Nakomiady: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = nakomiady.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Pałac w Nakomiadach | + | |opis zdjęcia = Pałac w Nakomiadach.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Nakomiady ''' – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[ | + | ''' Nakomiady ''' – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim. Miejscowość w 2009 roku liczyła 591 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje [[Tomasz Wyszomirski]] <ref>[http://bip.gminaketrzyn.pl/152/Jednostki_pomocnicze/#] </ref>.<br/><br/> |
| − | + | [[image:nakomiady2.jpg|thumb|right|290px|Manufaktura pieców kaflowych w pałacu.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] | |
| + | [[image:nakomiady3.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Nakomiadach<br>Fot. Mieczysław Kalski]] | ||
| + | [[image:nakomiady4.jpg|thumb|right|290px|Przewrócony głaz narzutowy "kamień niezgody" - niemiecki pomnik ku czci Bismarcka z 1899 r.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | + | Miejscowość leży w odległości 10 km od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| + | == Dzieje miejscowości == | ||
| + | Nazwa miejscowości ''Eichmedien'' stanowi bezpośrednie nawiązanie do języka [[Prusowie|pruskiego]], w którym słowo "median" oznaczało "las". | ||
| + | |||
| + | Wieś została założona przez komtura bałgijskiego [[Konrad Kyburg|Konrada Kyburga]] między 1392 a 1396 rokiem. W 1402 roku wielki mistrz [[Zakon krzyżacki|krzyżacki]] [[Ulrich von Jungingen|Ulrich von Jungingen]] odnowił przywilej Nakomiad na prawie chełmińskim. W osadzie działały wówczas dwie karczmy. W 1437 roku wieś posiadała własny młyn, który działał do końca XVIII wieku. Pierwszym sołtysem wsi był Tyle Lewe. W przywileju z 1402 roku 4 włóki ziemi przeznaczono na potrzeby miejscowego proboszcza. Świątynia pw. św. Andrzeja miała istnieć już w XIV stuleciu. Mieszkańcy byli przekonani, że kościół był połączony podziemnym korytarzem z dawną krzyżacką wartownią, znajdującą się na niewielkim wzniesieniu nad [[Rzeka Guber|rzeką Guber]]. Pierwsza wzmianka na temat miejscowego kościoła pochodzi z 1554 roku. Samodzielna parafia protestancka została utworzona w roku 1556. | ||
| + | |||
| + | W XVII wieku Nakomiady zostały przekazane Janowi Hoverbeckowi, dyplomacie brandenburskiemu. To właśnie przedstawiciele tego rodu w latach 1664-1680 wystawili pałac barokowy, słynący z obszernych lochów. W latach 1704-1706 pałac został przebudowany według projektu Józefa Pioli. Kolejna przebudowa miała miejsce w XIX stuleciu. Od 1789 do 1945 roku Nakomiady stanowiły własność rodziny von Redecker. W 1789 roku majątek znalazł się w posiadaniu Friedricha Redeckera. W okresie międzywojennym Nakomiady podupadły. W 1932 roku zostały wykupione przez Paula Gerharda Goertza. Redeckerowie pozostali jednak w majątku w roli zarządców dóbr. | ||
| − | + | W 1539 roku Nakomiady były zamieszkane wyłącznie przez polską ludność. W 1870 roku w parafii doliczono się 1172 Polaków i 741 Niemców. Jednak już 20 lat później na ogólną liczbę 2500 wiernych przypadało 833 Polaków. W drugiej połowie XIX wieku Nakomiady były zamieszkane przez 625 mieszkańców. W majątku działały dwie cegielnie. W tym czasie majątek obejmował powierzchnię 956,13 ha. W 1910 roku miejscowość liczyła 670 mieszkańców. | |
| − | + | ||
