Stare Juchy: Różnice pomiędzy wersjami

	Stare Juchy
	Herb Starych Juch
	; Stare Juchy; Źródło: Strona Gminy Stare Juchy [10.11.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś gminna
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Gmina	Stare Juchy
Liczba ludności (2010)	1 719
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	19-330
Tablice rejestracyjne	NEL
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Stare Juchy
	Położenie na mapie Polski ; Stare Juchy
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

[wersja nieprzejrzana]

[wersja zweryfikowana]

Aktualna wersja na dzień 08:13, 29 kwi 2020

Wieża widokowa.
Fot. Mieczysław Kalski

Stare Juchy (niem. Jucha, Alt Jucha, Adlig Jucha, Fliessdorf) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Stare Juchy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Stare Juchy. W 2010 roku liczyła 1 719 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje Krzysztof Piotr Mądrowski.

Położenie

Miejscowość jest usytuowana na przesmyku między jeziorami: Jędzelewo, Rękąty i Ułówki. W odległości 2 km od Starych Juch położone jest jezioro Garbas.

Dzieje miejscowości

Nazwa miejscowości związana jest ze znajdującym się w okolicach Orlej Juchy miejscem kultu religijnego Jaćwięgów, gdzie miano składać krwawe ofiary. Jeden z największych na Mazurach głaz narzutowy, który według legendy jest owym dawnym ołtarzem ofiarnym Jaćwięgów, został uznany za pomnik przyrody. Stare Juchy istniały z pewnością przed rokiem 1471, w którym ponowiono lokację funkcjonującej już wsi. Miejscowość powstała na 36 łanach na prawie magdeburskim. Stare Juchy założono przed wybuchem wojny trzynastoletniej.

Parafia powstała w roku 1487. Ufundował ją komtur Bernard von Balzhofen. W źródłach z lat 1540–1543 pojawiają się informacje o 4 karczmach istniejących we wsi. W czasie epidemii dżumy w latach 1709–1711 zmarło 88 mieszkańców. Według źródeł z lat 1740–1742 we wsi działała szkoła parafialna. W Starych Juchach zachował się dwór, który powstał na miejscu zniszczonej w czasie I wojny światowej budowli pochodzącej z 2. połowy XVIII stulecia. Od 1854 do 1945 roku majątek ziemski wraz z dworem należał do rodziny Gruber przybyłej do Prus w roku 1721 z Salzburga. W 1912 roku Niemcy stanowili 43% parafian.

Na terenie miejscowości przy ulicy Leśnej znajduje się cmentarz wojenny, składający się z dwóch mogił żołnierzy rosyjskich i jednego grobu żołnierza niemieckiego, poległych w czasie I wojny światowej. Kolejna mogiła, znajdująca się na terenie przykościelnym, stanowi miejsce pochówku 5 żołnierzy niemieckich poległych w 1915 roku. Na miejscowym cmentarzu komunalnym przy ulicy Sportowej znajduje się natomiast kwatera wojenna, w której pochowano 2 niemieckich i trzech rosyjskich żołnierzy poległych w 1914 i 1915 roku.

Gospodarka

W Starych Juchach zawiązane zostało Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Stare Juchy.

Kultura

W miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury i Chór „Mazury”. Organizowane są tutaj różne imprezy i wydarzenia kulturalne, m.in.:

Ogólnopolski Przegląd Reggae Rock Ska „Juchy Soundsystem” w Starych Juchach (zob. edycja z 2010 r.)
Piknik Jaćwieski.

W miejscowości rozgrywa się akcja filmu Karate po polsku z 1983 roku, w reżyserii Wojciecha Wójcika.

Szkolnictwo

W roku 1947 założono w miejscowości Uniwersytet Ludowy, kierowany przez regionalistę Jana Kaweckiego. Obecnie w miejscowości funkcjonuje Zespół Szkół Samorządowych^[1].

Religia

We wsi znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej.

Sport

W Starych Juchach działa klub piłkarski Orzeł Stare Juchy, który założono w 1969 roku.

