Olszyny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Olszyny   
 
  |nazwa                = Olszyny   
Linia 6: Linia 4:
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe  
+
  |dopełniacz wsi        = Olszyn  
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe    
+
  |zdjęcie              = olszyny.jpg    
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe      
+
  |opis zdjęcia          = Fot. Mieczysław Kalski      
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |rodzaj miejscowości  =wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 16: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 898 (łącznie Olszyny i Wikno)
+
  |liczba ludności      = 898  
 
  |rok                  = 2010
 
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =(+48) 89
 
  |strefa numeracyjna    =(+48) 89
Linia 30: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>''' Olszyny''' (niem. ''Olschienen'', od 1938 r. ''Ebendorf'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat szczycieński | powiecie szczycieńskim]], w [[gmina Szczytno |gminie Szczytno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[administracja|administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
''' Olszyny''' (niem. ''Olschienen'', od 1938 r. ''Ebendorf'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 898 mieszkańców<ref>łącznie Olszyny i [[Wikno]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Zygmunt Rząp]]<ref>[http://szczytno.mserwer.pl/content.php?sid=e2e332c414f5051f9d6c3ef4e05f0465&tr=cl&cms_id=386&p= Strona Urzędu Gminy Szczytno] [10.09.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
 +
==Położenie==
 +
Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]] na granicy [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży w odległości 8 km na wschód od [[Szczytno|Szczytna]], przy drodze krajowej nr 53 w kierunku [[Rozogi (gmina Rozogi)|Rozogów]]; stacja kolejowa na linii [[Olsztyn]] - [[Ełk]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Wieś położona jest w makroregionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] na granicy dwóch mezoregionów: [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży w odległości 8 km na wschód od [[Szczytno|Szczytna]], przy drodze krajowej nr 53 w kierunku [[Rozogi|Rozogów]]; stacja kolejowa na linii [[Olsztyn]]-[[Ełk]].
+
Wieś została założona w 1687 roku na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] na 45 łanach; zasadźcą wsi był [[Fryderyk Speka]] (zob. [[Piasutno]]). Wieś dość szybko stała się jedną z największych w okolicy (i taką pozostaje do dziś). W połowie XIX wieku obejmowała 161 łanów. Na przełomie XIX i XX wieku wieś była ośrodkiem handlu runem leśnym. Została częściowo zniszczona podczas [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] (17 domów i 22 zabudowania gospodarcze).  
  
<br/>
+
Szkoła we wsi – dwuklasowa – funkcjonowała już od 1709 r. <ref>http://olszyny105.blogspot.com/2010/10/budynek-szkoy-w-olszynach.html</ref>. W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Olszyny jako miejscowość posiadającą szkołę.
  
=== Dzieje miejscowości ===
 
Wieś została założona w 1687 roku na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] na 45 łanach; zasadźcą wsi był Fryderyk Speka (zob. Piasutno). Wieś dość szybko stała się jedną z największych w okolicy (i taką pozostaje do dziś). W połowie XIX wieku obejmowała ona 161 łanów. Na przełomie XIX i XX wieku wieś była ośrodkiem handlu runem leśnym. Została częściowo zniszczona podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] (17 domów i 22 zabudowania gospodarcze). Szkoła we wsi – dwuklasowa – działała już w pierwszej połowie XIX wieku.
 
 
Olszyny były jednym z największych ośrodków gromadkarskich na terenie powiatu szczycieńskiego.
 
Olszyny były jednym z największych ośrodków gromadkarskich na terenie powiatu szczycieńskiego.
Wieś zachowała charakter ulicówki.Wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Andrzej Bolc]]<ref> http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]</ref>. W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Olszynach| Ochotniczej Straży Pożarnej]].
+
Wieś zachowała charakter ulicówki.
 +
 
 +
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.  
 +
 
  
 
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
 
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
  
ok. 1700 – 30 gospodarstw
+
*ok. 1700 r. – 30 gospodarstw
  
1782 – 52 gospodarstwa
+
*1782 r. – 52 gospodarstwa
  
1818 – 463 osoby, 65 gospodarstw
+
*1818 r. – 463 osoby, 65 gospodarstw
  
1858 – 644 osoby, 92 gospodarstw
+
*1858 r. – 644 osoby, 92 gospodarstw
  
1939 – 861 osób
+
*1939 r. – 861 osób
  
 +
==Bezpieczeństwo==
 +
W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna | Ochotniczej Straży Pożarnej]].
 
<br/>
 
<br/>
===Sport===
+
 
W miejscowości działa [[klub piłkarski]] [[''Weteran'' Olszyny]] uczestniczący w rozgrywkach ligi sołeckiej.
+
== Kultura ==
 +
W miejscowości znajduje się [[Muzeum Rolnicze w Olszynach | Muzeum Rolnicze]].
 
<br/>
 
<br/>
===Szkolnictwo===
+
 
W miejscowości funkcjonuje [[Zespół Szkół w Olszynach| zespół szkół]]<ref> http://www.zsolszyny.szkolnastrona.pl[data dostępu: 10.09.2013]</ref>  i [[Oddział przedszkolny przy Szkole Podstawowej w Olszynach| oddział przedszkolny]].
+
==Sport==
 +
Działał tutaj klub piłkarski [[Klub Piłkarski "Weteran" Olszyny|"Weteran"]].
 
