Jerzwałd: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Bibliografia)
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |dopełniacz wsi        =     
  |zdjęcie              = Dom Zbigniewa Nienackiego w Jerzwałdzie.jpg
+
  |zdjęcie              =  
  |opis zdjęcia          = Dom Zbigniewa Nienackiego w Jerzwałdzie
+
  |opis zdjęcia          =  
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 14: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 361<ref>Łącznie Jerzwałd i [[Likszany]].</ref>
+
  |liczba ludności      = 361<ref>Łącznie: Jerzwałd i Likszany.</ref>
 
  |rok                  = 2010  
 
  |rok                  = 2010  
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Jerzwałd ''' (niem. ''Gerswalde'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[gmina Zalewo|gminie Zalewo]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W latach 1946-1975 wieś wchodziła w skład [[powiat morąski|powiatu morąskiego]].
+
''' Jerzwałd ''' (niem. ''Gerswalde'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Zalewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego.
 
+
Miejscowość w 2010 roku liczyła 361 mieszkańców (łącznie z osadą [[Likszany]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Jerzwałd, Likszany i [[Rucewo]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Elżbieta Dorota Blonkowska]]<ref>http://www.zalewo.f117.pl/download/wykazsolectw24082012.doc</ref>.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 361 mieszkańców (łącznie z osadą [[Likszany]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Jerzwałd, Likszany i [[Rucewo]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Ryszard Dubanowski]]<ref> http://www.zalewo.bil-wm.pl/index.php?inf=10&idsl=7&id=67[data dostępu: 5.03.2014]</ref>.
+
<br/><br/>
 
 
<br/>
 
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Linia 40: Linia 38:
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę ''Kejsy'', a następnie ''Gerswald''. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński [[Luther von Braunschweig]] na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza [[Ludolf Koenig|Ludolfa Koeniga]] stała się własnością dwóch pruskich braci - Lutyna i Warpuna, będących na służbie [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W okresie [[wojna trzynastoletnia| wojny trzynastoletniej]] wieś została całkowicie spustoszona i opuszczona przez mieszkańców. W 1707 roku Jerzwałd miał charakter [[wieś szkatułowa|wsi szkatułowej]]. Ponownego zasiedlenia wsi podjął się w tym czasie Krzysztof Węgrowski. Jerzwałd był wówczas zamieszkany przez 15 gospodarzy. Pustosząca wieś w latach 1708-1711 [[epidemia dżumy]] odebrała życie 92 osobom. W 1732 roku miejscowość składała się ze stosunkowo dużej liczby 39 zagród chłopskich. W 1750 roku wybudowana została miejscowa szkoła, do której uczęszczały również dzieci z [[Liksajny|Liksajn]] oraz [[Rucewo|Rucewa]]. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 278 mieszkańców żyjących w 88 budynkach mieszkalnych. Przeważająca większość była zatrudniona w rolnictwie lub związana z pracą w lasach państwowych, cegielni lub tartaku. W 1858 roku Jerzwałd był zamieszkany przez 765 osób.Przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Jerzwałd był jedną z najludniejszych wsi ówczesnego powiatu morąskiego. W 1939 roku miejscowość liczyła 1026 mieszkańców. W tym samym czasie do miejscowej trzyklasowej szkoły uczęszczały również dzieci z [[Rucewo|Rucewa]] oraz [[Likszany|Likszan]]. W miejscowości ma swoją siedzibę [[Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich]].
+
Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę ''Kejsy'', a następnie ''Gerswald''. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński [[Luther von Braunschweig]] na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza [[Ludolf Koenig|Ludolfa Koeniga]] stała się własnością dwóch [[Prusowie|pruskich]] braci Lutyna i Warpuna będących na służbie [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. W okresie wojny trzynastoletniej wieś została całkowicie spustoszona i opuszczona przez mieszkańców.  
[[File: Grób Zbigniewa Nienackiego.jpg|thumb|left|300px|Grób Zbigniewa Nienackiego]]
 
<br/>
 
  
== Ludzie związani z miejscowością ==
+
W 1707 roku Jerzwałd miał charakter [[wieś szkatułowa|wsi szkatułowej]]. Jej ponownego zasiedlenia podjął się w tym czasie Krzysztof Węgrowski. Jerzwałd był wówczas zamieszkany przez 15 gospodarzy. Pustosząca wieś w latach 1708–1711 [[epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]] odebrała życie 92 osobom.  
*[[lkwim: Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] (1929-1994) - pisarz, autor serii młodzieżowych książek przygodowych o Panu Samochodziku oraz powieści dla dorosłych ''Raz do roku w Skiroławkach'', ''Wielki Las'', ''Uwodziciel''. W latach 1967-1994 mieszkał i tworzył w Jerzwałdzie.
 
