Bałdy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Bałd |
|zdjęcie = Dwór w Bałdach.jpg | |zdjęcie = Dwór w Bałdach.jpg | ||
|opis zdjęcia = Dwór w Bałdach [http://www.polskiezabytki.pl Polskie zabytki][06.06.2014] | |opis zdjęcia = Dwór w Bałdach [http://www.polskiezabytki.pl Polskie zabytki][06.06.2014] | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Bałdy ''' (niem. ''Balden'') – wieś niesołecka położona w [[ | + | ''' Bałdy ''' (niem. ''Balden'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Gmina Purda|gminie Purda]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
| − | + | W 2010 roku liczyła 69 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Bałdzki Piec]], w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie [[Teresa Sznarbach]]<ref>[http://www.purda.pl/Strona Gminy Purda]</ref>. | |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | <br/> | ||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 2 km na wschód od [[Butryny|Butryn]] | + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], 2 km na wschód od [[Butryny|Butryn]], tuż przy historycznej granicy z [[Warmia|Warmią]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas | + | Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas Wielki Mistrz Krzyżacki nadał majątek Bałdy niemieckiemu rycerzowi o imieniu Hartman. W XVII wieku dobra były własnością warmińskiej rodziny von Drauschwitz. Ostatni przedstawiciel rodu zmarł w 1917 roku. Majątek pozostawił trzem nieznanym spadkobiercom. Nie ustalono od kiedy Bałdy należały do rodziny von Schraden, wymienianej w latach 1782-1785. Na przełomie XVIII i XIX stulecia dobra przeszły w ręce rodu von Helden. W tym czasie majątek szlachecki i wieś folwarczna były zamieszkane przez 131 osób i składały się z 21 domów. W 1838 roku dobra obejmujące obszar 700 ha należały do francuskiej rodziny Lavergue-Pequilhen, a pod koniec stulecia były własnością rodziny Quednau. Na początku XX wieku właścicielem Bałd stał się [[Ryszard Palmowski]]. Majątek obejmował wówczas powierzchnię 750 ha. Hodowano w nim konie, bydło, owce i świnie. Działała również gorzelnia. W 1919 roku Palmowski sprzedał posiadłość Skarbowi Państwa, który od tej pory oddawał Bałdy w dzierżawę. Po zakończeniu II wojny światowej majątek upaństwowiono i założono Państwowe Gospodarstwo Rolne w Bałdach. Później nieruchomość została przekazana [[Akademia Rolniczo-Techniczna w Olsztynie|Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie]]. Obecnie w Bałdach mieści się Stacja Dydaktyczno-Badawcza [[Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie|Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Kultura == | == Kultura == | ||
W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie [[lkwim:Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu i Zabawy - 2012|Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy]], który odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca. | W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie [[lkwim:Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu i Zabawy - 2012|Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy]], który odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Dwór w Bałdach| | + | *[[Dwór w Bałdach|dwór]] |
| − | * | + | *pozostałości folwarku |
| − | * | + | *park podworski |
| − | * | + | *budynek dawnej szkoły |
| − | * | + | *pozostałości cmentarza ewangelickiego |
| − | *[[Trakt biskupi w Bałdach]] - zachowany kilometrowy odcinek dawnego szlaku z Warszawy | + | *[[Trakt biskupi w Bałdach|trakt biskupi w Bałdach]] - zachowany kilometrowy odcinek dawnego szlaku z Warszawy |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013. | #''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', 1857. | ||
| − | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/ | + | #[http://www.stat.gov.pl/|Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | + | ||
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Purda]] [[Kategoria: Wieś niesołecka]] | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Purda]] [[Kategoria: Wieś niesołecka]] | ||
Wersja z 16:32, 6 cze 2014
| Bałdy | |
| | |
![Dwór w Bałdach Polskie zabytki[06.06.2014]](/index.php/Plik:Dw%C3%B3r_w_Ba%C5%82dach.jpg) Dwór w Bałdach Polskie zabytki[06.06.2014]
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Purda |
| Sołectwo | Bałdzki Piec |
| Liczba ludności (2010) | 69 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Bałdy | |
| Położenie na mapie Polski  Bałdy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Bałdy (niem. Balden) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
W 2010 roku liczyła 69 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Bałdzki Piec, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Teresa Sznarbach[1].
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 2 km na wschód od Butryn, tuż przy historycznej granicy z Warmią.
Dzieje miejscowości
Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas Wielki Mistrz Krzyżacki nadał majątek Bałdy niemieckiemu rycerzowi o imieniu Hartman. W XVII wieku dobra były własnością warmińskiej rodziny von Drauschwitz. Ostatni przedstawiciel rodu zmarł w 1917 roku. Majątek pozostawił trzem nieznanym spadkobiercom. Nie ustalono od kiedy Bałdy należały do rodziny von Schraden, wymienianej w latach 1782-1785. Na przełomie XVIII i XIX stulecia dobra przeszły w ręce rodu von Helden. W tym czasie majątek szlachecki i wieś folwarczna były zamieszkane przez 131 osób i składały się z 21 domów. W 1838 roku dobra obejmujące obszar 700 ha należały do francuskiej rodziny Lavergue-Pequilhen, a pod koniec stulecia były własnością rodziny Quednau. Na początku XX wieku właścicielem Bałd stał się Ryszard Palmowski. Majątek obejmował wówczas powierzchnię 750 ha. Hodowano w nim konie, bydło, owce i świnie. Działała również gorzelnia. W 1919 roku Palmowski sprzedał posiadłość Skarbowi Państwa, który od tej pory oddawał Bałdy w dzierżawę. Po zakończeniu II wojny światowej majątek upaństwowiono i założono Państwowe Gospodarstwo Rolne w Bałdach. Później nieruchomość została przekazana Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Obecnie w Bałdach mieści się Stacja Dydaktyczno-Badawcza Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Kultura
W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy, który odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca.
Zabytki
- dwór
- pozostałości folwarku
- park podworski
- budynek dawnej szkoły
- pozostałości cmentarza ewangelickiego
- trakt biskupi w Bałdach - zachowany kilometrowy odcinek dawnego szlaku z Warszawy
Bibliografia
- Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, 1857.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
- Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