<br/>
 
<br/>
=== Zabytki: ===
+
 
*Kilka przykładów budownictwa drewnianego (chałupy nr 14, 16, 26, 32, 49, 62)
+
==Szkolnictwo==
*Dobrze zachowane budynki murowane z 1911 roku, z czerwonej cegły, jeden z nich z drewnianym gankiem
+
W miejscowości funkcjonuje [[Zespół Szkół w Olszynach| zespół szkół]]<ref>[http://www.zsolszyny.szkolnastrona.pl/ Strona Zespołu Szkół w Olszynach] [10.09.2013]</ref>  i [[Oddział przedszkolny przy Szkole Podstawowej w Olszynach| oddział przedszkolny]].
*Dawny [[cmentarz ewangelicki w Olszynach|cmentarz ewangelicki]], obecnie katolicki; za wsią. Obok niego, w lesie, cmentarz wojenny z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]]: zawiera jedną zbiorową mogiłę, w której pochowany jest jeden żołnierz armii niemieckiej i ośmiu żołnierzy armii rosyjskiej, poległych 30 sierpnia 1914 roku; napisy na grobach zatarte, słabo czytelne
 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Bibliografia: ===
+
== Zabytki ==
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2011.
+
*kilka przykładów budownictwa drewnianego (chałupy nr 14, 16, 26, 32, 49, 62)
#Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995.
+
*dobrze zachowane budynki murowane z 1911 roku, z czerwonej cegły, jeden z nich z drewnianym gankiem
#Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Szczytno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.
+
*dawny [[Cmentarz ewangelicki w Olszynach|cmentarz ewangelicki]], obecnie katolicki; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej: zawiera jedną zbiorową mogiłę, w której pochowany jest jeden żołnierz armii niemieckiej i ośmiu żołnierzy armii rosyjskiej poległych 30 sierpnia 1914 roku; napisy na grobach zatarte, słabo czytelne
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
+
 
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.  
+
== Bibliografia ==
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
+
Toeppen Max, ''Historia Mazur'', Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)<br>
#Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 23.08.2013]
+
Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995.<br/>
#Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html [data dostępu: 23.08.2013]
+
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/>
 +
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/>
 +
''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [23.08.2013]<br/>
 +
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [23.08.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
 
<references/>
 
<references/>
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat szczycieński]]   
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 17:20, 28 paź 2013 (CET)
+
[[Kategoria: Szczytno (gmina wiejska)]]  
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 16:24, 21 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: wieś sołecka]] [[Kategoria: powiat szczycieński]]  [[Kategoria: gmina Szczytno]]  
+
[[Kategoria: 1601-1700]]
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 16:17, 21 wrz 2013 (CEST)
 

Aktualna wersja na dzień 12:47, 27 lis 2015

Olszyny

Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Szczytno
Liczba ludności (2010) 898
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-100
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Olszyny
Olszyny
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Olszyny
Olszyny
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Olszyny (niem. Olschienen, od 1938 r. Ebendorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 898 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zygmunt Rząp[2].

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim na granicy Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 8 km na wschód od Szczytna, przy drodze krajowej nr 53 w kierunku Rozogów; stacja kolejowa na linii Olsztyn - Ełk.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1687 roku na prawie chełmińskim na 45 łanach; zasadźcą wsi był Fryderyk Speka (zob. Piasutno). Wieś dość szybko stała się jedną z największych w okolicy (i taką pozostaje do dziś). W połowie XIX wieku obejmowała 161 łanów. Na przełomie XIX i XX wieku wieś była ośrodkiem handlu runem leśnym. Została częściowo zniszczona podczas I wojny światowej (17 domów i 22 zabudowania gospodarcze).

Szkoła we wsi – dwuklasowa – funkcjonowała już od 1709 r. [3]. W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Olszyny jako miejscowość posiadającą szkołę.

Olszyny były jednym z największych ośrodków gromadkarskich na terenie powiatu szczycieńskiego. Wieś zachowała charakter ulicówki.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

  • ok. 1700 r. – 30 gospodarstw
  • 1782 r. – 52 gospodarstwa
  • 1818 r. – 463 osoby, 65 gospodarstw
  • 1858 r. – 644 osoby, 92 gospodarstw
  • 1939 r. – 861 osób

Bezpieczeństwo

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Kultura

W miejscowości znajduje się Muzeum Rolnicze.

Sport

Działał tutaj klub piłkarski "Weteran".

Szkolnictwo

W miejscowości funkcjonuje zespół szkół[4] i oddział przedszkolny.

Zabytki

  • kilka przykładów budownictwa drewnianego (chałupy nr 14, 16, 26, 32, 49, 62)
  • dobrze zachowane budynki murowane z 1911 roku, z czerwonej cegły, jeden z nich z drewnianym gankiem
  • dawny cmentarz ewangelicki, obecnie katolicki; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej: zawiera jedną zbiorową mogiłę, w której pochowany jest jeden żołnierz armii niemieckiej i ośmiu żołnierzy armii rosyjskiej poległych 30 sierpnia 1914 roku; napisy na grobach zatarte, słabo czytelne

Bibliografia

Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [23.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [23.08.2013]

Przypisy