| + | 26 stycznia 1945 roku do Nakomiad wkroczyli żołnierze radzieccy. Po zakończeniu II wojny światowej w pałacu uruchomiona została szkoła i świetlica. W 1974 roku w Nakomiadach utworzono Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej. W 1973 roku wieś była siedzibą sołectwa Nakomiady obejmującego pięć miejscowości. W 1970 roku miejscowość liczyła 498 mieszkańców. We wsi działała szkoła podstawowa, ośrodek zdrowia i punkt biblioteczny. W 2000 roku Nakomiady były zamieszkane przez 651 osób. W miejscowości działa poczta. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
==Gospodarka== | ==Gospodarka== | ||
*[[Manufaktura Pałac Nakomiady]], specjalizująca się w replikach XVIII-wiecznych pieców kaflowych | *[[Manufaktura Pałac Nakomiady]], specjalizująca się w replikach XVIII-wiecznych pieców kaflowych | ||
| − | + | *[[Zakład Wędliniarski Nakomiady|Zakład Wędliniarski]] | |
| − | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
*[[Parafia pw. św. Józefa w Nakomiadach]] | *[[Parafia pw. św. Józefa w Nakomiadach]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
*[[Szkoła Podstawowa w Nakomiadach|Szkoła Podstawowa]] | *[[Szkoła Podstawowa w Nakomiadach|Szkoła Podstawowa]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
*szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: [[Giżycko]] – [[Sulimy]] – [[Pieczonki]] – [[Sołdany]] – [[Kruklanki]] – [[Wydminy]] – [[Lipińskie]] – [[Miłki]] – [[Paprotki]] – [[Górkło]] – [[Szymonka]] – [[Ławki Skorupki]] – [[Rybical]] – [[Ryn]] – [[Knis]] – [[Salpik]] – Nakomiady – [[Owczarnia]] – [[Pożarki Kronowo]] – [[Bogacko]] – Giżycko | *szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: [[Giżycko]] – [[Sulimy]] – [[Pieczonki]] – [[Sołdany]] – [[Kruklanki]] – [[Wydminy]] – [[Lipińskie]] – [[Miłki]] – [[Paprotki]] – [[Górkło]] – [[Szymonka]] – [[Ławki Skorupki]] – [[Rybical]] – [[Ryn]] – [[Knis]] – [[Salpik]] – Nakomiady – [[Owczarnia]] – [[Pożarki Kronowo]] – [[Bogacko]] – Giżycko | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*[[Pałac w Nakomiadach|Pałac]] | *[[Pałac w Nakomiadach|Pałac]] | ||
| Linia 63: | Linia 62: | ||
*Budynek pałacowej owczarni | *Budynek pałacowej owczarni | ||
*[[Kościół pw. św. Józefa w Nakomiadach|Kościół pw. św. Józefa]], wzniesiony jako świątynia ewangelicka w XVI w.;rozbudowywany w XIX i XX w. Wyremontowany w 1932 r. W roku 1980 roku został przekazany w użytkowanie katolikom. We wnętrzu zachował się XVII-wieczny ołtarz | *[[Kościół pw. św. Józefa w Nakomiadach|Kościół pw. św. Józefa]], wzniesiony jako świątynia ewangelicka w XVI w.;rozbudowywany w XIX i XX w. Wyremontowany w 1932 r. W roku 1980 roku został przekazany w użytkowanie katolikom. We wnętrzu zachował się XVII-wieczny ołtarz | ||
| − | *Tablica pamiątkowa, znajdująca się w miejscowym kościele. Znajdują się na niej nazwiska mieszkańców parafii, którzy polegli | + | *Tablica pamiątkowa, znajdująca się w miejscowym kościele. Znajdują się na niej nazwiska mieszkańców parafii, którzy polegli w I wojnie światowej |
*Cmentarz przykościelny | *Cmentarz przykościelny | ||
| − | *Dawny cmentarz rodowy, znajdujący się w odległości 1 km od Nakomiad we wsi Godzikowo. Na cmentarz prowadzi aleja drzew | + | *Dawny cmentarz rodowy, znajdujący się w odległości 1 km od Nakomiad we wsi [[Godzikowo]]. Na cmentarz prowadzi aleja drzew zasadzonych w 1905 roku; na szczycie cmentarnego wzniesienia pochowano zm. w 1809 r. założyciela rodu Friedricha von Redeckera; mogiły pozostałych przedstawicieli rodu przykrywają kamienne płyty. Na grobach osób związanych z rodziną umieszczone zostały trzy żeliwne krzyże |
