Rozogi (gmina wiejska)

Gmina Rozogi
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Grzegorz Kaczmarczyk
Powierzchnia	224,41 km²
Liczba sołectw	15
Liczba miejscowości	30
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	5714 25 osób/km²
Strefa numeracyjna	89
Tablice rejestracyjne	NSZ
TERYT	2817052
Urząd gminy ul. 22 Lipca 22 12-114 Rozogi
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Rozogi – gmina wiejska położona w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie szczycieńskim. Siedziba gminy znajduje się w Rozogach. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia. Władzę w gminie sprawuje wójt Grzegorz Kaczmarczyk.

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Rozogi zajmuje powierzchnię 224,41 km², w tym:

• użytki rolne: 53,8% (12084 ha)
• lasy: 40,1% (9006 ha)
• wody: 0,15% (35 ha)

Gmina stanowi 11,6% powierzchni powiatu szczycieńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Rozogach.
Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia [23.08.2013]

Dawny kościół ewangelicki w Klonie.
Fot. Mieczysław Kalski.

Zabytkowa chałupa w Klonie. Fot. Yarl. Źródło: Commons Wikimedia

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	5714	100	2763	48,4	2951	51,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	25		12		13

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Rozogi wynosiło -48 osoby, co stanowi 20,7% migracji w powiecie szczycieńskim oraz 1,3% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Rozogi były częścią powiatu szczycieńskiego w województwie olsztyńskim.

W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. Gromada Rozogi przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy.

Gminę wiejską Rozogi powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku, w jej skład wchodziły obszary sołectw: Antonia, Borki Rozowskie, Dąbrowy, Faryny, Kiełbasy, Klon, Kowalik, Księży Lasek, Kwiatuszki Wielkie, Łuka, Orzeszki, Rozogi, Spaliny Małe, Spaliny Wielkie, Wilamowo, Występ, Zawojki.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Rozogi została bezpośrednio częścią województwa ostrołęckiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim.

Gmina wiejska Rozogi graniczy z gminami: Wielbark, Szczytno, Świętajno, Ruciane-Nida, Pisz oraz Myszyniec i Łyse w województwie mazowieckim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Borki Rozowskie, Dąbrowy (sołectwa: Dąbrowy I i Dąbrowy II), Faryny, Klon, Kowalik, Księży Lasek, Kwiatuszki Wielkie, Łuka, Orzeszki, Rozogi, Spaliny Wielkie, Wilamowo, Występ, Zawojki.

Pozostałe miejscowości: Antonia, Dąbrowy-Działy, Grodzie, Kiełbasy, Kilimany, Kokoszki, Kopytko, Kwiatuszki Małe, Lipniak, Możdżenie, Nowy Suchoros, Radostowo, Spaliny Małe, Suchorowiec, Wujaki, Wysoki Grąd.

Gospodarka

Gmina Rozogi jest gminą typowo rolniczą. Zatrudnienie w rolnictwie zawodowo czynnych mieszkańców przekracza 80%. Użytki rolne zajmują prawie 54% ogólnej powierzchni w gminie, w tym: grunty orne stanowią 44% (5346 ha), łąki i pastwiska 56% (6718 ha), a sady 0,2% (20 ha). Gmina posiada gleby zdecydowanie słabe (V i VI klasy bonitacyjnej). Głównym kierunkiem produkcji jest chów bydła mlecznego i opasowego. 65% rolników zajmuje się produkcją mleka. Naturalne łąki i pastwiska z uregulowaną gospodarką wodną dostarczają cennej paszy zielonej i siana. W gminie dominują gospodarstwa indywidualne o powierzchni średnio 15 ha, gospodarstwa powyżej 40 ha stanowią niespełna 1%.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Rozogi wynosiła pod koniec 2013 roku 248. W tym 18 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 230 tworzy sektor prywatny. 55 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 28 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 41 firm w dziale budownictwo, 38 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 9 firm. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.
Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli.