Zabytki

kościół wybudowany przed rokiem 1586, kilkakrotnie przebudowywany
budynek dawnej szkoły parafialnej, którego początki sięgają XVIII wieku
zespół dworski z 2. połowy XIX wieku na terenie gospodarstwa rolnego Orla Jucha
kwatera wojenna zlokalizowana na cmentarzu komunalnym; pochowano w niej 4 żołnierzy niemieckich i 6 żołnierzy rosyjskich, poległych w czasie I wojny światowej
mogiła zbiorowa z czasów I wojny światowej, zlokalizowana przy kościele; pochowano w niej 5 żołnierzy niemieckich
cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej; miejsce spoczynku 29 żołnierzy niemieckich i 24 żołnierzy rosyjskich
kwatera wojenna na cmentarzu przy ulicy Długiej; miejsce spoczynku 2 żołnierzy niemieckich i 1 żołnierza rosyjskiego, poległych w czasie I wojny światowej
cmentarz wojenny przy ulicy Leśnej; spoczęło na nim 2 żołnierzy rosyjskich i 1 żołnierz niemiecki, poległych w czasie I wojny światowej
w kościele tablica ku czci poległych mieszkańców w wojnach 1866 i 1870–1871 r.

Ludzie związani z miejscowością

Helena Brodowska (ur. 1934) – nauczycielka, pisarka, artystka-amator
Ewa Jurkowska-Kawałko (ur. 1965) — samorządowiec, wójt gminy Stare Juchy
Jan Kawecki (1903–1977) – nauczyciel, muzyk, działacz kulturalno-oświatowy, zbieracz folkloru i kultury ludowej, regionalista, popularyzator przeszłości regionu mazurskiego, malarz amator

Inne

We wsi działa Stacjonarny Ośrodek Uzależnień.

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy”(do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Kawecki Jan, Roman Bolesław, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
Kulczyk Sylwia i in., Mazury. Przewodnik Pascala, Bielsko-Biała 2006.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.07.2013]
Strona Gminy Stare Juchy [22.07.2013]
Strona poświęcona cmentarzom i pomnikom wojennym w powiecie ełckim [25.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [25.07.2013]

Przypisy

↑ Strona Zespołu Szkół w Starych Juchach [30.08.2013]

[1] Strona Zespołu Szkół w Starych Juchach [30.08.2013]