*Kamienny pomnik znajdujący się przed miejscowym kościołem, który upamiętnia poległych w I wojnie światowej | *Kamienny pomnik znajdujący się przed miejscowym kościołem, który upamiętnia poległych w I wojnie światowej | ||
| − | *Pamiątkowy głaz kanclerza | + | *Pamiątkowy głaz kanclerza Ottona von Bismarcka wystawiony przez mieszkańców Nakomiad w 1899 r., wzbudzający po dzień dzisiejszy wiele emocji<ref>Zob.''Wolna Encyklopedia Mazur'', red. E. Kowalczyk, Koczarki 2013, s. 87.</ref>. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | <references | + | <references/> |
| − | |||
| − | == | + | == Bibliografia == |
| + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/> | ||
| + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | ''Kętrzyn i okolice'', oprac. Izabela Karpiuk, Kętrzyn 2001.<br/> | ||
| + | ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', red. Aniela Bałanda, Olsztyn 1978.<br/> | ||
| + | ''Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.<br/> | ||
| + | Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. <br/> | ||
| + | ''Wolna Encyklopedia Mazur'', red. Eryk Kowalczyk, Koczarki 2013.<br/> | ||
| + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6366&p_token=0.6333460415820902 Bank Danych Lokalnych GUS] [10.12.2014].<br/> | ||
| + | [http://nakomiady.pl Manufaktura Pałac Nakomiady] [10.12.2014]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 09:20, 23 maj 2016
| Nakomiady | |
| | |
 Pałac w Nakomiadach.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | kętrzyński |
| Gmina | Kętrzyn |
| Liczba ludności (2009) | 591 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nakomiady | |
| Położenie na mapie Polski  Nakomiady | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nakomiady – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim. Miejscowość w 2009 roku liczyła 591 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje Tomasz Wyszomirski [1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość leży w odległości 10 km od Kętrzyna.
Dzieje miejscowości
Nazwa miejscowości Eichmedien stanowi bezpośrednie nawiązanie do języka pruskiego, w którym słowo "median" oznaczało "las".
Wieś została założona przez komtura bałgijskiego Konrada Kyburga między 1392 a 1396 rokiem. W 1402 roku wielki mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen odnowił przywilej Nakomiad na prawie chełmińskim. W osadzie działały wówczas dwie karczmy. W 1437 roku wieś posiadała własny młyn, który działał do końca XVIII wieku. Pierwszym sołtysem wsi był Tyle Lewe. W przywileju z 1402 roku 4 włóki ziemi przeznaczono na potrzeby miejscowego proboszcza. Świątynia pw. św. Andrzeja miała istnieć już w XIV stuleciu. Mieszkańcy byli przekonani, że kościół był połączony podziemnym korytarzem z dawną krzyżacką wartownią, znajdującą się na niewielkim wzniesieniu nad rzeką Guber. Pierwsza wzmianka na temat miejscowego kościoła pochodzi z 1554 roku. Samodzielna parafia protestancka została utworzona w roku 1556.
W XVII wieku Nakomiady zostały przekazane Janowi Hoverbeckowi, dyplomacie brandenburskiemu. To właśnie przedstawiciele tego rodu w latach 1664-1680 wystawili pałac barokowy, słynący z obszernych lochów. W latach 1704-1706 pałac został przebudowany według projektu Józefa Pioli. Kolejna przebudowa miała miejsce w XIX stuleciu. Od 1789 do 1945 roku Nakomiady stanowiły własność rodziny von Redecker. W 1789 roku majątek znalazł się w posiadaniu Friedricha Redeckera. W okresie międzywojennym Nakomiady podupadły. W 1932 roku zostały wykupione przez Paula Gerharda Goertza. Redeckerowie pozostali jednak w majątku w roli zarządców dóbr.