Gmina należy do LGD "Brama Mazurskiej Krainy", Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Rozogi wynosiła 512 osób, co stanowi 8% bezrobotnych w powiecie szczycieńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 33,3% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminny Ośrodek Kultury w Rozogach
• Gminna Biblioteka Publiczna w Rozogach

Filie biblioteki znajdują się w Klonie, Dąbrowach, Farynach.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Festiwal Kultury Ludowej w Rozogach
• dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

• Elżbieta Kasznia (1957- ) - bibliotekarz, wszechstronnie utalentowana twórczyni rękodzieła artystycznego, śpiewaczka ludowa; mieszka i pracuje w Rozogach.
• Jan Dopatka (1894-1976) - poeta mazurski tworzący w języku niemieckim i polskim, działacz mazurski.
• Zofia Sandomierska - zajmuje się rękodziełem artystycznym, palmiarka; mieszka w Rozogach.
• Waleria Żarnoch (1908-1988) - ludowa artystka, pieśniarka.
• Fryderyk Kwiatkowski (1875-1954) - działacz mazurski urodzony w Rozogach.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Rozogi należą:

• drewniana zabudowa we wsi Klon
• kościół ewangelicki w Klonie
• kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Klonie wraz z plebanią i kapliczką
• kościół pw. św. Marii Magdaleny w Rozogach
• dawny kościół ewangelicki, murowano-drewniany w Księżym Lasku (obecnie rzymskokatolicki kościół filialny) wraz z przykościelnym cmentarzem
• kaplica drewniana pw. Matki Boskiej Królowej Polski i św. Stanisława Kostki w Farynach
• cmentarze ewangelickie w Farynach, Klonie, Kowaliku i Rozogach
• zabytkowe drewniane chaty w miejscowościach: Faryny, Klon, Łuka, Rozogi, Dąbrowy, Borki Rozowskie, Kwiatuszki Wielkie, Łuka, Orzeszki

Szlaki i atrakcje turystyczne

• szlak rowerowy: Piecki - Nawiady - Stare Kiełbonki - Spychowo - Rozogi - Ciesina - Rosocha - Krutyń - Piecki (80 km)
• ścieżka przyrodniczo-turystyczna w Klonie
• lasy, jezioro, obszar chronionego krajobrazu i pomniki przyrody

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Rozogi można uzyskać na stronie internetowej rozogi.pl.

Religia

• Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Farynach
• Parafia pw. św. Marii Magdaleny w Rozogach
• Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Klonie

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Rozogi istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Przedszkole Samorządowe "Kraina Uśmiechu" w Rozogach
• Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Rozogach
• Szkoła Podstawowa w Klonie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Dąbrowach - Przedszkole Samorządowe w Dąbrowach, Szkoła Podstawowa w Dąbrowach
• Zespół Szkół w Rozogach - Gimnazjum im. ks. Jana Twardowskiego w Rozogach, Liceum Ogólnokształcące w Rozogach, Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Rozogach

Sport

W gminie działa:

• UKS Rozogi

Inne organizacje i instytucje

• Zespół Pieśni i Tańca "Kurpie z Rozóg"
• Zespół Folklorystyczny "Babskie Olekanie"

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Obszary Natura 2000:

• Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska (57 826,61 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Rozogi znajduje się 13 pomników przyrody.

Ciekawostki

Rozogi pojawiają się w książce Czesława Miłosza Rodzinna Europa. Noblista wspomina w niej swoją ucieczkę z Wilna w 1940 roku, której trasa wiodła przez okolice Ełku, Szczytna, Wielbarka i Rozóg.

Zobacz też:

• Muzeum Mazursko-Kurpiowskie w Rozogach

Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska gminy Rozogi na lata 2006-2015, Rozogi 2006
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Rozogi [20.12.2014]
Urząd Gminy Rozogi [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
UStat Olsztyn [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]