Faryny: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Faryny | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Faryn | |dopełniacz wsi = Faryn | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Faryny.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Drewniana kaplica w Farynach z lat 20. XX w.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
| − | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = szczycieński | |powiat = szczycieński | ||
| Linia 17: | Linia 16: | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|liczba ludności = 360 | |liczba ludności = 360 | ||
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna =(+48) 89 | |strefa numeracyjna =(+48) 89 | ||
|kod pocztowy =12-114 | |kod pocztowy =12-114 | ||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | [[image:faryny2.jpg|thumb|right|290px|Szkoła Podstawowa w Farynach.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] |
| + | ''' Faryny''' (niem. ''Farienen'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]], w [[Rozogi (gmina wiejska)|gminie Rozogi]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 360 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Barbara Kłos]]<ref> [http://rozogi-ug.bip-wm.pl/public/popup.php?id_menu_item=825 Strona Gminy Rozogi] </ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na skraju [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], 6 km na północ od [[Rozogi|Rozóg]], w pobliżu drogi nr 602 w kierunku [[Spychowo|Spychowa]] i dalej [[Mrągowo|Mrągowa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś została założona w 1662 roku jako [[Osada szkatułowa |osada szkatułowa]] na 60 łanach lasu. Pierwszymi sołtysami zostali dwaj osadnicy, którzy przybyli ze [[Stare Kiełbonki|Starych Kiełbonek]]. W XVIII i XIX wieku była to jedna z największych wsi w okolicy Rozóg; działała tu karczma. |
| − | + | W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Faryny jako miejscowość posiadającą szkołę. | |
| − | + | W czasie powstania styczniowego mieszkańcy Faryn zajmowali się przemytem broni do Królestwa Polskiego. Odbywało się to pod kierunkiem bazy przerzutowej znajdującej się w [[Rozogi |Rozogach]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | W [[Plebiscyt 1920 roku|plebiscycie]] 11 lipca 1920 roku zagłosowało 703 mieszkańców Faryn; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]]. W latach 20. XX wieku wybudowano tu murowaną szkołę. | ||
| − | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] rozpoczął się napływ nowych osadników, a zarazem wyjazdy dawnych mieszkańców – w latach 1952–1977 ogółem wyjechało do Niemiec (wschodnich i zachodnich) 99 osób. | |
| + | Wieś zachowała charakter ulicówki położonej po obu stronach brukowanej drogi. Jest to jedna z ostatnich mazurskich wsi, która w dobrym stanie zachowała liczną zabudowę drewnianą i układ przestrzenny. | ||
| − | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | |
| − | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach: | |
| − | + | *1782 r. – 51 gospodarstw | |
| − | + | *1818 r. – 374 osoby, 72 gospodarstwa | |
| − | + | *1858 r. – 686 osób, 80 gospodarstw | |
| − | + | *1939 r. – 857 osób | |
| − | + | == Szkolnictwo == | |
| − | *[[Szkoła Podstawowa w Farynach]] | + | *we wsi istnieje [[Szkoła Podstawowa w Farynach |szkoła podstawowa]] |
| − | + | == Kultura == | |
| + | * we wsi działa [[Klub Seniora „Młodzi Inaczej” w Farynach|klub seniora]] | ||
| − | == | + | == Zabytki == |
| − | *[[ | + | *20 drewnianych chałup chłopskich z drugiej połowy XIX i początku XX wieku, a także zagroda z tego okresu (zaadaptowana na pensjonat) |
| + | *drewniana [[Kaplica pw. Matki Boskiej Królowej Polski i św. Stanisława Kostki w Farynach|kaplica]] z lat 20. XX wieku | ||
| + | *piętrowy budynek szkoły z lat 20. XX wieku, z czerwonej cegły, kamienne fundamenty | ||
| + | *dawny cmentarz ewangelicki z końca XIX wieku; na nim kwatera wojenna z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | #Toeppen Max, ''Historia Mazur'', Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)<br> | |
| − | == | + | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2011.<br/> |
| − | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Rozogi – wieś mazurska a Kurpie'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, s. 129-141.<br/> | |
| − | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów gminy Rozogi'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21-29.<br/> | |
| − | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach'', Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3-35.<br/> | |
| − | + | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> | |
| − | + | #Nowotka Marek, ''Z przeszłości Rozóg i okolic'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 6, 1992, ss. 169-175.<br/> | |
