Chata podcieniowa: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 10: | Linia 10: | ||
* '''podcienie szczytowe''' - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym deskowaniem w jodełkę, szczytowym [[Elementy ozdobne chat drewnianych|pazdurem]] oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty. | * '''podcienie szczytowe''' - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym deskowaniem w jodełkę, szczytowym [[Elementy ozdobne chat drewnianych|pazdurem]] oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty. | ||
* '''podcienie narożne''' - usytuowane od podwórza. Jeden z rogów poddasza zamiast na dolnych ścianach chałupy, wsparty był na 2 do 4 słupach. Podcienie to nie było tak ozdobne jak szczytowe, ale zabezpieczało wejście przed deszczem i śniegiem. | * '''podcienie narożne''' - usytuowane od podwórza. Jeden z rogów poddasza zamiast na dolnych ścianach chałupy, wsparty był na 2 do 4 słupach. Podcienie to nie było tak ozdobne jak szczytowe, ale zabezpieczało wejście przed deszczem i śniegiem. | ||
| − | * '''podcienie wypustowe''' - nad wejściem od strony podwórza. | + | * '''podcienie wypustowe''' - nad wejściem od strony podwórza. Podcienie w formie bardziej wysuniętego poddasza pełniło też funkcję spichlerza. Ten rodzaj podcienia był bardzo popularny na terenie Żuław Wiślanych i Oberlandu, gdzie w większej liczbie zamieszkiwali osadnicy pochodzenia holenderskiego. |
* '''wnęka podcieniowa''' - rzadko spotykany na Warmii i Mazurach, mało popularny rodzaj podcienia. Polegał na wytworzeniu wnęki chroniącej wejście do chaty, na zasadzie cofnięcia fragmentu ściany z drzwiami do wnętrza domu. | * '''wnęka podcieniowa''' - rzadko spotykany na Warmii i Mazurach, mało popularny rodzaj podcienia. Polegał na wytworzeniu wnęki chroniącej wejście do chaty, na zasadzie cofnięcia fragmentu ściany z drzwiami do wnętrza domu. | ||
Wersja z 14:55, 7 gru 2013
Chata podcieniowa - (niem. Laubenhaus) Model drewnianej chaty warmińskiej lub chaty mazurskiej o poddaszu wysuniętym poza ścianę szczytową chałupy opartym na zdobionych słupach.
Chata z podcieniem wypustowym z I poł. XIX w. z Burdajn na Żuławach Wiślanych w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,
źródło:wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013
źródło:wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013
Rodzaje
Ten typ budownictwa zaczął pojawiać się na Warmii i Mazurach na przełomie XVIII i XIX wieku głównie w domach szerokofrontowych-symetrycznych (trójdzielnych). Na Warmii występowały 4 rodzaje podcieni, na Mazurach 3 rodzaje.
- podcienie szczytowe - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym deskowaniem w jodełkę, szczytowym pazdurem oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty.
- podcienie narożne - usytuowane od podwórza. Jeden z rogów poddasza zamiast na dolnych ścianach chałupy, wsparty był na 2 do 4 słupach. Podcienie to nie było tak ozdobne jak szczytowe, ale zabezpieczało wejście przed deszczem i śniegiem.
- podcienie wypustowe - nad wejściem od strony podwórza. Podcienie w formie bardziej wysuniętego poddasza pełniło też funkcję spichlerza. Ten rodzaj podcienia był bardzo popularny na terenie Żuław Wiślanych i Oberlandu, gdzie w większej liczbie zamieszkiwali osadnicy pochodzenia holenderskiego.
- wnęka podcieniowa - rzadko spotykany na Warmii i Mazurach, mało popularny rodzaj podcienia. Polegał na wytworzeniu wnęki chroniącej wejście do chaty, na zasadzie cofnięcia fragmentu ściany z drzwiami do wnętrza domu.
Bibliografia
Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, w: red. Józef Burszta, Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, Wrocław 1976, s. 143-156. Red. Mierzwa Waldemar, Mazury słownik stronniczy, ilustrowany, Dąbrówno, Warszawa 2008, s. 24-25.