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Wieś infobox
   |nazwa                 = Stare Juchy
-  |herb wsi              =
+  |herb wsi              =Stare Juchy. Herb Gminy.png
   |flaga wsi             =
   |herb artykuł          =
-  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe
+  |dopełniacz wsi        = Starych Juch
-  |zdjęcie               = Pole-obowiązkowe
+  |zdjęcie               = Stare.jpg
-  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe
+  |opis zdjęcia          = Stare Juchy<br>Źródło: [http://www.stare-juchy.pl/gmina/i,warto_obejrzec_w_gminie_stare_juchy,1719.html/ Strona Gminy Stare Juchy] [10.11.2014]
-  |rodzaj miejscowości   =
+  |rodzaj miejscowości   = wieś gminna
   |województwo           = warmińsko-mazurskie
   |powiat                = ełcki
@@ Linia 16: / Linia 14: @@
   |sołectwo              =
   |wysokość              =
-  |liczba ludności       = Pole-obowiązkowe
+  |liczba ludności       = 1 719
-  |rok                   = Pole-obowiązkowe
+  |rok                   = 2010
   |strefa numeracyjna    =(+48) 87
   |kod pocztowy          = 	19-330
@@ Linia 25: / Linia 23: @@
   |kod mapy              = PL-WN
   |stopniN = 53 |minutN = 55 |sekundN = 15
-  |stopniE = 22 |minutE = 10 |sekundE = 15 	53° 55′ 15″ N, 22° 10′ 15″ E
+  |stopniE = 22 |minutE = 10 |sekundE = 15
   |commons               =
   |wikipodróże           =
   |wikisłownik           =
   |www                   =
-}}
+}}<br/>
-<big>''' Miejscowość(-Nazwa'''</big> (do RRRR r. ....) –
+[[image:stare juchy.jpg|thumb|right|290px|Wieża widokowa.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
+''' Stare Juchy ''' (niem. ''Jucha'', ''Alt Jucha'', ''Adlig Jucha'', ''Fliessdorf'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ełcki|powiecie ełckim]], w [[Stare Juchy (gmina wiejska)|gminie Stare Juchy]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. Miejscowość jest siedzibą gminy Stare Juchy. W 2010 roku liczyła 1 719 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje Krzysztof Piotr Mądrowski.
+==Położenie==
+Miejscowość jest usytuowana na przesmyku między jeziorami: [[Jezioro Jędzelewo|Jędzelewo]], [[Jezioro Rękąty|Rękąty]] i [[Jezioro Ułówki|Ułówki]]. W odległości 2 km od Starych Juch położone jest jezioro [[Jezioro Garbas|Garbas]].
 <br/>
-=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+== Dzieje miejscowości ==
+Nazwa miejscowości związana jest ze znajdującym się w okolicach [[Orla Jucha|Orlej Juchy]] miejscem kultu religijnego [[Jaćwięgowie|Jaćwięgów]], gdzie miano składać krwawe ofiary. Jeden z największych na [[Mazury|Mazurach]] [[Głaz narzutowy w Starych Juchach |głaz narzutowy]], który według legendy jest owym dawnym ołtarzem ofiarnym Jaćwięgów, został uznany za pomnik przyrody.
+Stare Juchy istniały z pewnością przed rokiem 1471, w którym ponowiono lokację funkcjonującej już wsi.
+Miejscowość powstała na 36 łanach na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Stare Juchy założono przed wybuchem wojny trzynastoletniej.
+Parafia powstała w roku 1487. Ufundował ją komtur [[Bernard von  Balzhofen]]. W źródłach z lat 1540–1543 pojawiają się informacje o 4 karczmach istniejących we wsi. W czasie epidemii dżumy w latach 1709–1711 zmarło 88 mieszkańców. Według źródeł z lat 1740–1742 we wsi działała szkoła parafialna. W Starych Juchach zachował się [[Dwór w Starych Juchach|dwór]], który powstał na miejscu zniszczonej w czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] budowli pochodzącej z 2. połowy XVIII stulecia. Od 1854 do 1945 roku majątek ziemski wraz z dworem należał do rodziny Gruber przybyłej do [[Prusy|Prus]] w roku 1721 z Salzburga. W 1912 roku Niemcy stanowili 43% parafian.
+Na terenie miejscowości przy ulicy Leśnej znajduje się [[Cmentarz wojenny w Starych Juchach|cmentarz wojenny]], składający się z dwóch mogił żołnierzy rosyjskich i jednego grobu żołnierza niemieckiego, poległych w czasie I wojny światowej. Kolejna mogiła, znajdująca się na terenie przykościelnym, stanowi miejsce pochówku 5 żołnierzy niemieckich poległych w 1915 roku. Na miejscowym [[Cmentarz komunalny w Starych Juchach|cmentarzu komunalnym]] przy ulicy  Sportowej znajduje się natomiast kwatera wojenna, w której pochowano 2 niemieckich i trzech rosyjskich żołnierzy poległych w 1914 i 1915 roku.
 <br/>
-=== Dzieje miejscowości ===
+==Gospodarka==
+W Starych Juchach zawiązane zostało [[Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Stare Juchy]].
 <br/>
-=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+==Kultura==
