Kiersztanowo (gmina Jeziorany): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 20 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Pole-obowiązkowe 
+
  |nazwa                = Kiersztanowo
  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe 
+
  |herb wsi              =  
  |flaga wsi            = Pole-obowiązkowe  
+
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe   
+
  |dopełniacz wsi        = Kiersztanowa   
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = kiersztanowo jez.jpg
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe    
+
  |opis zdjęcia          = Fot. Przemysław Kołodziej.<br> Źródło: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c3/Kiersztanowo.jpg Wikimedia Commons]    
  |rodzaj miejscowości  =
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = olsztyński
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Jeziorany
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
 
  |liczba ludności      = 99
 
  |liczba ludności      = 99
  |rok                  = 2010
+
  |rok                  = 2022
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 22: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 53 |minutN = 55 |sekundN = 27
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 20 |minutE = 47|sekundE = 02
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Kiersztanowo''' (niem. Kirschdorf) – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Jeziorany| gminie Jeziorany]].
+
''' Kiersztanowo''' (niem. ''Kirschdorf'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)| gminie Jeziorany]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 99 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Grażyna Poniatowska.<ref>[http://bip.jeziorany.nowoczesnagmina.pl/?c=92/ Strona Urzędu Gminy Jeziorany] </ref>.
 
 
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 99 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Hubert Konrad]]<ref> http://bip.jeziorany.nowoczesnagmina.pl/?c=92 [data dostępu: 17.12.2013]</ref>.
 
 
 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim. Wieś warmińska, leżąca przy drodze lokalnej, łączącej Jeziorany z Wipsowem. Przez wieś przepływa rzeka Wipsówka, która stanowi jeden z dopływów Pisy Warmińskiej. Jej źródła znajdują się w pobliskim lesie, na północ od Kiersztanowa. Dużą atrakcją jest staw hodowlany, znad brzegów którego rozciąga się wschodnia panorama wsi.
+
Miejscowość położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]] nad rzeką [[Rzeka Wipsówka| Wipsówką]]. W pobliżu położone są jeziora: [[Jezioro Wipsowskie|Wipsowskie]] i [[Jezioro Gałk|Gałk]]. Wieś jest oddalona o 6 km od [[Jeziorany|Jezioran]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Wieś wielopokoleniowa z widocznymi procesami demograficznymi, polegającymi na "starzeniu" się ludności (ubywa ludzi młodych). Pierwotnie wieś typowo rolnicza, lecz obecnie tylko dwa gospodarstwa zajmują się pełną produkcją rolniczą. W innych zagrodach produkcja zwierzęca tylko na własne potrzeby. Istotnym źródłem utrzymania starzejącej się społeczności lokalnej są zapomogi socjalne. We wsi brak jest obecnie czynnych miejsc kulturalno-oświatowych lub służących rozrywce. Dawniej taką funkcję pełnił punkt odbioru mleka, sklep oraz świetlica. W świetlicy odbywają się spotkania mieszkańców wsi nie częściej niż raz w roku. We wsi brak jest punktów usługowych, sklepu i kanalizacji. Na początku XXI wieku we wsi pojawiły się pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów. Młodzież szkolna dojeżdża do Jezioran.
+
W miejscowości znajdował się niegdyś majątek dworsko–folwarczny. Do 1945 roku dworek należał do niemieckiej rodziny Wëng, która po zakończeniu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] wyjechała do Niemiec. W skład gospodarstwa wchodziła stajnia, obora, świniarnia, magazyn zbożowy, czworaki, kuźnia. Wszystkie budynki wykonano z kamienia i gliny z pobliskich pól. W 1820 roku wieś była zamieszkana przez 88 osób. W 1905 roku Kiersztanowo liczyło 248 mieszkańców. Po 1945 roku we wsi osiedlili się Polacy z województw środkowej Polski. Po wojnie dworek stał się własnością skarbu państwa, zaniedbany i zapomniany popadał powoli w ruinę. W latach 70. podjęto decyzję o jego rozebraniu. We wsi [[Dębowo]] znajduje się bliźniacza kopia dawnego dworu w Kiersztanowie.
Działki we wsi ułożone są wzdłuż drogi głównej i mają nieregularne kształty wielokątów, co wynika z pofałdowanego ukształtowania terenu i meandrującej rzeki Wipsówki. Wjazd na teren posesji znajduje się przeważnie od strony ulicy, natomiast wejścia do budynków mieszkalnych zarówno od frontu jak i obejścia.
 
