Pieszkowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Przedwojenne Pieszkowo.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Przedwojenne Pieszkowo.<br>Źródło: [http://www.pieszkowo.parafia.info.pl/?p=main&what=82 www.pieszkowo.parafia.info.pl] |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }}<br | + | }} |
| − | ''' Pieszkowo ''' (niem. ''Petershagen'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Górowo Iławeckie|gminie Górowo Iławeckie]]. W latach | + | [[image:pieszkowo.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Pieszkowie.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] |
| − | + | ''' Pieszkowo ''' (niem. ''Petershagen'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Górowo Iławeckie (gmina wiejska)|gminie Górowo Iławeckie]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 348 mieszkańców (łącznie z [[Lisiak|Lisiakiem]], [[Pudlikajmy|Pudlikajmami]] i [[Trojaczek|Trojaczkiem]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Pieszkowo, [[Nerwiki]], Lisiak i Pudlikajmy. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[ | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 348 mieszkańców (łącznie z [[Lisiak|Lisiakiem]], [[Pudlikajmy|Pudlikajmami]] i [[Trojaczek|Trojaczkiem]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Pieszkowo, [[Nerwiki]], Lisiak i Pudlikajmy. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janina Rochoń. |
| − | + | [[Plik: Zajazd w Pieszkowie w początkach XX wieku.jpg|right|290px|thumb| Zajazd w Pieszkowie w początkach XX wieku. Źródło: [http://www.pieszkowo.parafia.info.pl/?p=main&what=82 www.pieszkowo.parafia.info.pl] ]] | |
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], 18 km na zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 9,5 km na południe od [[Górowo Iławeckie|Górowa Iławeckiego]], w pobliżu granicy z [[powiat lidzbarski|powiatem lidzbarskim]]. Na północ od wsi znajduje się [[Pieszkowski Staw]] (7,5 ha). Wieś zachowała dawny układ owalnicy. | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], 18 km na zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 9,5 km na południe od [[Górowo Iławeckie|Górowa Iławeckiego]], w pobliżu granicy z [[powiat lidzbarski|powiatem lidzbarskim]]. Na północ od wsi znajduje się [[Pieszkowski Staw]] (7,5 ha). Wieś zachowała dawny układ owalnicy. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Dzieje miejscowości == | ||
| + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Założona została w 1336 roku jako [[wieś czynszowa]] na 70 łanach, lecz już w 1414 roku została zniszczona podczas tzw. [[wojna polsko-krzyżacka 1414 roku|wojny głodowej]]. W 1469 roku Zakon oddał ją w zastaw dowódcy wojsk zaciężnych – Henrykowi Grisselowi. Od 1612 roku aż do reform uwłaszczeniowych na początku XIX wieku Pieszkowo było własnością możnego rodu [[von Tettau]]. | ||
| − | + | Kościół we wsi wybudowano w drugiej połowie XVI wieku; pod koniec tego wieku kazania wygłaszał tu [[Walenty z Dąbrowy]]. U schyłku XIX wieku świątynia została przebudowana. Do 1945 roku była to siedziba [[parafia ewangelicka w Pieszkowie|parafii ewangelickiej]], następnie kościół przejęli katolicy. | |
| − | |||
| − | + | Szkoła powstała wraz z kościołem, a w 1737 roku została zreorganizowana i oddana pod nadzór państwowy. W 1935 roku uczęszczało do niej 88 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Placówkę uruchomiono ponownie po II wojnie światowej w 1946 roku; jej organizatorką i pierwszą kierowniczką była [[Wanda Matusewicz]]. W późniejszym czasie do rozwoju szkoły przyczynił się nauczyciel [[Antoni Sadowniczyk]]. W latach 60. przeniesiono placówkę do nowego budynku. | |
| − | |||
| − | Szkoła powstała wraz z kościołem, a w 1737 roku została zreorganizowana i oddana pod nadzór państwowy. W 1935 roku uczęszczało do niej 88 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Placówkę uruchomiono ponownie po | ||