+W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Starych Juchach|Gminny Ośrodek Kultury]] i [[lkwim:Chór „Mazury” ze Starych Juch|Chór „Mazury”]]. Organizowane są tutaj różne imprezy i wydarzenia kulturalne, m.in.:
+*[[lkwim:Ogólnopolski Przegląd Reggae Rock Ska „Juchy Soundsystem” w Starych Juchach|Ogólnopolski Przegląd Reggae Rock Ska „Juchy Soundsystem” w Starych Juchach]] (zob. edycja z [[lkwim:Ogólnopolski Przegląd Reggae Rock Ska „Juchy Soundsystem 2010” – Stare Juchy 2010|2010 r.]])
+*[[Piknik Jaćwieski w Starych Juchach |Piknik Jaćwieski]].
+W miejscowości rozgrywa się akcja filmu ''Karate po polsku'' z 1983 roku, w reżyserii Wojciecha Wójcika.
 <br/>
+==Szkolnictwo==
+W roku 1947 założono w miejscowości [[Uniwersytet Ludowy w Starych Juchach|Uniwersytet Ludowy]], kierowany przez regionalistę [[lkwim:Jan Kawecki|Jana Kaweckiego]]. Obecnie w miejscowości funkcjonuje [[Zespół Szkół Samorządowych w Starych Juchach|Zespół Szkół Samorządowych]]<ref>[http://www.zssstarejuchy.boo.pl/ Strona Zespołu Szkół w Starych Juchach] [30.08.2013]</ref>.
+<br/>
-[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
+==Religia==
+We wsi znajduje się siedziba lokalnej [[Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej w Starych Juchach |parafii rzymskokatolickiej]].
+<br/>
-=== Zabytki: ===
+==Sport==
+W Starych Juchach działa klub piłkarski [[Orzeł Stare Juchy]], który założono w 1969 roku.
+<br/>
-[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
+== Zabytki ==
+*[[lkwim:Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Starych Juchach|kościół]] wybudowany przed rokiem 1586, kilkakrotnie przebudowywany
+*budynek dawnej szkoły parafialnej, którego początki sięgają XVIII wieku
+*[[Zespół dworski w Starych Juchach|zespół dworski]] z 2. połowy XIX wieku na terenie gospodarstwa rolnego Orla Jucha
+*kwatera wojenna zlokalizowana na cmentarzu komunalnym; pochowano w niej 4 żołnierzy niemieckich i 6 żołnierzy rosyjskich, poległych w czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach |I wojny światowej]]
+*mogiła zbiorowa z czasów I wojny światowej, zlokalizowana przy kościele; pochowano w niej 5 żołnierzy niemieckich
+*cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej; miejsce spoczynku 29 żołnierzy niemieckich i 24 żołnierzy rosyjskich
+*kwatera wojenna na cmentarzu przy ulicy Długiej; miejsce spoczynku 2 żołnierzy niemieckich i 1 żołnierza rosyjskiego, poległych w czasie I wojny światowej
+*cmentarz wojenny przy ulicy Leśnej; spoczęło na nim 2 żołnierzy rosyjskich i 1 żołnierz niemiecki, poległych w czasie I wojny światowej
+*w kościele tablica ku czci poległych mieszkańców w wojnach 1866 i 1870–1871 r.
-<br/>
+==Ludzie związani z miejscowością==
+*[[lkwim:Helena Brodowska |Helena Brodowska]] (ur. 1934) – nauczycielka, pisarka, artystka-amator
+*[[Ewa Jurkowska-Kawałko]] (ur. 1965) — samorządowiec, wójt gminy Stare Juchy
+*[[lkwim:Jan Kawecki|Jan Kawecki]] (1903–1977) – nauczyciel, muzyk, działacz kulturalno-oświatowy, zbieracz folkloru i kultury ludowej, regionalista, popularyzator przeszłości regionu mazurskiego, malarz amator
-=== Bibliografia: ===
+==Inne==
+We wsi działa [[Stacjonarny Ośrodek Uzależnień w Starych Juchach |Stacjonarny Ośrodek Uzależnień]].
+== Bibliografia ==
+Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy”(do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. <br/>
+Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br/>
+Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/>
+Kawecki Jan, Roman Bolesław, ''Ełk. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970.<br/>
+Kulczyk Sylwia i in., ''Mazury. Przewodnik Pascala'', Bielsko-Biała 2006.<br/>
+''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/>
+Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/>
+''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
+[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=5469&p_token=0.6521754223861911/ Bank Danych Lokalnych GUS] [22.07.2013]<br/>
+[http://www.stare-juchy.pl/gmina/ Strona Gminy Stare Juchy] [22.07.2013]<br/>
+[http://cmentarzewojenne.wordpress.com/2013/05/01/stare-juchy-cmentarz-wojenny-przy-ulicy-lesnej/ Strona poświęcona cmentarzom i pomnikom wojennym w powiecie ełckim] [25.07.2013]<br/>
+[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/stare_juchy/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [25.07.2013]
 {{Przypisy}}
+<references/>
 <br/>
-== Zobacz też ==
+[[Kategoria: Powiat ełcki]]
+[[Kategoria: Stare Juchy (gmina wiejska)]]
+[[Kategoria: Wsie gminne]]
-[[Kategoria: Miejscowość]]
+[[Kategoria: 1401-1500]]
-[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 13:03, 5 wrz 2013 (CEST)