We wsi w 1820 mieszkało 88 osób. W XIX w. wieś intensywnie rozwijała się o czym świadczy zwiększająca się liczba mieszkańców - w 1905 było tu już 248 osób. Zastój spowodowały zniszczenia z I i II wojny światowej. Dawniej w Kiersztanowie znajdował się majątek dworsko-folwarczny. Dworek znajdował się na niewielkim pagórku. Zamieszkiwała go niemiecka rodzina Wëng, która wyjechała do Niemiec po 1945, tak jak większość mieszkańców (akcja przesiedleńcza w latach 1945-1947). Do wsi sprowadzono przymusowych polskich wysiedleńców z terenów wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, oraz ludność ze środkowej Polski. Pod koniec XX w. we wsi mieszkało 129 osób.
 
 
 
 
<br/>
 
  
== Ludzie związani z miejscowością ==
+
Kiersztanowo ma charakter wsi wielopokoleniowej. Obecnie jedynie dwa gospodarstwa zajmują się produkcją rolniczą. Większość mieszkańców zatrudniona jest poza rolnictwem lub pozostaje bezrobotna. Dzieci i młodzież dojeżdżają do szkół w Jezioranach.
...
 
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
<br/>
 
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*Pozostałości dawnego majątku ziemskiego m.in. dawne czworaki, obecnie adaptowane na mieszkania. W skład folwarku wchodziła: świniarnia, stajnia, obora, magazyn zbożowy, kuźnia i czworaki. Wszystkie budynki wykonane były z kamienia i gliny, pochodzącej z pobliskiego pola. Miejsce wydobycia gliny (glinianka) zostało przekształcone w staw rybny.
+
*budynki mieszkalne i gospodarcze we wsi, utrzymane w stylu warmińskim
*Stary park dworski.
+
*pozostałości parku dworskiego i fundamentów zabudowań dworskich
*Pozostałości dawnego dworu w parku, z fundamentami zabudowań dworskich. Z dawnego ogrodzenia zachował się ceglany słup bramy wjazdowej, kutej z żelaza. Dawniej dwupiętrowy budynek był przykryty dwuspadowym dachem z wykuszem, z gankiem od frontu. Dom opasany był rzeźbionym gzymsem. W środku znajdowało się osiemnaście pokoi i duża kuchnia. W każdym pokoju stał piękny kaflowy piec. Dwór po 1945 stał się własnością skarbu państwa i popadał w ruinę. Pod koniec lat 70. rozebrano go całkowicie. Dwór w Dębowie jest bliźniaczą kopią dworku w Kiersztanowie. Prawdopodobnie należały one do dwóch braci. W wyniku kłótni między sobą dopuścili się bójki, w efekcie której zmarł jeden brat, natomiast drugi z rozpaczy popełnił samobójstwo (powiesił się na dębie w swojej posiadłości).
+
*fragmenty dawnego ogrodzenia majątku: ceglany słup ceglany słup bramy wjazdowej, kutej z żelaza
*Mostek nad rzeczką Wipsówką.
+
*dawne czworaki folwarczne przekształcone współcześnie w mieszkania
*Budynki mieszkalne we wsi, w stylu warmińskim. Przeważają proste budynki jednopiętrowe z użytkowym poddaszem. Wejścia znajdują się pośrodku frontowej elewacji. Domy mają dwuspadowy dach pokryty zazwyczaj dachówką. Budynki gospodarcze występują w prawie każdej zagrodzie, i są to: stodoły, obory. Wykonane z cegieł lub drewna, mają otynkowaną podmurówkę. Składy, szopy, w dużo gorszym stanie technicznym wykonane są z drewna lub blachy.
+
*kapliczka warmińska zlokalizowana na kolonii na północ od wsi
*Kapliczki warmińskie, najstarsza pochodzi z 1831, wtórnie otynkowana, inna pochodzi z 1921, zbudowana z czerwonej cegły o kształcie pełnego graniastosłupa, przypominającego wieżyczkę z niszą, w której znajduje się figurka wotywna. Charakterystycznym dla kapliczek warmińskich elementem jest dzwonek, znajdujący się w wieńczących kapliczkę podcieniach, nazwany przez mieszkańców "dzwonem od trwogi". W kierunku drogi do Jezioran znajduje się trzecia kapliczka (wpisana do rejestru zabytków). Czwarta kapliczka, wykonana z kamienia, znajduje się na prywatnej posesji.
+
*kapliczka przydrożna w centrum wioski w 1831 roku
 
