Szwarcenowo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Szwarcenowo   
 
  |nazwa                = Szwarcenowo   
Linia 6: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Szwarcenowa   
 
  |dopełniacz wsi        = Szwarcenowa   
  |zdjęcie              = [[File:Cmentarz w Szwarcenowie.jpg|thumb| Cmentarz w Szwarcenowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]]
+
  |zdjęcie              = Cmentarz w Szwarcenowie.jpg  
|opis zdjęcia          = Cmentarz w Szwarcenowie   
+
|opis zdjęcia          = Cmentarz w Szwarcenowie. Źródło: [http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&subsub=25&menu=128&strona=1 www.gminabiskupiec.pl] [12.09.2013]  
  |rodzaj miejscowości  = wieś
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = warmińsko - mazurskie  
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |powiat                = nowomiejski  
 
  |powiat                = nowomiejski  
  |gmina                = Biskupiec (Biskupiec Pomorski)
+
  |gmina                = Biskupiec  
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              = Szwarcenowo
 
  |sołectwo              = Szwarcenowo
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 654
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 56
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 56
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 29: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Szwarcenowo'''</big> (niem.Schwarzenau ) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim  w powiecie nowomiejskim w gminie Biskupiec (Biskupiec Pomorski). W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.
+
'''Szwarcenowo''' (niem.''Schwarzenau'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski |powiecie nowomiejskim]], w [[Biskupiec (gmina wiejska)|gminie Biskupiec ]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 654 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Irena Klinicka]]<ref>[http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&menu=230&strona=1 Strona Gminy Biskupiec] </ref>.  
 
+
<br/><br/>
 
+
[[File:Kościół w Szwarcenowie.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Szwarcenowie. Źródło: [http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&subsub=25&menu=128&strona=1 www.gminabiskupiec.pl] [12.09.2013] ]]
<br/>
+
==Położenie==
 
+
Miejscowość położona jest przy jeziorze [[Jezioro Trupel| Trupel]], w odległości ok. 6 km od [[Biskupiec| Biskupca]].
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
 
Najwyższym wzniesieniem we wsi Szwarcenowo jest potocznie nazywane wzniesienie "Szwedy" mające wysokość 112m.n.p.m. Znajduje się ono we wschodniej części wsi. Wieś położona nad jeziorem Trupel.Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora.W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne.Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Tymawy Wielkiej) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do Jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Dzieje miejscowości ===
+
== Dzieje miejscowości ==
 
