwuklasowa – funkcjonowała już od 1709 r. <ref>http://olszyny105.blogspot.com/2010/10/budynek-szkoy-w-olszynach.html</ref>. W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Olszyny jako miejscowość posiadającą szkołę. |
| − | |||
| − | |||
Olszyny były jednym z największych ośrodków gromadkarskich na terenie powiatu szczycieńskiego. | Olszyny były jednym z największych ośrodków gromadkarskich na terenie powiatu szczycieńskiego. | ||
Wieś zachowała charakter ulicówki. | Wieś zachowała charakter ulicówki. | ||
| − | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | ok. 1700 – 30 gospodarstw | + | |
| − | 1782 – 52 gospodarstwa | + | |
| − | 1818 – 463 osoby, 65 gospodarstw | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: |
| − | 1858 – 644 osoby, 92 gospodarstw | + | |
| − | + | *ok. 1700 r. – 30 gospodarstw | |
| + | |||
| + | *1782 r. – 52 gospodarstwa | ||
| + | |||
| + | *1818 r. – 463 osoby, 65 gospodarstw | ||
| + | |||
| + | *1858 r. – 644 osoby, 92 gospodarstw | ||
| + | *1939 r. – 861 osób | ||
| + | |||
| + | ==Bezpieczeństwo== | ||
| + | W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna | Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | |
| − | + | == Kultura == | |
| − | + | W miejscowości znajduje się [[Muzeum Rolnicze w Olszynach | Muzeum Rolnicze]]. | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Sport== |
| − | + | Działał tutaj klub piłkarski [[Klub Piłkarski "Weteran" Olszyny|"Weteran"]]. | |
| − | + | <br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
| + | W miejscowości funkcjonuje [[Zespół Szkół w Olszynach| zespół szkół]]<ref>[http://www.zsolszyny.szkolnastrona.pl/ Strona Zespołu Szkół w Olszynach] [10.09.2013]</ref> i [[Oddział przedszkolny przy Szkole Podstawowej w Olszynach| oddział przedszkolny]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Zabytki == | ||
| + | *kilka przykładów budownictwa drewnianego (chałupy nr 14, 16, 26, 32, 49, 62) | ||
| + | *dobrze zachowane budynki murowane z 1911 roku, z czerwonej cegły, jeden z nich z drewnianym gankiem | ||
| + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Olszynach|cmentarz ewangelicki]], obecnie katolicki; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej: zawiera jedną zbiorową mogiłę, w której pochowany jest jeden żołnierz armii niemieckiej i ośmiu żołnierzy armii rosyjskiej poległych 30 sierpnia 1914 roku; napisy na grobach zatarte, słabo czytelne | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Toeppen Max, ''Historia Mazur'', Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)<br> | ||
| + | Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995.<br/> | ||
| + | Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> | ||
| + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/> | ||
| + | ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [23.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [23.08.2013] | ||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat szczycieński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Szczytno (gmina wiejska)]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1601-1700]] |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 11:47, 27 lis 2015
| Olszyny | |
| | |
 Fot. Mieczysław Kalski
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Szczytno |
| Liczba ludności (2010) | 898 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-100 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Olszyny | |
| Położenie na mapie Polski  Olszyny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Olszyny (niem. Olschienen, od 1938 r. Ebendorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 898 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zygmunt Rząp[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim na granicy Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 8 km na wschód od Szczytna, przy drodze krajowej nr 53 w kierunku Rozogów; stacja kolejowa na linii Olsztyn - Ełk.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1687 roku na prawie chełmińskim na 45 łanach; zasadźcą wsi był Fryderyk Speka (zob. Piasutno). Wieś dość szybko stała się jedną z największych w okolicy (i taką pozostaje do dziś). W połowie XIX wieku obejmowała 161 łanów. Na przełomie XIX i XX wieku wieś była ośrodkiem handlu runem leśnym. Została częściowo zniszczona podczas I wojny światowej (17 domów i 22 zabudowania gospodarcze).
Szkoła we wsi – dwuklasowa – funkcjonowała już od 1709 r. [3]. W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Olszyny jako miejscowość posiadającą szkołę.
Olszyny były jednym z największych ośrodków gromadkarskich na terenie powiatu szczycieńskiego. Wieś zachowała charakter ulicówki.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
- ok. 1700 r. – 30 gospodarstw
- 1782 r. – 52 gospodarstwa
- 1818 r. – 463 osoby, 65 gospodarstw
- 1858 r. – 644 osoby, 92 gospodarstw
- 1939 r. – 861 osób
Bezpieczeństwo
W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Kultura
W miejscowości znajduje się Muzeum Rolnicze.
Sport
Działał tutaj klub piłkarski "Weteran".
Szkolnictwo
W miejscowości funkcjonuje zespół szkół[4] i oddział przedszkolny.
Zabytki
- kilka przykładów budownictwa drewnianego (chałupy nr 14, 16, 26, 32, 49, 62)
- dobrze zachowane budynki murowane z 1911 roku, z czerwonej cegły, jeden z nich z drewnianym gankiem
- dawny cmentarz ewangelicki, obecnie katolicki; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej: zawiera jedną zbiorową mogiłę, w której pochowany jest jeden żołnierz armii niemieckiej i ośmiu żołnierzy armii rosyjskiej poległych 30 sierpnia 1914 roku; napisy na grobach zatarte, słabo czytelne
Bibliografia
Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [23.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [23.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Olszyny i Wikno
- ↑ Strona Urzędu Gminy Szczytno [10.09.2013]
- ↑ http://olszyny105.blogspot.com/2010/10/budynek-szkoy-w-olszynach.html
- ↑ Strona Zespołu Szkół w Olszynach [10.09.2013]