W 1539 roku Nakomiady były zamieszkane wyłącznie przez polską ludność. W 1870 roku w parafii doliczono się 1172 Polaków i 741 Niemców. Jednak już 20 lat później na ogólną liczbę 2500 wiernych przypadało 833 Polaków. W drugiej połowie XIX wieku Nakomiady były zamieszkane przez 625 mieszkańców. W majątku działały dwie cegielnie. W tym czasie majątek obejmował powierzchnię 956,13 ha. W 1910 roku miejscowość liczyła 670 mieszkańców.
26 stycznia 1945 roku do Nakomiad wkroczyli żołnierze radzieccy. Po zakończeniu II wojny światowej w pałacu uruchomiona została szkoła i świetlica. W 1974 roku w Nakomiadach utworzono Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej. W 1973 roku wieś była siedzibą sołectwa Nakomiady obejmującego pięć miejscowości. W 1970 roku miejscowość liczyła 498 mieszkańców. We wsi działała szkoła podstawowa, ośrodek zdrowia i punkt biblioteczny. W 2000 roku Nakomiady były zamieszkane przez 651 osób. W miejscowości działa poczta.
Gospodarka
- Manufaktura Pałac Nakomiady, specjalizująca się w replikach XVIII-wiecznych pieców kaflowych
- Zakład Wędliniarski
Religia
Edukacja
Turystyka
- szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: Giżycko – Sulimy – Pieczonki – Sołdany – Kruklanki – Wydminy – Lipińskie – Miłki – Paprotki – Górkło – Szymonka – Ławki Skorupki – Rybical – Ryn – Knis – Salpik – Nakomiady – Owczarnia – Pożarki Kronowo – Bogacko – Giżycko
Zabytki
- Pałac
- Kaplica parkowa, wzniesiona w 1857 roku po śmierci dwóch synów Hermana i AUgusty von Redeckerów. Jedna część budowli służyła za kaplicę, a druga pełniła rolę rodzinnego grobowca. W 1934 roku wszyscy zmarli członkowie rodziny zostali przeniesieni na cmentarz rodowy w Godzikowe.
- Założenie parkowe stworzone w XVIII wieku z zachowanymi okazami 300-letnich drzew
- Budynek pałacowej owczarni
- Kościół pw. św. Józefa, wzniesiony jako świątynia ewangelicka w XVI w.;rozbudowywany w XIX i XX w. Wyremontowany w 1932 r. W roku 1980 roku został przekazany w użytkowanie katolikom. We wnętrzu zachował się XVII-wieczny ołtarz
- Tablica pamiątkowa, znajdująca się w miejscowym kościele. Znajdują się na niej nazwiska mieszkańców parafii, którzy polegli w I wojnie światowej
- Cmentarz przykościelny
- Dawny cmentarz rodowy, znajdujący się w odległości 1 km od Nakomiad we wsi Godzikowo. Na cmentarz prowadzi aleja drzew zasadzonych w 1905 roku; na szczycie cmentarnego wzniesienia pochowano zm. w 1809 r. założyciela rodu Friedricha von Redeckera; mogiły pozostałych przedstawicieli rodu przykrywają kamienne płyty. Na grobach osób związanych z rodziną umieszczone zostały trzy żeliwne krzyże
- Kamienny pomnik znajdujący się przed miejscowym kościołem, który upamiętnia poległych w I wojnie światowej
- Pamiątkowy głaz kanclerza Ottona von Bismarcka wystawiony przez mieszkańców Nakomiad w 1899 r., wzbudzający po dzień dzisiejszy wiele emocji[2].
Przypisy
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kętrzyn i okolice, oprac. Izabela Karpiuk, Kętrzyn 2001.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. Aniela Bałanda, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wolna Encyklopedia Mazur, red. Eryk Kowalczyk, Koczarki 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2014].
Manufaktura Pałac Nakomiady [10.12.2014].
