Talusy

Talusy
Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Gmina	Ełk
Liczba ludności (2009)	140
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	19-300
Tablice rejestracyjne	NEL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Talusy
Położenie na mapie Polski Talusy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Talusy (niem. Thalussen, Talussen) – wieś sołecka położona w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Ełk.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona w odległości ok. 8 km na zachód od Ełku. Talusy są oddalone o 3,5 km od Jeziora Mołdzie (Lepaki Wielkie) oraz 3,8 km od Jeziora Guzki.

Dzieje miejscowości

Miejscowość istniała przed rokiem 1476 , kiedy to Jan Szordach z Siedlisk otrzymał 20 łanów ziemi na prawie magdeburskim w Talusach w zamian za odstąpienie karczmy, znajdującej się w Ełku. Początkowo, miejscowość nosiła nazwę Kozice. Natomiast w 1536 roku książę Albrecht nadał Michałowi Piątkowskiemu 15 włók w Starych Talusach na prawie magdeburskim . W 1747 roku majątek Talusy należał do Jakuba Zielińskiego, nadleśniczego oleckiego. Pod koniec XVIII wieku miejscowość składała się z 14 domów. W 1821 roku liczyła 83 mieszkańców. W 1938 roku wprowadzono zmianę w pisowni nazwy miejscowości. W roku 1939 roku liczyła 154 mieszkańców.

Niedaleko miejscowości położone jest wzgórze Pielakornia (niem. Wallberg, Wachtberg, lit. pilis karnis – grodzisko ), które według ludowych podań zostało usypane przez diabła, który paktował o duszę z trzema młodymi mężczyznami. W tym miejscu znajduje się cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej. Zostało na nim pochowanych 278 żołnierzy rosyjskich i 79 żołnierzy niemieckich. W wyodrębnionej części nekropolii znajduje się mauzoleum, wystawione przez dawnych właścicieli majątku Talusy.

Talusy. Pomnik na cmentarzu wojennym

W Talusach zachował się dwór z przełomu XIX i XX wieku, będący niegdyś częścią majątku ziemskiego należącego w latach 20. XX wieku do rodziny Behrendt.Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Halina Pieśniak.

Talusy.Cmentarz wojenny przed 1945 r.

Zabytki:

• Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej
• Dwór z przełomu XIX i XX wieku

Talusy. Cmentarz wojenny. Stan obecny

Bibliografia:

1. Grzegorz Białuński, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
3. Jan Kawecki, Bolesław Roman, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
4. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
5. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=5524&p_token=0.559031472870682 [data dostępu: 19.07.2013]
6. Olsztyńska Strona Rowerowa:http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/talusy [data dostępu: 19.07.2013]
7. Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.bip.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 19.07.2013]

Przypisy

Zobacz też

Emzet (dyskusja) 12:09, 25 paź 2013 (CEST) Emzet (dyskusja) 12:06, 25 paź 2013 (CEST) Emzet (dyskusja) 14:15, 18 wrz 2013 (CEST) Emzet (dyskusja) 21:24, 16 wrz 2013 (CEST)Emzet (dyskusja) 11:38, 6 wrz 2013 (CEST)