+
Pierwsze informacje o wsi pojawiły się w 1320 r. i podały, że wieś graniczyła z miejscowości [[Wonna]]. Nieznana jest dokładna data lokacji ani etymologia nazwy miejscowości. Nazwa Szwarcenowo ustaliła się w XVII w. W początkowym okresie funkcjonowania miejscowość administracyjnie należała do [[Komturstwo dzierzgońskie| komturstwa dzierzgońskiego]]. W 1437 r. należała do [[Zakon Krzyżacki |Zakonu Krzyżackiego]] ([[Wójtostwo bratiańskie| wójtostwo bratiańskie]]), a w 1467 do Wilkanowskiego, który otrzymał ją w zamian za zrzeczenie się dóbr niborskich. W 1472 r. Kazimierz Jagielończyk podarował majątek [[Ludwik Mortęski |Ludwikowi Mortęskiemu]]. W 1557 r. Zygmunt August przekazał wieś [[Jan Działyński| Janowi Działyńskiemu]]. Wiadomo również, że w XIV w. erygowano tutaj parafię. Przed [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach| wojną]] istniał tutaj bank, wiatrak, piekarnia, kuźnia, zakład szewski, mleczarnia, świetlica i poczta. W 1885 r. było tutaj 90 domów, 165 [[Dym |dymów]]. We wsi mieszkały 832 osoby, w tym 689 katolików, 138 ewangelików i 5 Żydów. W tym czasie funkcjonowała szkoła z jedną klasą ewangelicką i dwiema katolickimi. Na terenie miejscowości działały dwa wiatraki i młyn. Od 1861 r. rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. W okresie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światow na terenie wsi żołnierze Armii Czerwonej zabili 5 osób. Po wojnie w 1945 r. Szwarcenowo weszło w skład [[Powiat nowomiejski |powiatu nowomiejskiego]]. Z instytucji ostały się z w nim jedynie wiatrak i kuźnia do 1950 r., świetlica i mleczarnia do 1970 r. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej.
Pierwsze informacje o wsi pojawiają się w 1320 r. i podają, że wieś graniczyła z miejscowości Wonna. Nie znana jest dokładna data lokacji ani etymologia nazwy miejscowości. Nazwa Szwarcenowo ustaliła się w XVII w. W początkowym okresie funkcjonowania miejscowość administracyjnie przynależała do komturstwa dzierzgońskiego. W 1437 r. należała do zakonu krzyżackiego (wójtostwo bratiańskie) a w 1467 do Wilkanowskiego, który otrzymał ją w zamian za zrzeczenie się dóbr niborskich. W 1472 r. Kazimierz Jagielończyk podarował majątek Ludwikowi Mortęskiemu. W 1557 r. zaś Zygmunt Agust przekazał wieś Janowi Działyńskiemu. Wiadomo również, że w XIV w. erygowano tutaj parafię. Przed wojną istniał tutaj bank, wiatrak, piekarnia, kuźnia, zakład szewski, mleczarnia, świetlica i poczta. W 1885 r. było tutaj 90 domów, 165 dymów. We wsi mieszkały 832 osoby w tym 689 katolików, 138 ewangelików i 5 Żydów. W tym czasie funkcjonowała szkoła z jedną klasą ewangelicką i dwiema katolickimi . Na terenie miejscowości działały dwa wiatraki i młyn. Od 1861 r. rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. W okresie II wojny światowej na terenie wsi żołnierze Armii Czerwonej zabili 5 osób. Po wojnie w 1945r.Szwarcenowo weszło w skład powiatu nowomiejskiego. Z instytucji ostały się z w nim jedynie wiatrak i kuźnia do 1950 r., świetlica i mleczarnia do 1970 r. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej.
+
== Gospodarka ==
 
+
W Szwarcenowie działa firma P.P.U.H. Ziemar oraz funkcjonują gospodarstwa [[Agroturystyka |agroturystyczne]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Gospodarka ===
+
==Szkolnictwo==
W Szwarcenowie działa firma P.P.U.H. Ziemar oraz funkcjonują gospodarstwa agroturystyczne.
+
*[[Szkoła Podstawowa w Szwarcenowie |szkoła podstawowa]]
  
 +
==Religia==
 +
We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa w Szwarcenowie |parafii rzymskokatolickiej]].
 
<br/>
 
<br/>
  
===Kultura===
+
==Zabytki==
 
+
*[[Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Szwarcenowie |kościół]] z I połowy XVIII w.  
We wsi mieści się również Szkoła Podstawowa.
+
*rzymskokatolicki cmentarz parafialny z II połowy XIX w.  
 
+
*przykościelny cmentarz rzymskokatolicki z II połowy XIX w.
 
+
*cmentarz ewangelicki z II połowy XIX w.  
 
+
*dwie drewniane chaty z I połowy XIX w.  
=== Zabytki: ===
+
*przedwojenna szkoła podstawowa  
Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: kościół z I poł XVIII w., cmentarz parafialny, rzymskokatolicki, z II poł. XIX w., cmentarz przykościelny, rzymskokatolicki, z II poł. XIX w.,cmentarz ewangelicki, z II poł. XIX w., dwie drewniane chaty z I poł. XIX w., przedwojenna szkoła podstawowa, zabudowa gospodarcza na tyłach plebani.
+
*zabudowa gospodarcza na tyłach plebani  
 
 
[[File:Kościół w Szwarcenowie.jpg|thumb| Kościół w Szwarcenowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013]]
 
 
 
<br/>
 
 
 
=== Bibliografia: ===
 
 
 
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892, 960 ss.
 