<br/>
 
  
== Zabytki ==
+
W 1732 roku miejscowość składała się ze stosunkowo dużej liczby 39 zagród chłopskich. W 1750 roku wybudowana została miejscowa szkoła, do której uczęszczały również dzieci z [[Liksajny|Liksajn]] oraz [[Rucewo|Rucewa]]. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 278 mieszkańców żyjących w 88 budynkach mieszkalnych. Przeważająca większość była zatrudniona w rolnictwie lub związana z pracą w lasach państwowych, cegielni lub tartaku.
  
<br/>
+
W 1858 roku Jerzwałd był zamieszkany przez 765 osób.Przed wybuchem II wojny światowej był jedną z najludniejszych wsi ówczesnego powiatu morąskiego. W 1939 roku miejscowość liczyła 1026 mieszkańców. W tym samym czasie do miejscowej trzyklasowej szkoły uczęszczały również dzieci z Rucewa oraz Likszan.
  
== Bibliografia ==
+
Obecnie w miejscowości ma swoją siedzibę [[Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich]].
#''Morąg. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.
 
#Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#[http://www.zalewo.f117.pl/modules.php?name=Sections&op=printpage&artid=2125| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html| Ciekawe Mazury.pl] [data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://jerzwald.pl/| Jerzwałd.pl][data dostępu: 5.03.2014]
 
#[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html|Polska Niezwykła] [data dostępu: 5.03.2014]
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 +
== Ludzie związani z miejscowością ==
 +
*[[lkwim: Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] (1929–1994) – pisarz, autor serii młodzieżowych książek przygodowych o Panu Samochodziku oraz powieści dla dorosłych ''Raz do roku w Skiroławkach'', ''Wielki Las'', ''Uwodziciel''. W latach 1967–1994 mieszkał i tworzył w Jerzwałdzie.
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 +
== Bibliografia ==
 +
''Morąg. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.<br/>
 +
Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/>
 +
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/>
 +
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 +
[http://www.zalewo.f117.pl/modules.php?name=Sections&op=printpage&artid=2125| zalewo.f117.pl, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html| ciekawemazury.pl] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://jerzwald.pl/| jerzwald.pl][05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html|  polskaniezwykla.pl] [05.03.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
 
+
<br/>
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Gmina Zalewo]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Zalewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 10:04, 14 lip 2016

Jerzwałd

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat iławski
Gmina Zalewo
Liczba ludności (2010) 361[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Jerzwałd
Jerzwałd
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Jerzwałd
Jerzwałd
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Jerzwałd (niem. Gerswalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Zalewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 361 mieszkańców (łącznie z osadą Likszany). W skład sołectwa wchodzą wsie: Jerzwałd, Likszany i Rucewo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Elżbieta Dorota Blonkowska[2].

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, nad zachodnim krańcem Jeziora Płaskiego (odnoga jeziora Jeziorak), 10 km na południowy zachód od Zalewa.

Dzieje miejscowości

Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę Kejsy, a następnie Gerswald. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński Luther von Braunschweig na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza Ludolfa Koeniga stała się własnością dwóch pruskich braci Lutyna i Warpuna będących na służbie zakonu krzyżackiego. W okresie wojny trzynastoletniej wieś została całkowicie spustoszona i opuszczona przez mieszkańców.

W 1707 roku Jerzwałd miał charakter wsi szkatułowej. Jej ponownego zasiedlenia podjął się w tym czasie Krzysztof Węgrowski. Jerzwałd był wówczas zamieszkany przez 15 gospodarzy. Pustosząca wieś w latach 1708–1711 epidemia dżumy odebrała życie 92 osobom.

W 1732 roku miejscowość składała się ze stosunkowo dużej liczby 39 zagród chłopskich. W 1750 roku wybudowana została miejscowa szkoła, do której uczęszczały również dzieci z Liksajn oraz Rucewa. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 278 mieszkańców żyjących w 88 budynkach mieszkalnych. Przeważająca większość była zatrudniona w rolnictwie lub związana z pracą w lasach państwowych, cegielni lub tartaku.

W 1858 roku Jerzwałd był zamieszkany przez 765 osób.Przed wybuchem II wojny światowej był jedną z najludniejszych wsi ówczesnego powiatu morąskiego. W 1939 roku miejscowość liczyła 1026 mieszkańców. W tym samym czasie do miejscowej trzyklasowej szkoły uczęszczały również dzieci z Rucewa oraz Likszan.

Obecnie w miejscowości ma swoją siedzibę Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich.

Ludzie związani z miejscowością

  • Zbigniew Nienacki (1929–1994) – pisarz, autor serii młodzieżowych książek przygodowych o Panu Samochodziku oraz powieści dla dorosłych Raz do roku w Skiroławkach, Wielki Las, Uwodziciel. W latach 1967–1994 mieszkał i tworzył w Jerzwałdzie.

Przypisy

Bibliografia

Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
zalewo.f117.pl, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]
jerzwald.pl[05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]