Nakomiady

Nakomiady
Pałac w Nakomiadach. Fot. Mieczysław Kalski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Kętrzyn
Liczba ludności (2009)	591
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nakomiady
Położenie na mapie Polski Nakomiady
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nakomiady – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim. Miejscowość w 2009 roku liczyła 591 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje Tomasz Wyszomirski .

Manufaktura pieców kaflowych w pałacu.
Fot. Mieczysław Kalski

Kościół w Nakomiadach
Fot. Mieczysław Kalski

Przewrócony głaz narzutowy "kamień niezgody" - niemiecki pomnik ku czci Bismarcka z 1899 r.
Fot. Mieczysław Kalski

Położenie

Miejscowość leży w odległości 10 km od Kętrzyna.

Dzieje miejscowości

Nazwa miejscowości Eichmedien stanowi bezpośrednie nawiązanie do języka pruskiego, w którym słowo "median" oznaczało "las".

Wieś została założona przez komtura bałgijskiego Konrada Kyburga między 1392 a 1396 rokiem. W 1402 roku wielki mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen odnowił przywilej Nakomiad na prawie chełmińskim. W osadzie działały wówczas dwie karczmy. W 1437 roku wieś posiadała własny młyn, który działał do końca XVIII wieku. Pierwszym sołtysem wsi był Tyle Lewe. W przywileju z 1402 roku 4 włóki ziemi przeznaczono na potrzeby miejscowego proboszcza. Świątynia pw. św. Andrzeja miała istnieć już w XIV stuleciu. Mieszkańcy byli przekonani, że kościół był połączony podziemnym korytarzem z dawną krzyżacką wartownią, znajdującą się na niewielkim wzniesieniu nad rzeką Guber. Pierwsza wzmianka na temat miejscowego kościoła pochodzi z 1554 roku. Samodzielna parafia protestancka została utworzona w roku 1556.

W XVII wieku Nakomiady zostały przekazane Janowi Hoverbeckowi, dyplomacie brandenburskiemu. To właśnie przedstawiciele tego rodu w latach 1664-1680 wystawili pałac barokowy, słynący z obszernych lochów. W latach 1704-1706 pałac został przebudowany według projektu Józefa Pioli. Kolejna przebudowa miała miejsce w XIX stuleciu. Od 1789 do 1945 roku Nakomiady stanowiły własność rodziny von Redecker. W 1789 roku majątek znalazł się w posiadaniu Friedricha Redeckera. W okresie międzywojennym Nakomiady podupadły. W 1932 roku zostały wykupione przez Paula Gerharda Goertza. Redeckerowie pozostali jednak w majątku w roli zarządców dóbr.

W 1539 roku Nakomiady były zamieszkane wyłącznie przez polską ludność. W 1870 roku w parafii doliczono się 1172 Polaków i 741 Niemców. Jednak już 20 lat później na ogólną liczbę 2500 wiernych przypadało 833 Polaków. W drugiej połowie XIX wieku Nakomiady były zamieszkane przez 625 mieszkańców. W majątku działały dwie cegielnie. W tym czasie majątek obejmował powierzchnię 956,13 ha. W 1910 roku miejscowość liczyła 670 mieszkańców.

26 stycznia 1945 roku do Nakomiad wkroczyli żołnierze radzieccy. Po zakończeniu II wojny światowej w pałacu uruchomiona została szkoła i świetlica. W 1974 roku w Nakomiadach utworzono Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej. W 1973 roku wieś była siedzibą sołectwa Nakomiady obejmującego pięć miejscowości. W 1970 roku miejscowość liczyła 498 mieszkańców. We wsi działała szkoła podstawowa, ośrodek zdrowia i punkt biblioteczny. W 2000 roku Nakomiady były zamieszkane przez 651 osób. W miejscowości działa poczta.

Gospodarka

• Manufaktura Pałac Nakomiady, specjalizująca się w replikach XVIII-wiecznych pieców kaflowych
• Zakład Wędliniarski

Religia

• Parafia pw. św. Józefa w Nakomiadach

Edukacja

• Szkoła Podstawowa

Turystyka

• szlak rowerowy o długości 140 km – przebieg trasy: Giżycko – Sulimy – Pieczonki – Sołdany – Kruklanki – Wydminy – Lipińskie – Miłki – Paprotki – Górkło – Szymonka – Ławki Skorupki – Rybical – Ryn – Knis – Salpik – Nakomiady – Owczarnia – Pożarki Kronowo – Bogacko – Giżycko

Zabytki

• Pałac
• Kaplica parkowa, wzniesiona w 1857 roku po śmierci dwóch synów Hermana i AUgusty von Redeckerów. Jedna część budowli służyła za kaplicę, a druga pełniła rolę rodzinnego grobowca. W 1934 roku wszyscy zmarli członkowie rodziny zostali przeniesieni na cmentarz rodowy w Godzikowe.
• Założenie parkowe stworzone w XVIII wieku z zachowanymi okazami 300-letnich drzew
• Budynek pałacowej owczarni
• Kościół pw. św. Józefa, wzniesiony jako świątynia ewangelicka w XVI w.;rozbudowywany w XIX i XX w. Wyremontowany w 1932 r. W roku 1980 roku został przekazany w użytkowanie katolikom. We wnętrzu zachował się XVII-wieczny ołtarz
• Tablica pamiątkowa, znajdująca się w miejscowym kościele. Znajdują się na niej nazwiska mieszkańców parafii, którzy polegli w I wojnie światowej
• Cmentarz przykościelny
• Dawny cmentarz rodowy, znajdujący się w odległości 1 km od Nakomiad we wsi Godzikowo. Na cmentarz prowadzi aleja drzew zasadzonych w 1905 roku; na szczycie cmentarnego wzniesienia pochowano zm. w 1809 r. założyciela rodu Friedricha von Redeckera; mogiły pozostałych przedstawicieli rodu przykrywają kamienne płyty. Na grobach osób związanych z rodziną umieszczone zostały trzy żeliwne krzyże
• Kamienny pomnik znajdujący się przed miejscowym kościołem, który upamiętnia poległych w I wojnie światowej
• Pamiątkowy głaz kanclerza Ottona von Bismarcka wystawiony przez mieszkańców Nakomiad w 1899 r., wzbudzający po dzień dzisiejszy wiele emocji.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kętrzyn i okolice, oprac. Izabela Karpiuk, Kętrzyn 2001.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. Aniela Bałanda, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wolna Encyklopedia Mazur, red. Eryk Kowalczyk, Koczarki 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2014].
Manufaktura Pałac Nakomiady [10.12.2014].