Faryny: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|dopełniacz wsi = Faryn | |dopełniacz wsi = Faryn | ||
|zdjęcie = Faryny.jpg | |zdjęcie = Faryny.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Drewniana kaplica w Farynach z lat 20. XX w.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Faryny''' (niem. ''Farienen'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]], w [[Rozogi (gmina wiejska)|gminie Rozogi]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 360 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[ | + | [[image:faryny2.jpg|thumb|right|290px|Szkoła Podstawowa w Farynach.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] |
| + | ''' Faryny''' (niem. ''Farienen'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]], w [[Rozogi (gmina wiejska)|gminie Rozogi]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 360 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Barbara Kłos]]<ref> [http://rozogi-ug.bip-wm.pl/public/popup.php?id_menu_item=825 Strona Gminy Rozogi] </ref>. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 38: | Linia 39: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została założona w 1662 roku jako [[Osada szkatułowa |osada szkatułowa]] na 60 łanach lasu. Pierwszymi sołtysami zostali dwaj osadnicy, którzy przybyli ze [[Stare Kiełbonki|Starych Kiełbonek]]. W XVIII i XIX wieku była to jedna z największych wsi w okolicy Rozóg; działała tu karczma. W czasie powstania styczniowego mieszkańcy Faryn zajmowali się przemytem broni do Królestwa Polskiego. Odbywało się to pod kierunkiem bazy przerzutowej znajdującej się w [[Rozogi |Rozogach]]. W [[Plebiscyt 1920 roku|plebiscycie]] 11 lipca 1920 roku zagłosowało 703 mieszkańców Faryn; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]]. W latach 20. XX wieku wybudowano tu murowaną szkołę. | + | Wieś została założona w 1662 roku jako [[Osada szkatułowa |osada szkatułowa]] na 60 łanach lasu. Pierwszymi sołtysami zostali dwaj osadnicy, którzy przybyli ze [[Stare Kiełbonki|Starych Kiełbonek]]. W XVIII i XIX wieku była to jedna z największych wsi w okolicy Rozóg; działała tu karczma. |
| + | |||
| + | W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Faryny jako miejscowość posiadającą szkołę. | ||
| + | |||
| + | W czasie powstania styczniowego mieszkańcy Faryn zajmowali się przemytem broni do Królestwa Polskiego. Odbywało się to pod kierunkiem bazy przerzutowej znajdującej się w [[Rozogi |Rozogach]]. | ||
| + | |||
| + | W [[Plebiscyt 1920 roku|plebiscycie]] 11 lipca 1920 roku zagłosowało 703 mieszkańców Faryn; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]]. W latach 20. XX wieku wybudowano tu murowaną szkołę. | ||
| + | |||
Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] rozpoczął się napływ nowych osadników, a zarazem wyjazdy dawnych mieszkańców – w latach 1952–1977 ogółem wyjechało do Niemiec (wschodnich i zachodnich) 99 osób. | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] rozpoczął się napływ nowych osadników, a zarazem wyjazdy dawnych mieszkańców – w latach 1952–1977 ogółem wyjechało do Niemiec (wschodnich i zachodnich) 99 osób. | ||
| Linia 68: | Linia 76: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2011.<br/> | + | #Toeppen Max, ''Historia Mazur'', Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)<br> |
| − | Kudrzycki Zbigniew, ''Rozogi – wieś mazurska a Kurpie'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, s. 129-141.<br/> | + | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2011.<br/> |
| − | Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów gminy Rozogi'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21-29.<br/> | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Rozogi – wieś mazurska a Kurpie'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, s. 129-141.<br/> |
| − | Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach'', Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3-35.<br/> | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów gminy Rozogi'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21-29.<br/> |
| − | Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> | + | #Kudrzycki Zbigniew, ''Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach'', Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3-35.<br/> |
| − | Nowotka Marek, ''Z przeszłości Rozóg i okolic'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 6, 1992, ss. 169-175.<br/> | + | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> |
| − | ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/> | + | #Nowotka Marek, ''Z przeszłości Rozóg i okolic'', Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 6, 1992, ss. 169-175.<br/> |
| − | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [25.08.2013]<br/> | + | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/> |
| − | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [25.08.2013]<br/> | + | #[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [25.08.2013]<br/> |
| − | [http://www.rozogi.pl/ug_rozogi/ Strona Gminy Rozogi] [25.08.2013]<br/> | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [25.08.2013]<br/> |
| − | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja zabytków] [25.08.2013]<br/> | + | #[http://www.rozogi.pl/ug_rozogi/ Strona Gminy Rozogi] [25.08.2013]<br/> |
| − | [http://www.wikipedia.pl/ Wikipedia] [07.07.2014] | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja zabytków] [25.08.2013]<br/> |
| + | #[http://www.wikipedia.pl/ Wikipedia] [07.07.2014] | ||
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references> | <references> | ||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria: Powiat szczycieński]] | [[Kategoria: Powiat szczycieński]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:53, 28 cze 2016
| Faryny | |
| | |
 Drewniana kaplica w Farynach z lat 20. XX w.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Rozogi |
| Liczba ludności (2010) | 360 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-114 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Faryny | |
| Położenie na mapie Polski  Faryny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Faryny (niem. Farienen) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 360 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Barbara Kłos[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na skraju Puszczy Piskiej, 6 km na północ od Rozóg, w pobliżu drogi nr 602 w kierunku Spychowa i dalej Mrągowa.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1662 roku jako osada szkatułowa na 60 łanach lasu. Pierwszymi sołtysami zostali dwaj osadnicy, którzy przybyli ze Starych Kiełbonek. W XVIII i XIX wieku była to jedna z największych wsi w okolicy Rozóg; działała tu karczma.
W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Faryny jako miejscowość posiadającą szkołę.
W czasie powstania styczniowego mieszkańcy Faryn zajmowali się przemytem broni do Królestwa Polskiego. Odbywało się to pod kierunkiem bazy przerzutowej znajdującej się w Rozogach.
W plebiscycie 11 lipca 1920 roku zagłosowało 703 mieszkańców Faryn; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w Prusach Wschodnich. W latach 20. XX wieku wybudowano tu murowaną szkołę.
Po II wojnie światowej rozpoczął się napływ nowych osadników, a zarazem wyjazdy dawnych mieszkańców – w latach 1952–1977 ogółem wyjechało do Niemiec (wschodnich i zachodnich) 99 osób.
Wieś zachowała charakter ulicówki położonej po obu stronach brukowanej drogi. Jest to jedna z ostatnich mazurskich wsi, która w dobrym stanie zachowała liczną zabudowę drewnianą i układ przestrzenny.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1782 r. – 51 gospodarstw
- 1818 r. – 374 osoby, 72 gospodarstwa
- 1858 r. – 686 osób, 80 gospodarstw
- 1939 r. – 857 osób
Szkolnictwo
- we wsi istnieje szkoła podstawowa
Kultura
- we wsi działa klub seniora
Zabytki
- 20 drewnianych chałup chłopskich z drugiej połowy XIX i początku XX wieku, a także zagroda z tego okresu (zaadaptowana na pensjonat)
- drewniana kaplica z lat 20. XX wieku
- piętrowy budynek szkoły z lat 20. XX wieku, z czerwonej cegły, kamienne fundamenty
- dawny cmentarz ewangelicki z końca XIX wieku; na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej
Bibliografia
- Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
- Kudrzycki Zbigniew, Rozogi – wieś mazurska a Kurpie, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, s. 129-141.
- Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów gminy Rozogi, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21-29.
- Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach, Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3-35.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Nowotka Marek, Z przeszłości Rozóg i okolic, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 6, 1992, ss. 169-175.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS [25.08.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [25.08.2013]
- Strona Gminy Rozogi [25.08.2013]
- Wojewódzka Ewidencja zabytków [25.08.2013]
- Wikipedia [07.07.2014]
Przypisy
<references>
