Piasutno: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Piasutno | |nazwa = Piasutno | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Piasutna | |dopełniacz wsi = Piasutna | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = szczycieński | |powiat = szczycieński | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 420 | + | |liczba ludności = 420 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 89 | |strefa numeracyjna =(+48) 89 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Piasutno''' (niem. ''Piasutten'', od 1938 r. ''Seenwalde'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]], w [[Świętajno (gmina wiejska, powiat szczycieński)|gminie Świętajno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 420 mieszkańców<ref>łącznie Piasutno, [[Kobiel]], [[Łąck Mały]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Konrad Szewczyk]]<ref>http://bip.swietajno-ug.wwm.pl/index.php?strona=dokument&podstrona=71&bip_sid=rIsXvZTERcfXJyB7EVfW4Xx5s8IrFM</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | < | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży w odległości 4 km na północ od [[Świętajno|Świętajna]], na południowym brzegu jeziora [[Jezioro Piasutno|Piasutno]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Wieś została założona w 1678 roku na prawie chełmińskim na 40 łanach; zasadźcą był Fryderyk Spek z [[Marksewo|Marksewa]], który otrzymał 4 łany sołeckie, zaś w 1682 roku przywilej na prowadzenie karczmy oraz na połów ryb w jeziorze | + | Wieś została założona w 1678 roku na [[Prawo chełmińskie |prawie chełmińskim]] na 40 łanach; zasadźcą był [[Fryderyk Spek]] z [[Marksewo|Marksewa]], który otrzymał 4 łany sołeckie, zaś w 1682 roku przywilej na prowadzenie karczmy oraz na połów ryb w jeziorze Piasutno. Stosunkowo dobra gleba przyczyniła się do szybkiego zaludnienia osady. W połowie XIX wieku obejmowała ona ponad 83 łany. W 1861 roku do wsi przyłączono osiedle Wyrok, które liczyło wówczas 4 gospodarstwa i 5 łanów, a także kolonię [[Łęg]]. Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] była to jedna z największych wsi w okolicy. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Piasutno jako miejscowość posiadającą szkołę. | ||
| − | + | W 1931 roku staraniem [[lkwim: Jan Boenigk|Jana Boenigka]] powstała w Piasutnie (a dokładniej w należącym do wsi przysiółku Łęg) pierwsza [[Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie |polska szkoła]] na [[Mazury| Mazurach]]; nauczycielem był [[Jerzy Lanc]]. Niestety, zastraszeni chłopi nie chcieli posyłać do niej dzieci – Lanc miał tylko jedną, opóźnioną w rozwoju, uczennicę. | |
| − | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również [[Powałczyn]]. | |
| − | |||
| − | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach: | |
| − | + | *1782 r. – 60 gospodarstw | |
| − | + | *1818 r. – 475 osób, 79 gospodarstw | |
| − | + | *1858 r. – 728 osób, 101 gospodarstw | |
| − | * | ||
| − | |||
| − | + | *1939 r. – 913 osób | |
| − | == | + | == Ludzie związani z miejscowością == |
| − | * | + | *Jan Boenigk (1903–1982) – działacz mazurski; założyciel szkoły polskiej w Piasutnie |
| − | + | *Jerzy Lanc (1901–1932) – działacz społeczno–oświatowy, nauczyciel w szkole polskiej w Piasutnie; zimą 1932 roku w pokoju, który wynajmował, odnaleziono jego ciało; ślady wskazywały na otrucie | |
| − | * | ||
| − | |||
| − | + | == Zabytki == | |
| + | *dobrze zachowana zabudowa drewniana, głównie z początku XX wieku | ||
| + | *budynek szkoły z 1894 roku, w centrum wsi, z czerwonej cegły, piętrowy, z częścią mieszkalną dla nauczyciela | ||
| + | *dawny cmentarz ewangelicki, za wsią, wśród starych lip | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Toeppen Max, ''Historia Mazur'', Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)<br> | |
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I–II, Olsztyn 2011.<br/> | |
| − | + | Gąsiorowski Andrzej, ''Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939'', Olsztyn 2005.<br/> | |
| − | + | Grabowski Sławomir, ''Z dziejów gminy Świętajno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 38–43.<br/> | |
| − | + | Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> | |
| − | + | Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> | |
| − | + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/> | |
| − | + | ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013]<br/> | |
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 89: | Linia 81: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat szczycieński]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Świętajno (gmina wiejska, powiat szczycieński)]] |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1601-1700]] |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 10:20, 12 lip 2016
| Piasutno | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Świętajno |
| Liczba ludności (2010) | 420 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-140 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Piasutno | |
| Położenie na mapie Polski  Piasutno | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Piasutno (niem. Piasutten, od 1938 r. Seenwalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 420 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Konrad Szewczyk[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży w odległości 4 km na północ od Świętajna, na południowym brzegu jeziora Piasutno.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1678 roku na prawie chełmińskim na 40 łanach; zasadźcą był Fryderyk Spek z Marksewa, który otrzymał 4 łany sołeckie, zaś w 1682 roku przywilej na prowadzenie karczmy oraz na połów ryb w jeziorze Piasutno. Stosunkowo dobra gleba przyczyniła się do szybkiego zaludnienia osady. W połowie XIX wieku obejmowała ona ponad 83 łany. W 1861 roku do wsi przyłączono osiedle Wyrok, które liczyło wówczas 4 gospodarstwa i 5 łanów, a także kolonię Łęg. Przed wybuchem II wojny światowej była to jedna z największych wsi w okolicy.
W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Piasutno jako miejscowość posiadającą szkołę.
W 1931 roku staraniem Jana Boenigka powstała w Piasutnie (a dokładniej w należącym do wsi przysiółku Łęg) pierwsza polska szkoła na Mazurach; nauczycielem był Jerzy Lanc. Niestety, zastraszeni chłopi nie chcieli posyłać do niej dzieci – Lanc miał tylko jedną, opóźnioną w rozwoju, uczennicę.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również Powałczyn.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1782 r. – 60 gospodarstw
- 1818 r. – 475 osób, 79 gospodarstw
- 1858 r. – 728 osób, 101 gospodarstw
- 1939 r. – 913 osób
Ludzie związani z miejscowością
- Jan Boenigk (1903–1982) – działacz mazurski; założyciel szkoły polskiej w Piasutnie
- Jerzy Lanc (1901–1932) – działacz społeczno–oświatowy, nauczyciel w szkole polskiej w Piasutnie; zimą 1932 roku w pokoju, który wynajmował, odnaleziono jego ciało; ślady wskazywały na otrucie
Zabytki
- dobrze zachowana zabudowa drewniana, głównie z początku XX wieku
- budynek szkoły z 1894 roku, w centrum wsi, z czerwonej cegły, piętrowy, z częścią mieszkalną dla nauczyciela
- dawny cmentarz ewangelicki, za wsią, wśród starych lip
Bibliografia
Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2011.
Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Świętajno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 38–43.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Przypisy
<references>
