Wonna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 6: Linia 6:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Wonny   
 
  |dopełniacz wsi        = Wonny   
  |zdjęcie              = [[File:Fragment kuźni w Wonnie.jpg|thumb|Fragment kuźni, żródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]]
+
  |zdjęcie              = Fragment kuźni w Wonnie.jpg  
|opis zdjęcia          = Fragment kuźni      
+
|opis zdjęcia          = Fragment kuźni, żródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.       
  |rodzaj miejscowości  = wieś
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko - mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko - mazurskie
 
  |powiat                = nowomiejski
 
  |powiat                = nowomiejski
Linia 30: Linia 30:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
<big>'''Wonna'''</big> (niem. Wonnenburg,  Wonno )– wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim w powiecie nowomiejskim w gminie Biskupiec (Biskupiec Pomorski). W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.
+
<big>'''Wonna'''</big> (niem. Wonnenburg,  Wonno)– wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko – mazurskim]], w [[powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], w [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.
  
  
Linia 37: Linia 37:
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
  
Wieś znajduje się nieopodal Jeziora Karaś. Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora.W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne.Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Tymawy Wielkiej) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do Jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
+
 
 +
Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Biskupiec Pomorski| gminy Biskupiec Pomorski]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], Wonny i [[Szwarcenowo |Szwarcenowa]]). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Osa |Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[„Kociołek”]], [[„Łabędź”]], [[„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
 +
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
=== Dzieje miejscowości ===
Pierwsze osadnictwo na tym terenie występowało już w epoce halsztackiej. Odkryto bowiem nad jeziorem Karaś kurhan ze skrzynią grobową zawierającą 4 urny wraz z wyposażeniem. Podaje się również, że za czasów krzyżackich mógł istnieć tu zamek obronny z komturem. Źródła wspominają w 1272 r. komtura Ottona z Wonny (Wonnenburg). Nie znana jest dokładna data lokacji wsi. Nie zachowała się także informacja odnosząca się do etymologi nazwy miejscowości oraz do formy ukształtowania zabudowań wiejskich. We wsi w połowie XVII w. wzniesiono kościół. W 1885 r. były tutaj 44 domy i 95 dymów. Wieś zamieszkiwało w tym okresie 413 osób w tym 354 katolików i 58 ewangelików.  
+
Pierwsze osadnictwo na tym terenie występowało już w epoce halsztackiej. Odkryto bowiem nad [[Jezioro Karaś |Jeziorem Karaś]] kurhan ze skrzynią grobową zawierającą 4 urny wraz z wyposażeniem. Podaje się również, że za czasów krzyżackich mógł istnieć tu zamek obronny z komturem. Źródła wspominają w 1272 r. komtura Ottona z Wonny (Wonnenburg). Nie znana jest dokładna data lokacji wsi. Nie zachowała się także informacja odnosząca się do etymologi nazwy miejscowości oraz do formy ukształtowania zabudowań wiejskich. We wsi w połowie XVII w. wzniesiono kościół. W 1885 r. były tutaj 44 domy i 95 dymów. Wieś zamieszkiwało w tym okresie 413 osób w tym 354 katolików i 58 ewangelików.  
  
 
<br/>
 
<br/>
Linia 47: Linia 49:
 
===Kultura===
 
===Kultura===
  
Działa tutaj Ochotnicza Straż Pożarna.  
+
Działa tutaj [[Ochotnicza Straż Pożarna]].  
 +
 
 
<br/>
 
<br/>
 +
 +
===Ludzie związani z miejscowością:===
 +
 +
W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest [[Zenon Jadanowski]].
  
 
=== Zabytki: ===
 
=== Zabytki: ===
 
Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia oraz [[pomnik przyrody – klon jawor z 1993 r.]]
 
Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia oraz [[pomnik przyrody – klon jawor z 1993 r.]]
[[File:Neogotycka kaplica w Wonnie.jpg|thumb|Negotycka kaplica, żródło: wwww.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]]
+
[[File:Neogotycka kaplica w Wonnie.jpg|300 px| thumb|Negotycka kaplica, żródło: wwww.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.]]
  
 
<br/>
 
<br/>
Linia 65: Linia 72:
  
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat nowomiejski]][[Kategoria:Gmina Biskupiec Pomorski]][[Kategoria:Wieś sołecka]]
 
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:51, 11 wrz 2013 (CEST)
 
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:51, 11 wrz 2013 (CEST)

Wersja z 23:37, 26 paź 2013

Wonna

Fragment kuźni, żródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
Fragment kuźni, żródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko - mazurskie
Powiat nowomiejski
Gmina Biskupiec (Biskupiec Pomorski)
Sołectwo Wonna
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna (+48) 56
Tablice rejestracyjne NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wonna
Wonna
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wonna
Wonna
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wonna (niem. Wonnenburg, Wonno)– wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w [[gmina Biskupiec Pomorski |gminie Biskupiec Pomorski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.



Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec Pomorski, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Wielka Tymawa) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do Jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.


Dzieje miejscowości

Pierwsze osadnictwo na tym terenie występowało już w epoce halsztackiej. Odkryto bowiem nad Jeziorem Karaś kurhan ze skrzynią grobową zawierającą 4 urny wraz z wyposażeniem. Podaje się również, że za czasów krzyżackich mógł istnieć tu zamek obronny z komturem. Źródła wspominają w 1272 r. komtura Ottona z Wonny (Wonnenburg). Nie znana jest dokładna data lokacji wsi. Nie zachowała się także informacja odnosząca się do etymologi nazwy miejscowości oraz do formy ukształtowania zabudowań wiejskich. We wsi w połowie XVII w. wzniesiono kościół. W 1885 r. były tutaj 44 domy i 95 dymów. Wieś zamieszkiwało w tym okresie 413 osób w tym 354 katolików i 58 ewangelików.


Kultura

Działa tutaj Ochotnicza Straż Pożarna.


Ludzie związani z miejscowością:

W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest Zenon Jadanowski.

Zabytki:

Na terenie wsi występują następujące zabytki: neogotycka kaplica i kuźnia oraz pomnik przyrody – klon jawor z 1993 r.

Negotycka kaplica, żródło: wwww.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.


Bibliografia:

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIII, Warszawa 1893, 960 ss.



Kinlis (dyskusja) 12:51, 11 wrz 2013 (CEST)