| − | Po wojnie pierwsi osadnicy przybyli tu jesienią 1945 roku. Wówczas też założono we wsi siedzibę | + | Po wojnie pierwsi osadnicy przybyli tu jesienią 1945 roku. Wówczas też założono we wsi siedzibę gminy, której pierwszym wójtem został [[Gustaw Glica]]. W latach 1954–1972 znajdowała się tu siedziba gromady. W 1946 roku w Pieszkowie uruchomiono spółdzielnię rolniczo-handlową. Przy wsi działało również [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)| państwowe gospodarstwo rolne]]. Według spisu powszechnego z 1983 roku w Pieszkowie było 74 budynków mieszkalnych i 60 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały obszar 560 ha. We wsi znajdowały się wówczas: urząd pocztowy, biblioteka, klub, sala kinowa na 100 miejsc, siedziba leśnictwa, ośrodek zdrowia, punkt apteczny, sklep wielobranżowy, kuźnia, zakład szewski, zakład naprawy maszyn rolniczych i dwa inne małe zakłady usługowe związane z produkcją rolną. |
Obecnie we wsi działa [[Fundacja Zachęta w Pieszkowie|Fundacja Zachęta]]. | Obecnie we wsi działa [[Fundacja Zachęta w Pieszkowie|Fundacja Zachęta]]. | ||
| − | + | Liczba mieszkańców na przestrzeni lat: | |
| − | + | *1857 – 376 osób | |
| − | Liczba mieszkańców | + | *1933 – 424 osoby |
| − | + | *1939 – 423 osoby | |
| − | 1857 | + | *1983 – 459 osób |
| − | |||
| − | 1933 | ||
| − | |||
| − | 1939 | ||
| − | |||
| − | 1983 | ||
| − | |||
| − | |||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
*[[Szkoła Podstawowa im. Ireny Kwinto w Pieszkowie]] | *[[Szkoła Podstawowa im. Ireny Kwinto w Pieszkowie]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Walenty z Dąbrowy]] | + | *[[Walenty z Dąbrowy]] – kaznodzieja, współautor polskiego śpiewnika ewangelickiego; w latach 1593–1598 pastor w Pieszkowie |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Pieszkowie| | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Pieszkowie|kościół pw. św. Marii Magdaleny]] wraz z cmentarzem przykościelnym z końca XVI wieku (dawny cmentarz ewangelicki; zadbany, drzewostan zdrowy) |
| − | * | + | *plebania wraz z budynkiem gospodarczym z końca XIX wieku |
| − | * | + | *budynek dawnej szkoły z lat 30. XX wieku |
| − | * | + | *budynek poczty z końca XIX wieku |
| − | * | + | *budynek remizy strażackiej z końca XIX wieku, w części drewniany |
| − | * | + | *liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX w. i pierwszej połowy XX w. (domy i budynki gospodarcze), m.in. obecny ośrodek zdrowia (nr 13) |
| − | * | + | *dawna kuźnia, obecnie budynek gospodarczy (zagroda nr 35) |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, około 1 km od wsi, na wzgórzu; nagrobki zdewastowane |
| − | * | + | *cmentarz rzymskokatolicki, parafialny, z 1951 roku, około 1 km od wsi, na wzniesieniu; zadbany, drzewostan zdrowy |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | ''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.<br/> | ||
| + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://gorowoil-ug.bip-wm.pl/public/?id=88869 Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie], Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/preylau.html Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Górowo Iławeckie (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 09:16, 15 kwi 2020
| Pieszkowo | |
| | |
 Przedwojenne Pieszkowo.
Źródło: www.pieszkowo.parafia.info.pl | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Górowo Iławeckie |
| Liczba ludności (2010) | 348[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pieszkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Pieszkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Pieszkowo (niem. Petershagen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała [administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 348 mieszkańców (łącznie z Lisiakiem, Pudlikajmami i Trojaczkiem). W skład sołectwa wchodzą wsie: Pieszkowo, Nerwiki, Lisiak i Pudlikajmy. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janina Rochoń.
