Cichy

Cichy
Cichy. Dwór
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	307
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Cichy
Położenie na mapie Polski Cichy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Cichy (niem. Czychen, od 1938 r. Bolken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 307 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Mucuś.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, 14 km na północny zachód od Olecka i 12 km na północ od Świętajna. Na wschód i zachód od wsi znajdują się dwa niewielkie jeziorka (1 ha i 2,8 ha).

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1564 roku starosta Wawrzyniec von Halle sprzedał trzy i pół łanu na sołectwo braciom Janowi i Brożejowi Cichom oraz Maćkowi Bełchowi z Płociczna. Sołtysi ze swej strony zobowiązali się do założenia wsi czynszowej na 35 łanach; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią wolniznę. Już w 1581 roku wieś powiększyła swój obszar do 39 łanów. W XIX wieku w Cichym znajdował się majątek szlachecki, który pod koniec tego stulecia zajmował 898 hektarów i należał do największych w powiecie oleckim. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził wieś przed I wojną światową, wspominał o ozdobie parku dworskiego - 13-metrowej fontannie.

Parafię ewangelicką założono wkrótce po powstaniu wsi, około 1566 roku. W tym samym czasie wybudowano w Cichym kościół. Jeszcze w XVII wieku znajdował się w nim obraz Najświętszej Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Jesienią 1656 roku wieś ocalała przed zniszczeniem z rąk Tatarów, ponieważ towarzyszący najeźdźcom oficer polski zobaczył ów obraz i doszedł do wniosku, że jest to wieś katolicka lub sprzyjająca katolicyzmowi.

Szkoła parafialna powstała równocześnie z założeniem parafii. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów.

Po II wojnie światowej na bazie dawnego majątku utworzono we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne Cichy, wyposażone w warsztaty naprawy sprzętu rolniczego.

Liczba mieszkańców

1857 - 258 osób

1933 - 286 osób

1939 - 304 osoby

Edukacja

• Szkoła Podstawowa w Cichym

Religia

Tutejszy kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej od 1962 roku jest siedzibą parafii.

Ludzie związani z miejscowością

• Michał Grodzki (ok. 1682-ok. 1747) - urodzony w Wieliczkach rektor szkoły w Cichym, następnie w Ostrymkole w powiecie ełckim (od 1713 r.), poeta, tłumacz, pastor.

Zabytki

• Zespół dworsko-parkowy z przełomu XIX i XX wieku: pałac, budynek mieszkalny, magazyn, gorzelnia, cztery budynki gospodarcze, park
• Park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy gospodarczej i mieszkalnej
• Pozostałości ewangelickiego cmentarza rodzinnego z XIX wieku, w parku dworskim
• Kościół (wraz z plebanią), dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z XVI wieku, przebudowany w wieku XVIII; znajduje się w nim gotycki tryptyk św. Agnieszki
• Kilka przykładów budownictwa murowanego z początku XX wieku, domy nr: 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22
• Budynek szkolny z początku XIX wieku, murowany
• Zespół młyna z początku XX wieku: młyn motorowy, dom młynarza, budynek gospodarczy
• Cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Turystyka

• Szlak rowerowy "czerwony" - przebieg trasy: Kowale Oleckie - Sokółki - Cichy - Jezioro Szwałk Mały - Jeziora Łaźno i Litygajny - Czerwony Dwór - Jezioro Piłwąg - Jabłonowo - Stacze - Guzy - Kowale Oleckie

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
2. Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
3. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
4. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
6. Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
7. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
8. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
9. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
10. Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
11. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
12. Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]