+
*warmińska kapliczka skrzynkowa zlokalizowana przy drodze na Wipsowo
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
+
*przydrożna kapliczka dzwonniczkowa z 1921 roku
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
...
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [21.12.2013]<br/>
<br/>
+
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#3466/pl/i/kiersztanowo_-_kapliczka_na_kolonii| Ciekawe Mazury] [21.12.2013]<br/>
 +
[http://domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=167:gmina-jeziorany-kiersztanowo&catid=27:wies-warminska&Itemid=125| Dom Warmiński] [21.12.2013]<br/>
 +
[http://wiki-de.genealogy.net/GOV:KIRORFKO03JW| Genealogy.net] [21.12.2013]<br/>
 +
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Kiersztanowo_%28powiat_olszty%C5%84ski%29| Wikipedia] [21.12.2013]<br/>
 +
[http://bip.jeziorany.nowoczesnagmina.pl/?c=92/ Strona Urzędu Gminy Jeziorany] [17.12.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
Linia 72: Linia 64:
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]
 
+
[[Kategoria: Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)]]
<br/>
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 
+
[[Kategoria: 1801-1918]]
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: powiat olsztyński]][[Kategoria: gmina Jeziorany]][[Kategoria: wieś sołecka]]
 

Aktualna wersja na dzień 12:10, 13 cze 2022

Kiersztanowo

Fot. Przemysław Kołodziej. Źródło: Wikimedia Commons
Fot. Przemysław Kołodziej.
Źródło: Wikimedia Commons
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Jeziorany
Liczba ludności (2022) 99
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Kiersztanowo
Kiersztanowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Kiersztanowo
Kiersztanowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Kiersztanowo (niem. Kirschdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 99 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Grażyna Poniatowska.[1].

Położenie

Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim nad rzeką Wipsówką. W pobliżu położone są jeziora: Wipsowskie i Gałk. Wieś jest oddalona o 6 km od Jezioran.

Dzieje miejscowości

W miejscowości znajdował się niegdyś majątek dworsko–folwarczny. Do 1945 roku dworek należał do niemieckiej rodziny Wëng, która po zakończeniu II wojny światowej wyjechała do Niemiec. W skład gospodarstwa wchodziła stajnia, obora, świniarnia, magazyn zbożowy, czworaki, kuźnia. Wszystkie budynki wykonano z kamienia i gliny z pobliskich pól. W 1820 roku wieś była zamieszkana przez 88 osób. W 1905 roku Kiersztanowo liczyło 248 mieszkańców. Po 1945 roku we wsi osiedlili się Polacy z województw środkowej Polski. Po wojnie dworek stał się własnością skarbu państwa, zaniedbany i zapomniany popadał powoli w ruinę. W latach 70. podjęto decyzję o jego rozebraniu. We wsi Dębowo znajduje się bliźniacza kopia dawnego dworu w Kiersztanowie.

Kiersztanowo ma charakter wsi wielopokoleniowej. Obecnie jedynie dwa gospodarstwa zajmują się produkcją rolniczą. Większość mieszkańców zatrudniona jest poza rolnictwem lub pozostaje bezrobotna. Dzieci i młodzież dojeżdżają do szkół w Jezioranach.

Zabytki

  • budynki mieszkalne i gospodarcze we wsi, utrzymane w stylu warmińskim
  • pozostałości parku dworskiego i fundamentów zabudowań dworskich
  • fragmenty dawnego ogrodzenia majątku: ceglany słup ceglany słup bramy wjazdowej, kutej z żelaza
  • dawne czworaki folwarczne przekształcone współcześnie w mieszkania
  • kapliczka warmińska zlokalizowana na kolonii na północ od wsi
  • kapliczka przydrożna w centrum wioski w 1831 roku
  • warmińska kapliczka skrzynkowa zlokalizowana przy drodze na Wipsowo
  • przydrożna kapliczka dzwonniczkowa z 1921 roku

Bibliografia

Bank Danych Lokalnych GUS [21.12.2013]
Ciekawe Mazury [21.12.2013]
Dom Warmiński [21.12.2013]
Genealogy.net [21.12.2013]
Wikipedia [21.12.2013]
Strona Urzędu Gminy Jeziorany [17.12.2013]

Przypisy