Burkat

Burkat
Szkoła w Burkacie. Źródło: www.szkolnictwo.pl [16.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Działdowo
Liczba ludności (2010)	438
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Burkat
Położenie na mapie Polski Burkat
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Burkat (niem. Borchersdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 438 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Krystyna Wasiak.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 4 km na północ od Działdowa; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 542 oraz linia kolejowa Działdowo – Nowe Miasto Lubawskie i Lubawa.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. Dokładna data jej założenia nie jest znana, ale wieś z pewnością istniała już przed 1350 rokiem. Jej nazwa wywodzi się być może od imienia Burhardt lub od ptaka burkata z rodziny sokołowatych, używanego do polowań. W połowie XVI wieku wieś wchodziła w skład rozległych włości Fryderyka von Oelsnitza, który mieszkał w nieistniejącym już dworze w Burkacie.

Kościół we wsi został wybudowany już w XIV wieku. Zniszczony podczas wojen polsko–krzyżackich w następnym stuleciu, został odbudowany, a w XVI wieku stał się świątynią ewangelicką. Został rozebrany w 1821 roku, a w połowie XIX wieku wzniesiono nowy kościół w stylu neogotyckim.

Szkoła w Burkacie istniała już przed 1712 rokiem, kiedy to uczęszczało do niej 30 dzieci. Mieściła się w budynku zbudowanym z kamienia i krytym słomą; połowę zajmowała klasa i mieszkanie nauczyciela, a połowę stanowiło pomieszczenie gospodarcze, w którym trzymano bydło i składowano opał. Budynek został rozebrany w 1864 roku i zastąpiony nowym, który z kolei spłonął. Następny budynek w dalszym ciągu był jednoklasowy; drugą klasę dobudowano przed wybuchem I wojny światowej.

Rozwój wsi znacznie przyspieszył po wybudowaniu szosy z Działdowa do Dąbrówna (1860) oraz stacji kolejowej na linii Mława – Malbork (1877). Burkat nie ucierpiał podczas działań wojennych w latach 1914-1918. Po I wojnie światowej na mocy Traktatu Wersalskiego wieś – wraz z całą Działdowszczyzną – przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. Od połowy lat 50. Burkat był siedzibą gromady.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 313 osób

• 1931 r. – 528 osób

Kultura

Na terenie wsi działa Gminna Biblioteka Publiczna. Placówka organizuje szereg imprez, w tym spotkania autorskie z pisarzami, poetami, ciekawymi ludźmi oraz tzw. Biesiady Poetyckie.

Religia

Znajdujący się we wsi kościół filialny należy do parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wojciecha w Działdowie.

Szkolnictwo

• Publiczne Gimnazjum im. Kazimierza Górskiego w Burkacie

Ludzie związani z miejscowością

• Bogumiła Stachowiak – (ur. 1945) – bibliotekarka, poetka, kronikarka, regionalistka
• Hieronim Skurpski (1914–2006) – urodzony w Skurpiach, malarz, rysownik, historyk sztuki, działacz kulturalny; wykonał polichromię w kościele w Burkacie w 1933 roku

Zabytki

• kościół neogotycki z lat 1854–1856, murowany z kamienia i czerwonej cegły
• budynek szkoły z pierwszej ćwierci XX wieku, murowany z czerwonej cegły
• budynek Straży Pożarnej z pierwszej ćwierci XX wieku, murowany z czerwonej cegły
• dom mieszkalny z około 1900 roku, murowany
• cmentarz ewangelicki, położony za szkołą, własność parafii ewangelickiej
• cmentarz ewangelicki, położony za wsią, przy drodze do Uzdowa, własność parafii ewangelickiej

Bibliografia

Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Strona Urzędu Gminy w Działdowie [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Szkolnictwo.pl [16.07.2014]