Parleza Wielka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = parleza wielka.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Dwór z końca XIX w.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 32: | Linia 32: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
==Położenie== | ==Położenie== | ||
| − | Miejscowość położona | + | Miejscowość położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, około 4 km na południowy-wschód od centrum [[Biskupiec |Biskupca]], przy drodze krajowej nr 16. |
==Dzieje miejscowości== | ==Dzieje miejscowości== | ||
| − | Wieś powstała | + | Wieś założona w II połowie XIV wieku. Były to dawne dobra rycerskie, w XIX i na początku XX wieku należały do rodziny von Damm. Pruska nazwa miejscowości prawdopodobnie oznacza przełaz i może się wiązać z istnieniem szlaku komunikacyjnego. W 1905 roku, w części wschodniej majątku powstała cegielnia, która czerpała surowiec z pobliskich złóż glinki ceramicznej.<br/> |
| − | zabudowa | + | Na początku lat trzydziestych XX wieku, jako zaplecze mieszkalne dla pracowników wzniesiono nieopodal cegielni osiedle. Jego zabudowa została zaplanowana i wykonana w sposób przemyślany, zgodnie z obowiązującymi wówczas tendencjami, tzw. osiedla ogrodu. |
| − | Domy o architekturze | + | Domy o architekturze bliźniaczej, tworzą symetryczny ciąg budynków, otaczają owalny plac, z którego krańców wychodzą dwie drogi: jedna łącząca miejscowość z główną szosą i pobliską stacją kolejową, druga osadzona drzewami, wiedzie do pobliskiej cegielni.<br/> |
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref>. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim. | W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref>. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [10.02.2015]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim. | ||
==Zabytki== | ==Zabytki== | ||
*dawny układ przestrzenny zgodny z otaczającym krajobrazem, niezmącony współczesną zabudową | *dawny układ przestrzenny zgodny z otaczającym krajobrazem, niezmącony współczesną zabudową | ||
| − | *[[Kapliczki|kapliczka warmińska]] usytuowana na jednej z posesji | + | *budynki przedwojennej cegielni |
| + | *pałacyk z XIX wieku | ||
| + | *[[Kapliczki|kapliczka warmińska]] usytuowana na jednej z posesji | ||
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
| − | Parleza Wielka wraz z dwoma innymi miejscowościami województwa warmińsko-mazurskiego ([[Hejdyk]] | + | Parleza Wielka wraz z dwoma innymi miejscowościami województwa warmińsko-mazurskiego ([[Hejdyk]] w [[Pisz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pisz]] oraz [[Zarost Wielki]] w [[Budry (gmina wiejska)| gminie Budry]]), za zachowanie dawnego układu przestrzennego zgodnego z otaczającym krajobrazem, została wyróżniona w konkursie ogłoszonym przez [[lkwim:Wspólnota Kulturowa Borussia|Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa "Borussia"]], pt: "Najlepiej Zachowana Wieś Historyczna na Terenie Warmii i Mazur<ref>[http://www.krajobrazpelenmozliwosci.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=118:wies-parleza-wielka&catid=98&Itemid=533&lang=pl krajobrazpelenmozliwosci.pl] [10.02.2015]</ref>. |
| + | |||
| + | ==Multimedia== | ||
| + | {{#ev:youtube|NiZDuUW749M|500|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}} | ||
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| Linia 55: | Linia 61: | ||
[http://www.biskupiec.pl/ Urząd Gminy Biskupiec] [10.02.2015]<br/> | [http://www.biskupiec.pl/ Urząd Gminy Biskupiec] [10.02.2015]<br/> | ||
[https://www.google.pl/maps Mapy Google Maps] [10.02.2015]<br/> | [https://www.google.pl/maps Mapy Google Maps] [10.02.2015]<br/> | ||
| − | [http://www. | + | [http://www.krajobrazpelenmozliwosci.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=118:wies-parleza-wielka&catid=98&Itemid=533&lang=pl krajobrazpelenmozliwosci.pl] [10.02.2015]<br/> |
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Biskupiec (gmina miejsko-wiejska) ]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Biskupiec (gmina miejsko-wiejska) ]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 11:53, 24 mar 2016
| Parleza Wielka | |
| | |
 Dwór z końca XIX w.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Biskupiec |
| Liczba ludności (2010) | 474 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Parleza Wielka | |
| Położenie na mapie Polski  Parleza Wielka | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Parleza Wielka (niem. Groß Parlösen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. Miejscowość w 2010 roku liczyła 474 mieszkańców. Funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Sobieraj[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, około 4 km na południowy-wschód od centrum Biskupca, przy drodze krajowej nr 16.
Dzieje miejscowości
Wieś założona w II połowie XIV wieku. Były to dawne dobra rycerskie, w XIX i na początku XX wieku należały do rodziny von Damm. Pruska nazwa miejscowości prawdopodobnie oznacza przełaz i może się wiązać z istnieniem szlaku komunikacyjnego. W 1905 roku, w części wschodniej majątku powstała cegielnia, która czerpała surowiec z pobliskich złóż glinki ceramicznej.
Na początku lat trzydziestych XX wieku, jako zaplecze mieszkalne dla pracowników wzniesiono nieopodal cegielni osiedle. Jego zabudowa została zaplanowana i wykonana w sposób przemyślany, zgodnie z obowiązującymi wówczas tendencjami, tzw. osiedla ogrodu.
Domy o architekturze bliźniaczej, tworzą symetryczny ciąg budynków, otaczają owalny plac, z którego krańców wychodzą dwie drogi: jedna łącząca miejscowość z główną szosą i pobliską stacją kolejową, druga osadzona drzewami, wiedzie do pobliskiej cegielni.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego[2]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[3] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.
Zabytki
- dawny układ przestrzenny zgodny z otaczającym krajobrazem, niezmącony współczesną zabudową
- budynki przedwojennej cegielni
- pałacyk z XIX wieku
- kapliczka warmińska usytuowana na jednej z posesji
Ciekawostki
Parleza Wielka wraz z dwoma innymi miejscowościami województwa warmińsko-mazurskiego (Hejdyk w gminie Pisz oraz Zarost Wielki w gminie Budry), za zachowanie dawnego układu przestrzennego zgodnego z otaczającym krajobrazem, została wyróżniona w konkursie ogłoszonym przez Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa "Borussia", pt: "Najlepiej Zachowana Wieś Historyczna na Terenie Warmii i Mazur[4].
Multimedia
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Biskupiec
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
- ↑ krajobrazpelenmozliwosci.pl [10.02.2015]
Bibliografia
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.02.2015]
Urząd Gminy Biskupiec [10.02.2015]
Mapy Google Maps [10.02.2015]
krajobrazpelenmozliwosci.pl [10.02.2015]
