Babięta: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Babięta | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Babięt | |dopełniacz wsi = Babięt | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Babięta_1a.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Fot. Mieczysław Kalski |
| − | |||
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Babięta''' (niem. Babenten, Babienten) – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie | województwie | + | '''Babięta''' (niem. Babenten, Babienten) – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie | województwie warmińsko–mazurskim]], [[Powiat mrągowski| powiat mrągowski]], [[Piecki (gmina wiejska)|gmina Piecki]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Wieś liczy 177 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Monika Czajko]]<ref>[http://bip.piecki.com.pl/101/1281/Wykaz_Soltysow_na_terenie_gminy_Piecki_kadencja_2015__E2_80_93_2018/ BIP Gminy Piecki] </ref> |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| + | |||
| + | [[File:Eelektrownia w Babiętach.jpg|thumb|right|290px|Elektrownia w Babiętach. Fot. Mieczysław Kalski.]] | ||
| + | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś leży nad rzeką [[ | + | Wieś leży nad rzeką [[Rzeka Babięcka Struga |Babięcką Strugą]], na [[Szlak kajakowy rzeki Krutyni |szlaku kajakowym rzeki Krutyni]], przy drodze 58 na trasie [[Szczytno]] – [[Mrągowo]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś lokowana została nad rzeką [[ | + | Wieś lokowana została nad rzeką [[Rzeka Babięta|Babięta]], która stanowiła granicę pomiędzy [[Komturstwo elbląskie | komturstwem elbląskim]] a [[Komturstwo bałgijskie|komturstwem bałgijskim]] oraz między wójtostwem [[Wójtostwo szczycieńskie| szczycieńskim]] a [[ Wójtostwo szestneńskie| szestneńskim]]. Nazwa wsi jest pochodzenia staropruskiego. Powstała od nazw pobliskich jezior: [[Jezioro Babięty Wielkie|Babięty Wielkie]] i [[Jezioro Babięty Małe|Babięty Małe]]. Jeziora te dawniej nosiły nazwy: ''Bawand'' (1283 r.), ''Babant'' (1388 r.), ''Babat'' (1388 r.). Etymologicznie nazwa Babięta wywodzi się najprawdopodobniej od słowa "baba" w znaczeniu "wiedźma, czarownica". [[lkwim: Gustaw Leyding|Gustaw Leyding]] uważa, że słowo to zostało zapożyczone z języka słowiańskiego (polskiego). W miejscu obecnej wsi w XV w. mieściła się osada hutnicza, która początkowo podlegała wójtom krzyżackim, a później starostom książęcym z [[Szestno|Szestna]]. Kuźnica hutnicza dzierżawiona była przez mistrzów kowalskich, którzy otrzymali prawo do rybołówstwa i piwowarstwa (na własną potrzebę) oraz do bezpłatnego wyrębu drzewa. Ostatni z przywilejów był szczególnie ważny, gdyż umożliwiał wytwarzanie węgla drzewnego. Do celów wytwórczych korzystano także z rudy darniowej, pozyskiwanej w ramach [[Szarwark|szarwarku]] przez ludność z okolicznych wsi. Wschodnia część wsi, która podlegała pod wójtostwo z siedzibą w Szestnie, została założona w 1570 r. Zachodnia część wsi, będąca pod władzą wójtostwa (późniejszego starostwa) w Szczytnie, powstała w połowie XVII w. W czasie wojny polsko–szwedzkiej (1655–1660) kuźnica uległa zniszczeniu. Odbudowana, funkcjonowała jeszcze do 1727 r. W kuźnicy zajmowano się głównie produkcją kowadeł, lemieszy i innych wyrobów żelaznych, które w większości przeznaczone były na potrzeby rolnicze. Wiadomo, że w XIX w. po hucie pozostała jedynie szlaka, którą przewieziono do Katowic w celu wykorzystania do wydobywania żelaza. We wschodniej części wsi w 1785 r. było 6 [[Dym|dymów]] i młyn, a w zachodniej 13 dymów. Młyn książęcy wymagał uiszczania rocznej opłaty dzierżawnej, która w 1651 r. wynosiła trzy [[Łaszta|łaszty]] żyta i sześć tuczników. Przy młynie znajdował się także tartak. Młyn i tartak funkcjonowały do 1930 r. Zachodni i wschodni obszar wsi połączony został w 1816 r. W tym samym roku wieś włączono do powiatu mrągowskiego. |
<br/> | <br/> | ||
==Gospodarka== | ==Gospodarka== | ||
| − | We wsi znajduje się [[ | + | We wsi znajduje się [[Lądowisko w Babiętach|lądowisko]] dla małych samolotów ([http://www.mazuryairfields.pl/airfield/babieta mazuryairfields.pl]) i sklep spożywczy. Działa tutaj także gospodarstwo [[Agroturystyka|agroturystyczne]] oraz stanica wodna PTTK. |
<br/> | <br/> | ||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
| Linia 45: | Linia 47: | ||