| − | <br | + | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/> |
| − | + | #[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [25.08.2013]<br/> | |
| − | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [25.08.2013]<br/> | |
| − | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2011. | + | #[http://www.rozogi.pl/ug_rozogi/ Strona Gminy Rozogi] [25.08.2013]<br/> |
| − | #Kudrzycki Zbigniew, ''Rozogi – wieś mazurska a Kurpie'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, s. 129-141. | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja zabytków] [25.08.2013]<br/> |
| − | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów gminy Rozogi'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, | + | #[http://www.wikipedia.pl/ Wikipedia] [07.07.2014] |
| − | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach'', Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, | ||
| − | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | ||
| − | #Nowotka Marek, ''Z przeszłości Rozóg i okolic'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 6, 1992, | ||
| − | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | ||
| − | # | ||
| − | # | ||
| − | # | ||
| − | # | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references> | <references> | ||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria: Powiat szczycieński]] | [[Kategoria: Powiat szczycieński]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:53, 28 cze 2016
| Faryny | |
| | |
 Drewniana kaplica w Farynach z lat 20. XX w.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Rozogi |
| Liczba ludności (2010) | 360 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-114 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Faryny | |
| Położenie na mapie Polski  Faryny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Faryny (niem. Farienen) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 360 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Barbara Kłos[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na skraju Puszczy Piskiej, 6 km na północ od Rozóg, w pobliżu drogi nr 602 w kierunku Spychowa i dalej Mrągowa.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1662 roku jako osada szkatułowa na 60 łanach lasu. Pierwszymi sołtysami zostali dwaj osadnicy, którzy przybyli ze Starych Kiełbonek. W XVIII i XIX wieku była to jedna z największych wsi w okolicy Rozóg; działała tu karczma.
W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Faryny jako miejscowość posiadającą szkołę.
W czasie powstania styczniowego mieszkańcy Faryn zajmowali się przemytem broni do Królestwa Polskiego. Odbywało się to pod kierunkiem bazy przerzutowej znajdującej się w Rozogach.
W plebiscycie 11 lipca 1920 roku zagłosowało 703 mieszkańców Faryn; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w Prusach Wschodnich. W latach 20. XX wieku wybudowano tu murowaną szkołę.
Po II wojnie światowej rozpoczął się napływ nowych osadników, a zarazem wyjazdy dawnych mieszkańców – w latach 1952–1977 ogółem wyjechało do Niemiec (wschodnich i zachodnich) 99 osób.
Wieś zachowała charakter ulicówki położonej po obu stronach brukowanej drogi. Jest to jedna z ostatnich mazurskich wsi, która w dobrym stanie zachowała liczną zabudowę drewnianą i układ przestrzenny.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1782 r. – 51 gospodarstw
- 1818 r. – 374 osoby, 72 gospodarstwa
- 1858 r. – 686 osób, 80 gospodarstw
- 1939 r. – 857 osób
Szkolnictwo
- we wsi istnieje szkoła podstawowa
Kultura
- we wsi działa klub seniora
Zabytki
- 20 drewnianych chałup chłopskich z drugiej połowy XIX i początku XX wieku, a także zagroda z tego okresu (zaadaptowana na pensjonat)
- drewniana kaplica z lat 20. XX wieku
- piętrowy budynek szkoły z lat 20. XX wieku, z czerwonej cegły, kamienne fundamenty
- dawny cmentarz ewangelicki z końca XIX wieku; na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej
Bibliografia
- Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
- Kudrzycki Zbigniew, Rozogi – wieś mazurska a Kurpie, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, s. 129-141.
- Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów gminy Rozogi, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21-29.
- Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach, Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3-35.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Nowotka Marek, Z przeszłości Rozóg i okolic, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 6, 1992, ss. 169-175.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS [25.08.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [25.08.2013]
- Strona Gminy Rozogi [25.08.2013]
- Wojewódzka Ewidencja zabytków [25.08.2013]
- Wikipedia [07.07.2014]
Przypisy
<references>