 
 
 
 
<br/>
 
  
== Zobacz też ==
+
==Bibliografia==
 +
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892. <br/>
 +
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.09.2013]<br/>
 +
[http://www.gminabiskupiec.pl/ Strona Gminy Biskupiec] [12.09.2013]
  
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat nowomiejski]]
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:38, 11 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Biskupiec (gmina wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 10:00, 9 maj 2016

Szwarcenowo

Cmentarz w Szwarcenowie. Źródło: www.gminabiskupiec.pl [12.09.2013]
Cmentarz w Szwarcenowie. Źródło: www.gminabiskupiec.pl [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat nowomiejski
Gmina Biskupiec
Sołectwo Szwarcenowo
Liczba ludności (2010) 654
Strefa numeracyjna (+48) 56
Tablice rejestracyjne NNM
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Szwarcenowo
Szwarcenowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Szwarcenowo
Szwarcenowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Szwarcenowo (niem.Schwarzenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Biskupiec . W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 654 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Irena Klinicka[1].

Kościół w Szwarcenowie. Źródło: www.gminabiskupiec.pl [12.09.2013]

Położenie

Miejscowość położona jest przy jeziorze Trupel, w odległości ok. 6 km od Biskupca.

Dzieje miejscowości

Pierwsze informacje o wsi pojawiły się w 1320 r. i podały, że wieś graniczyła z miejscowości Wonna. Nieznana jest dokładna data lokacji ani etymologia nazwy miejscowości. Nazwa Szwarcenowo ustaliła się w XVII w. W początkowym okresie funkcjonowania miejscowość administracyjnie należała do komturstwa dzierzgońskiego. W 1437 r. należała do Zakonu Krzyżackiego ( wójtostwo bratiańskie), a w 1467 do Wilkanowskiego, który otrzymał ją w zamian za zrzeczenie się dóbr niborskich. W 1472 r. Kazimierz Jagielończyk podarował majątek Ludwikowi Mortęskiemu. W 1557 r. Zygmunt August przekazał wieś Janowi Działyńskiemu. Wiadomo również, że w XIV w. erygowano tutaj parafię. Przed wojną istniał tutaj bank, wiatrak, piekarnia, kuźnia, zakład szewski, mleczarnia, świetlica i poczta. W 1885 r. było tutaj 90 domów, 165 dymów. We wsi mieszkały 832 osoby, w tym 689 katolików, 138 ewangelików i 5 Żydów. W tym czasie funkcjonowała szkoła z jedną klasą ewangelicką i dwiema katolickimi. Na terenie miejscowości działały dwa wiatraki i młyn. Od 1861 r. rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. W okresie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światow na terenie wsi żołnierze Armii Czerwonej zabili 5 osób. Po wojnie w 1945 r. Szwarcenowo weszło w skład powiatu nowomiejskiego. Z instytucji ostały się z w nim jedynie wiatrak i kuźnia do 1950 r., świetlica i mleczarnia do 1970 r. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej.

Gospodarka

W Szwarcenowie działa firma P.P.U.H. Ziemar oraz funkcjonują gospodarstwa agroturystyczne.

Szkolnictwo

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

  • kościół z I połowy XVIII w.
  • rzymskokatolicki cmentarz parafialny z II połowy XIX w.
  • przykościelny cmentarz rzymskokatolicki z II połowy XIX w.
  • cmentarz ewangelicki z II połowy XIX w.
  • dwie drewniane chaty z I połowy XIX w.
  • przedwojenna szkoła podstawowa
  • zabudowa gospodarcza na tyłach plebani

Bibliografia

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]
Strona Gminy Biskupiec [12.09.2013]

Przypisy