Cichy: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zobacz też) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Cichy ''' (niem. ''Czychen'', od 1938 r. ''Bolken'') – [[wieś sołecka]] położona w [[ | + | ''' Cichy ''' (niem. ''Czychen'', od 1938 r. ''Bolken'') – [[Wieś sołecka|wieś sołecka]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Świętajno (gmina wiejska)(powiat olecki)|gminie Świętajno]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 307 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Stanisław Mucuś]]<ref>Informacje przekazane E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 307 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Stanisław Mucuś]]<ref>Informacje przekazane E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.</ref>. | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1564 roku starosta [[Wawrzyniec von Halle]] sprzedał trzy i pół łanu na sołectwo braciom Janowi i Brożejowi Cichom oraz Maćkowi Bełchowi z [[Płociczno|Płociczna]]. Sołtysi ze swej strony zobowiązali się do założenia wsi czynszowej na 35 łanach; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią [[ | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1564 roku starosta [[Wawrzyniec von Halle]] sprzedał trzy i pół łanu na sołectwo braciom Janowi i Brożejowi Cichom oraz Maćkowi Bełchowi z [[Płociczno|Płociczna]]. Sołtysi ze swej strony zobowiązali się do założenia wsi czynszowej na 35 łanach; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią [[Wolnizna|wolniznę]]. Już w 1581 roku wieś powiększyła swój obszar do 39 łanów. W XIX wieku w Cichym znajdował się majątek szlachecki, który pod koniec tego stulecia zajmował 898 hektarów i należał do największych w powiecie oleckim. [[Mieczysław Orłowicz]], który odwiedził wieś przed I wojną światową, wspominał o ozdobie parku dworskiego - 13-metrowej fontannie. |
| − | [[Parafia ewangelicka w | + | [[Parafia ewangelicka w Cichym|Parafię ewangelicką]] założono wkrótce po powstaniu wsi, około 1566 roku. W tym samym czasie wybudowano w Cichym kościół. Jeszcze w XVII wieku znajdował się w nim obraz Najświętszej Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Jesienią 1656 roku wieś ocalała przed zniszczeniem z rąk Tatarów, ponieważ towarzyszący najeźdźcom oficer polski zobaczył ów obraz i doszedł do wniosku, że jest to wieś katolicka lub sprzyjająca katolicyzmowi. |
Szkoła parafialna powstała równocześnie z założeniem parafii. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów. | Szkoła parafialna powstała równocześnie z założeniem parafii. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów. | ||
| − | Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] na bazie dawnego majątku utworzono we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Cichy]], wyposażone w warsztaty naprawy sprzętu rolniczego. | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na bazie dawnego majątku utworzono we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Cichy]], wyposażone w warsztaty naprawy sprzętu rolniczego. |
| Linia 60: | Linia 60: | ||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
| − | *[[Szkoła Podstawowa w | + | *[[Szkoła Podstawowa w Cichym]] |
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Religia == | ||
| + | Tutejszy [[Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cichym |kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej]] od 1962 roku jest siedzibą [[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cichym |parafii]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Michał Grodzki]] (ok. 1682-ok. 1747) - urodzony w [[Wieliczki|Wieliczkach]] rektor szkoły w | + | *[[Michał Grodzki]] (ok. 1682-ok. 1747) - urodzony w [[Wieliczki|Wieliczkach]] rektor szkoły w Cichym, następnie w [[Ostrykół|Ostrymkole]] w powiecie ełckim (od 1713 r.), poeta, tłumacz, pastor. |
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Dwór w | + | *[[Dwór w Cichym|Zespół dworsko-parkowy]] z przełomu XIX i XX wieku: pałac, budynek mieszkalny, magazyn, gorzelnia, cztery budynki gospodarcze, park |
*Park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy gospodarczej i mieszkalnej | *Park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy gospodarczej i mieszkalnej | ||
*Pozostałości ewangelickiego cmentarza rodzinnego z XIX wieku, w parku dworskim | *Pozostałości ewangelickiego cmentarza rodzinnego z XIX wieku, w parku dworskim | ||
| − | *[[Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w | + | *[[Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Cichym|Kościół]] (wraz z plebanią), dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z XVI wieku, przebudowany w wieku XVIII; znajduje się w nim gotycki tryptyk św. Agnieszki |