Zajazd w Pieszkowie w początkach XX wieku. Źródło: www.pieszkowo.parafia.info.pl
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 18 km na zachód od Bartoszyc i 9,5 km na południe od Górowa Iławeckiego, w pobliżu granicy z powiatem lidzbarskim. Na północ od wsi znajduje się Pieszkowski Staw (7,5 ha). Wieś zachowała dawny układ owalnicy.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Założona została w 1336 roku jako wieś czynszowa na 70 łanach, lecz już w 1414 roku została zniszczona podczas tzw. wojny głodowej. W 1469 roku Zakon oddał ją w zastaw dowódcy wojsk zaciężnych – Henrykowi Grisselowi. Od 1612 roku aż do reform uwłaszczeniowych na początku XIX wieku Pieszkowo było własnością możnego rodu von Tettau.
Kościół we wsi wybudowano w drugiej połowie XVI wieku; pod koniec tego wieku kazania wygłaszał tu Walenty z Dąbrowy. U schyłku XIX wieku świątynia została przebudowana. Do 1945 roku była to siedziba parafii ewangelickiej, następnie kościół przejęli katolicy.
Szkoła powstała wraz z kościołem, a w 1737 roku została zreorganizowana i oddana pod nadzór państwowy. W 1935 roku uczęszczało do niej 88 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Placówkę uruchomiono ponownie po II wojnie światowej w 1946 roku; jej organizatorką i pierwszą kierowniczką była Wanda Matusewicz. W późniejszym czasie do rozwoju szkoły przyczynił się nauczyciel Antoni Sadowniczyk. W latach 60. przeniesiono placówkę do nowego budynku.
Po wojnie pierwsi osadnicy przybyli tu jesienią 1945 roku. Wówczas też założono we wsi siedzibę gminy, której pierwszym wójtem został Gustaw Glica. W latach 1954–1972 znajdowała się tu siedziba gromady. W 1946 roku w Pieszkowie uruchomiono spółdzielnię rolniczo-handlową. Przy wsi działało również państwowe gospodarstwo rolne. Według spisu powszechnego z 1983 roku w Pieszkowie było 74 budynków mieszkalnych i 60 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały obszar 560 ha. We wsi znajdowały się wówczas: urząd pocztowy, biblioteka, klub, sala kinowa na 100 miejsc, siedziba leśnictwa, ośrodek zdrowia, punkt apteczny, sklep wielobranżowy, kuźnia, zakład szewski, zakład naprawy maszyn rolniczych i dwa inne małe zakłady usługowe związane z produkcją rolną.
Obecnie we wsi działa Fundacja Zachęta.
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
- 1857 – 376 osób
- 1933 – 424 osoby
- 1939 – 423 osoby
- 1983 – 459 osób
Edukacja
Ludzie związani z miejscowością
- Walenty z Dąbrowy – kaznodzieja, współautor polskiego śpiewnika ewangelickiego; w latach 1593–1598 pastor w Pieszkowie
Zabytki
- kościół pw. św. Marii Magdaleny wraz z cmentarzem przykościelnym z końca XVI wieku (dawny cmentarz ewangelicki; zadbany, drzewostan zdrowy)
- plebania wraz z budynkiem gospodarczym z końca XIX wieku
- budynek dawnej szkoły z lat 30. XX wieku
- budynek poczty z końca XIX wieku
- budynek remizy strażackiej z końca XIX wieku, w części drewniany
- liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX w. i pierwszej połowy XX w. (domy i budynki gospodarcze), m.in. obecny ośrodek zdrowia (nr 13)
- dawna kuźnia, obecnie budynek gospodarczy (zagroda nr 35)
- dawny cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, około 1 km od wsi, na wzgórzu; nagrobki zdewastowane
- cmentarz rzymskokatolicki, parafialny, z 1951 roku, około 1 km od wsi, na wzniesieniu; zadbany, drzewostan zdrowy
Przypisy
- ↑ Łącznie: Pieszkowo, Lisiak, Pudlikajmy i Trojaczek.
Bibliografia
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