<br/> | <br/> | ||
==Zabytki== | ==Zabytki== | ||
| − | We wsi znajduje się młyn wodny z początku XX w. | + | We wsi znajduje się młyn wodny z początku XX w. – obecnie mieści się tu mała [[Elektrownia wodna w Babiętach|elektrownia wodna]].<br> |
| − | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | ''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 | + | ''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, s. 487 <br> |
| − | + | [http://www.mojemazury.pl Moje Mazury] [02.06.2014]<br> | |
| − | [http://www.mojemazury.pl Moje Mazury][02.06.2014] | + | [http://www.wrota.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [26.06.2014]<br> |
| − | <br/> | + | {{Przypisy}} |
| − | + | <references/> | |
| − | [[Kategoria: Powiat mrągowski]][[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat mrągowski]] |
| + | [[Kategoria: Piecki (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1501-1600]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:19, 14 cze 2016
| Babięta | |
| | |
 Fot. Mieczysław Kalski
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Piecki |
| Sołectwo | Babięta |
| Liczba ludności (2012) | 177 osób |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Babięta | |
| Położenie na mapie Polski  Babięta | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Babięta (niem. Babenten, Babienten) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, powiat mrągowski, gmina Piecki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś liczy 177 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Monika Czajko[1]
Spis treści
Położenie
Wieś leży nad rzeką Babięcką Strugą, na szlaku kajakowym rzeki Krutyni, przy drodze 58 na trasie Szczytno – Mrągowo.
Dzieje miejscowości
Wieś lokowana została nad rzeką Babięta, która stanowiła granicę pomiędzy komturstwem elbląskim a komturstwem bałgijskim oraz między wójtostwem szczycieńskim a szestneńskim. Nazwa wsi jest pochodzenia staropruskiego. Powstała od nazw pobliskich jezior: Babięty Wielkie i Babięty Małe. Jeziora te dawniej nosiły nazwy: Bawand (1283 r.), Babant (1388 r.), Babat (1388 r.). Etymologicznie nazwa Babięta wywodzi się najprawdopodobniej od słowa "baba" w znaczeniu "wiedźma, czarownica". Gustaw Leyding uważa, że słowo to zostało zapożyczone z języka słowiańskiego (polskiego). W miejscu obecnej wsi w XV w. mieściła się osada hutnicza, która początkowo podlegała wójtom krzyżackim, a później starostom książęcym z Szestna. Kuźnica hutnicza dzierżawiona była przez mistrzów kowalskich, którzy otrzymali prawo do rybołówstwa i piwowarstwa (na własną potrzebę) oraz do bezpłatnego wyrębu drzewa. Ostatni z przywilejów był szczególnie ważny, gdyż umożliwiał wytwarzanie węgla drzewnego. Do celów wytwórczych korzystano także z rudy darniowej, pozyskiwanej w ramach szarwarku przez ludność z okolicznych wsi. Wschodnia część wsi, która podlegała pod wójtostwo z siedzibą w Szestnie, została założona w 1570 r. Zachodnia część wsi, będąca pod władzą wójtostwa (późniejszego starostwa) w Szczytnie, powstała w połowie XVII w. W czasie wojny polsko–szwedzkiej (1655–1660) kuźnica uległa zniszczeniu. Odbudowana, funkcjonowała jeszcze do 1727 r. W kuźnicy zajmowano się głównie produkcją kowadeł, lemieszy i innych wyrobów żelaznych, które w większości przeznaczone były na potrzeby rolnicze. Wiadomo, że w XIX w. po hucie pozostała jedynie szlaka, którą przewieziono do Katowic w celu wykorzystania do wydobywania żelaza. We wschodniej części wsi w 1785 r. było 6 dymów i młyn, a w zachodniej 13 dymów. Młyn książęcy wymagał uiszczania rocznej opłaty dzierżawnej, która w 1651 r. wynosiła trzy łaszty żyta i sześć tuczników. Przy młynie znajdował się także tartak. Młyn i tartak funkcjonowały do 1930 r. Zachodni i wschodni obszar wsi połączony został w 1816 r. W tym samym roku wieś włączono do powiatu mrągowskiego.
Gospodarka
We wsi znajduje się lądowisko dla małych samolotów (mazuryairfields.pl) i sklep spożywczy. Działa tutaj także gospodarstwo agroturystyczne oraz stanica wodna PTTK.
Kultura
We wsi działa świetlica, organizowane są również festyny i pikniki.
Zabytki
We wsi znajduje się młyn wodny z początku XX w. – obecnie mieści się tu mała elektrownia wodna.
Bibliografia
Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, s. 487
Moje Mazury [02.06.2014]
Wrota Warmii i Mazur [26.06.2014]