*Kilka przykładów budownictwa murowanego z początku XX wieku, domy nr: 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22 | *Kilka przykładów budownictwa murowanego z początku XX wieku, domy nr: 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22 | ||
*Budynek szkolny z początku XIX wieku, murowany | *Budynek szkolny z początku XIX wieku, murowany | ||
*Zespół młyna z początku XX wieku: młyn motorowy, dom młynarza, budynek gospodarczy | *Zespół młyna z początku XX wieku: młyn motorowy, dom młynarza, budynek gospodarczy | ||
*Cmentarz ewangelicki z XIX wieku | *Cmentarz ewangelicki z XIX wieku | ||
| + | <br/> | ||
| − | <br | + | == Turystyka == |
| + | *szlak rowerowy "czerwony" - przebieg trasy: [[Kowale Oleckie]] - [[Sokółki (gm. Kowale Oleckie)|Sokółki]] - Cichy - [[Jezioro Szwałk Mały|Jezioro Szwałk Mały]] - [[Jeziora Łaźno]] i [[Jezioro Litygajny |Litygajny]] - [[Czerwony Dwór]] - [[Jezioro Piłwąg]] - [[Jabłonowo]] - [[Stacze]] - [[Guzy]] - [[Kowale Oleckie]] | ||
| + | <br> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 98: | Linia 105: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olecki]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Świętajno (gmina wiejska, pow. olecki)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1501-1600]] | ||
Wersja z 18:59, 30 cze 2014
| Cichy | |
| | |
 Cichy. Dwór
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Świętajno |
| Liczba ludności (2010) | 307 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Cichy | |
| Położenie na mapie Polski  Cichy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Cichy (niem. Czychen, od 1938 r. Bolken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 307 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Mucuś[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, 14 km na północny zachód od Olecka i 12 km na północ od Świętajna. Na wschód i zachód od wsi znajdują się dwa niewielkie jeziorka (1 ha i 2,8 ha).
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1564 roku starosta Wawrzyniec von Halle sprzedał trzy i pół łanu na sołectwo braciom Janowi i Brożejowi Cichom oraz Maćkowi Bełchowi z Płociczna. Sołtysi ze swej strony zobowiązali się do założenia wsi czynszowej na 35 łanach; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią wolniznę. Już w 1581 roku wieś powiększyła swój obszar do 39 łanów. W XIX wieku w Cichym znajdował się majątek szlachecki, który pod koniec tego stulecia zajmował 898 hektarów i należał do największych w powiecie oleckim. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził wieś przed I wojną światową, wspominał o ozdobie parku dworskiego - 13-metrowej fontannie.
Parafię ewangelicką założono wkrótce po powstaniu wsi, około 1566 roku. W tym samym czasie wybudowano w Cichym kościół. Jeszcze w XVII wieku znajdował się w nim obraz Najświętszej Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Jesienią 1656 roku wieś ocalała przed zniszczeniem z rąk Tatarów, ponieważ towarzyszący najeźdźcom oficer polski zobaczył ów obraz i doszedł do wniosku, że jest to wieś katolicka lub sprzyjająca katolicyzmowi.
Szkoła parafialna powstała równocześnie z założeniem parafii. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów.
Po II wojnie światowej na bazie dawnego majątku utworzono we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne Cichy, wyposażone w warsztaty naprawy sprzętu rolniczego.
Liczba mieszkańców
1857 - 258 osób
1933 - 286 osób
1939 - 304 osoby
Edukacja
Religia
Tutejszy kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej od 1962 roku jest siedzibą parafii.
Ludzie związani z miejscowością
- Michał Grodzki (ok. 1682-ok. 1747) - urodzony w Wieliczkach rektor szkoły w Cichym, następnie w Ostrymkole w powiecie ełckim (od 1713 r.), poeta, tłumacz, pastor.
Zabytki
- Zespół dworsko-parkowy z przełomu XIX i XX wieku: pałac, budynek mieszkalny, magazyn, gorzelnia, cztery budynki gospodarcze, park
- Park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy gospodarczej i mieszkalnej
- Pozostałości ewangelickiego cmentarza rodzinnego z XIX wieku, w parku dworskim
- Kościół (wraz z plebanią), dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z XVI wieku, przebudowany w wieku XVIII; znajduje się w nim gotycki tryptyk św. Agnieszki
- Kilka przykładów budownictwa murowanego z początku XX wieku, domy nr: 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22
- Budynek szkolny z początku XIX wieku, murowany
- Zespół młyna z początku XX wieku: młyn motorowy, dom młynarza, budynek gospodarczy
- Cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Turystyka
- szlak rowerowy "czerwony" - przebieg trasy: Kowale Oleckie - Sokółki - Cichy - Jezioro Szwałk Mały - Jeziora Łaźno i Litygajny - Czerwony Dwór - Jezioro Piłwąg - Jabłonowo - Stacze - Guzy - Kowale Oleckie
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- ↑ Informacje przekazane E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
