Trelkowo: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Zobacz też) |
|||
Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
− | <big>''' Trelkowo''' (niem. ''Gross Schöndamerau'') – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. | + | <big>''' Trelkowo''' (niem. ''Gross Schöndamerau'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat szczycieński | powiecie szczycieńskim]], w [[gmina Szczytno |gminie Szczytno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[administracja|administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
− | |||
− | W latach 1975-1998 miejscowość | ||
− | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
− | Wieś położona jest na Wzgórzach Jabłońskich, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego na granicy dwóch mezoregionów: Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 9 km na północ od Szczytna, między drogą krajową nr 57 a drogą wojewódzką nr 600 oraz 3 km na wschód od Jeziora Sasek Wielki. | + | Wieś położona jest na [[Wzgórza Jabłońskie|Wzgórzach Jabłońskich]], w makroregionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] na granicy dwóch mezoregionów: [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży w odległości 9 km na północ od [[Szczytno|Szczytna]], między drogą krajową nr 57 a drogą wojewódzką nr 600 oraz 3 km na wschód od [[Jezioro Sasek Wielki|Jeziora Sasek Wielki]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
− | W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych. | + | W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu [[kultura amfor kulistych|kultury amfor kulistych]]. |
− | Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas epidemii dżumy w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw. | + | Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas [[epidemia dżumy|epidemii dżumy]] w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw. |
− | Pierwszy kościół wybudowano już pod koniec XIV wieku, kolejny w połowie XVIII wieku. W 1818 roku do parafii ewangelickiej w Trelkowie należało 9 wsi, 3 dwory i podleśniczówka; filia tej parafii znajdowała się w Jabłonce. Nowy kościół wybudowano w 1757 roku. Obecnie jest on siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. św. Maksymiliana Kolbe. | + | Pierwszy kościół wybudowano już pod koniec XIV wieku, kolejny w połowie XVIII wieku. W 1818 roku do [[parafia ewangelicka w Trelkowie|parafii ewangelickiej w Trelkowie]] należało 9 wsi, 3 dwory i podleśniczówka; filia tej parafii znajdowała się w [[Jabłonka|Jabłonce]]. Nowy kościół wybudowano w 1757 roku. Obecnie jest on siedzibą [[rzymskokatolicka parafia pw. św. Maksymiliana Kolbe|rzymskokatolickiej parafii pw. św. Maksymiliana Kolbe]]. |
− | W Trelkowie osiedlili się baptyści, którzy w latach 20. XX wieku wybudowali tu kaplicę. Po II wojnie światowej, w latach 1954 - ok. 1988 była ona użytkowana przez Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. | + | W Trelkowie osiedlili się [[baptyści]], którzy w latach 20. XX wieku wybudowali tu kaplicę. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]], w latach 1954 - ok. 1988 była ona użytkowana przez [[Kościół Adwentystów Dnia Siódmego]].Wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Franciszek Mosakowski]]<ref> http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]</ref>. |
+ | |||
+ | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | ||
− | |||
1782 – 50 gospodarstw | 1782 – 50 gospodarstw | ||
+ | |||
1818 – 348 osób, 61 gospodarstw | 1818 – 348 osób, 61 gospodarstw | ||
+ | |||
1939 – 655 osób | 1939 – 655 osób | ||
Linia 58: | Linia 58: | ||
*[[Max Skowronnek]] (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922) . <ref> Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.</ref> | *[[Max Skowronnek]] (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922) . <ref> Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.</ref> | ||
<br/> | <br/> | ||
− | + | ===Szkolnictwo=== | |
− | + | W miejscowości działa [[Niepubliczne Przedszkole w Trelkowie| przedszkole]] i [[Niepubliczny Zespoół Szkolno-Przedszkolny w Trelkowie | |
+ | im. Wandy Chotomskiej| szkoła podstawowa]]. | ||
+ | <br/> | ||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
− | *Kościół z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do Muzeum Mazurskiego w Szczytnie. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas wojen napoleońskich oraz I wojny światowej | + | *Kościół z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do [[lkwim: Muzeum Mazurskie w Szczytnie|Muzeum Mazurskiego w Szczytnie]]. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas [[wojny napoleońskie|wojen napoleońskich]] oraz [[I wojna światowa|I wojny światowej]] |
*Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi | *Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi | ||
− | *Kaplica baptystów z lat 1928-1929, na skraju wsi, kamienne fundamenty, część mieszkalna | + | *[[kaplica baptystów w Trelkowie|Kaplica baptystów]] z lat 1928-1929, na skraju wsi, kamienne fundamenty, część mieszkalna |
− | *Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, we wsi, przy polnej drodze | + | *Dawny [[cmentarz ewangelicki w Trelkowie|cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku, we wsi, przy polnej drodze |
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 400 m na północny zachód od wsi, przy polnej drodze | *Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 400 m na północny zachód od wsi, przy polnej drodze | ||
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 500 m na północ od wsi, przy polnej drodze | *Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 500 m na północ od wsi, przy polnej drodze | ||
Linia 89: | Linia 91: | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
+ | [[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 19:41, 28 paź 2013 (CET) | ||
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 18:44, 21 wrz 2013 (CEST) | [[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 18:44, 21 wrz 2013 (CEST) | ||
− | [[Kategoria: Miejscowość]] | + | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: wieś sołecka]] [[Kategoria: powiat szczycieński]] [[Kategoria: gmina Szczytno]] |
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 18:33, 21 wrz 2013 (CEST) | [[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 18:33, 21 wrz 2013 (CEST) |
Wersja z 20:41, 28 paź 2013
Trelkowo | |
| |
Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
Państwo | ![]() |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | szczycieński |
Gmina | Szczytno |
Liczba ludności (2010) | 420 (łącznie Trelkowo i Trelkówko) |
Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
Kod pocztowy | 12-100 |
Tablice rejestracyjne | NSZ |
![]() {{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Trelkowo (niem. Gross Schöndamerau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Wieś położona jest na Wzgórzach Jabłońskich, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego na granicy dwóch mezoregionów: Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 9 km na północ od Szczytna, między drogą krajową nr 57 a drogą wojewódzką nr 600 oraz 3 km na wschód od Jeziora Sasek Wielki.
Dzieje miejscowości
W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych. Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas epidemii dżumy w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw. Pierwszy kościół wybudowano już pod koniec XIV wieku, kolejny w połowie XVIII wieku. W 1818 roku do parafii ewangelickiej w Trelkowie należało 9 wsi, 3 dwory i podleśniczówka; filia tej parafii znajdowała się w Jabłonce. Nowy kościół wybudowano w 1757 roku. Obecnie jest on siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. św. Maksymiliana Kolbe. W Trelkowie osiedlili się baptyści, którzy w latach 20. XX wieku wybudowali tu kaplicę. Po II wojnie światowej, w latach 1954 - ok. 1988 była ona użytkowana przez Kościół Adwentystów Dnia Siódmego.Wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Franciszek Mosakowski[1].
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
1782 – 50 gospodarstw
1818 – 348 osób, 61 gospodarstw
1939 – 655 osób
Ludzie związani z miejscowością:
- Max Skowronnek (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922) . [2]
Szkolnictwo
W miejscowości działa przedszkole i [[Niepubliczny Zespoół Szkolno-Przedszkolny w Trelkowie
im. Wandy Chotomskiej| szkoła podstawowa]].
Zabytki:
- Kościół z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do Muzeum Mazurskiego w Szczytnie. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas wojen napoleońskich oraz I wojny światowej
- Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi
- Kaplica baptystów z lat 1928-1929, na skraju wsi, kamienne fundamenty, część mieszkalna
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, we wsi, przy polnej drodze
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 400 m na północny zachód od wsi, przy polnej drodze
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 500 m na północ od wsi, przy polnej drodze
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 200 m na południe od wsi, przy drodze do Szczytna
Bibliografia:
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]
Przypisy
- Skocz do góry ↑ http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]
- Skocz do góry ↑ Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.
Zobacz też
Emes (dyskusja) 19:41, 28 paź 2013 (CET) Emes (dyskusja) 18:44, 21 wrz 2013 (CEST) Emes (dyskusja) 18:33, 21 wrz 2013 (CEST)