Ponary: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 41: Linia 41:
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1337 roku . Przed tą datą istniały już [[dobra ziemskie]], których właścicielem był zapewne bliżej nieokreślony Prus. Nazwa miejscowości  nawiązuje do Jeziora Narie, nad którym jest położona (słowo ''pa'' w języku  pruskim oznacza ''nad''). W XVI wieku majątek stanowił własność rodziny Behrenreuter(Przyjemskich) herbu Rawicz, w kolejnym stuleciu przeszedł w posiadanie  rodu [[Schoultz von Aschenrade]]. Pod koniec XVII wieku dobra zostały wykupione przez [[Friedrich von der Groeben|Friedricha von der Groeben]] -  generał-lejtnanta piechoty i komendanta wojsk cudzoziemskich w armii koronnej [[Jan III Sobieski|Jana III Sobieskiego]]. Majątek odziedziczył jego bratanek, [[Wilhelm von der Groeben]] - dowódca regimentu piechoty wojsk koronnych. Ponary należały do rodziny aż od 1701 do 1945 roku. W skład dóbr wchodziło również Jezioro Narie.
 
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1337 roku . Przed tą datą istniały już [[dobra ziemskie]], których właścicielem był zapewne bliżej nieokreślony Prus. Nazwa miejscowości  nawiązuje do Jeziora Narie, nad którym jest położona (słowo ''pa'' w języku  pruskim oznacza ''nad''). W XVI wieku majątek stanowił własność rodziny Behrenreuter(Przyjemskich) herbu Rawicz, w kolejnym stuleciu przeszedł w posiadanie  rodu [[Schoultz von Aschenrade]]. Pod koniec XVII wieku dobra zostały wykupione przez [[Friedrich von der Groeben|Friedricha von der Groeben]] -  generał-lejtnanta piechoty i komendanta wojsk cudzoziemskich w armii koronnej [[Jan III Sobieski|Jana III Sobieskiego]]. Majątek odziedziczył jego bratanek, [[Wilhelm von der Groeben]] - dowódca regimentu piechoty wojsk koronnych. Ponary należały do rodziny aż od 1701 do 1945 roku. W skład dóbr wchodziło również Jezioro Narie.
W 1817 roku Ponary liczyły 100 mieszkańców, w 1858 – 201. W roku 1904 w dobrach było 4102 ha ziemi, w tym 1108 lasów. Zmniejszenie posiadłości wynikało z uwłaszczenia chłopów we wsiach: [[Brzydowo]], [[Litwa]], [[Brzeźno]], [[Roje]]. W dobrach pozostały folwarki [[Janowo]], [[Kolnik]] (w 1973 roku już nie istniał), [[Naryjski Młyn]],[[Nowe Bolity]], Roje a także Jezioro Narie.W 1939 roku miejscowość liczyła 277 mieszkańców.W styczniu 1945 roku ostatni właściciel majątku hrabia [[Konrad Karl von der Groeben]] opuścił z małżonką Ponary. W [[lkwim:Pałac w Ponarach|pałacu]] pozostała jego matka Benita z domu [[Finck von Finckenstein|Finckenstein]] wraz ze służbą. Zanim została rozstrzelana miała podobno rozegrać partię szachów  z radzieckim komendantem . W roku 1973 jako majątek Ponary należały do [[powiat morąski|powiatu morąskiego]].
+
W 1817 roku Ponary liczyły 100 mieszkańców, w 1858 – 201. W roku 1904 w dobrach było 4102 ha ziemi, w tym 1108 lasów. Zmniejszenie posiadłości wynikało z uwłaszczenia chłopów we wsiach: [[Brzydowo]], [[Litwa]], [[Brzeźno]], [[Roje]]. W dobrach pozostały folwarki [[Janowo (gmina Miłakowo) |Janowo]], [[Kolnik]] (w 1973 roku już nie istniał), [[Naryjski Młyn]],[[Nowe Bolity]], Roje a także Jezioro Narie.W 1939 roku miejscowość liczyła 277 mieszkańców.W styczniu 1945 roku ostatni właściciel majątku hrabia [[Konrad Karl von der Groeben]] opuścił z małżonką Ponary. W [[lkwim:Pałac w Ponarach|pałacu]] pozostała jego matka Benita z domu [[Finck von Finckenstein|Finckenstein]] wraz ze służbą. Zanim została rozstrzelana miała podobno rozegrać partię szachów  z radzieckim komendantem . W roku 1973 jako majątek Ponary należały do [[powiat morąski|powiatu morąskiego]].
 
<br/>
 
<br/>
  

Wersja z 09:03, 10 lip 2014


Pole-obowiązkowe

Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości wieś niesołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ostródzki
Gmina Miłakowo
Liczba ludności (2010) 130 (łącznie Ponary, Janowo, Naryjski Młyn)
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 14-310
Tablice rejestracyjne NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ponary (niem.Gut Ponarien, od 1939 r. Ponarien) – wieś niesołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Miłakowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona nad północną zatoką Jeziora Narie, w odległości około 12 km na północny wschód od Morąga. Na wschód od dawnego majątku Ponary znajduje się las zwany Chrośniak (Tannenwald)


Dzieje miejscowości

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1337 roku . Przed tą datą istniały już dobra ziemskie, których właścicielem był zapewne bliżej nieokreślony Prus. Nazwa miejscowości nawiązuje do Jeziora Narie, nad którym jest położona (słowo pa w języku pruskim oznacza nad). W XVI wieku majątek stanowił własność rodziny Behrenreuter(Przyjemskich) herbu Rawicz, w kolejnym stuleciu przeszedł w posiadanie rodu Schoultz von Aschenrade. Pod koniec XVII wieku dobra zostały wykupione przez Friedricha von der Groeben - generał-lejtnanta piechoty i komendanta wojsk cudzoziemskich w armii koronnej Jana III Sobieskiego. Majątek odziedziczył jego bratanek, Wilhelm von der Groeben - dowódca regimentu piechoty wojsk koronnych. Ponary należały do rodziny aż od 1701 do 1945 roku. W skład dóbr wchodziło również Jezioro Narie. W 1817 roku Ponary liczyły 100 mieszkańców, w 1858 – 201. W roku 1904 w dobrach było 4102 ha ziemi, w tym 1108 lasów. Zmniejszenie posiadłości wynikało z uwłaszczenia chłopów we wsiach: Brzydowo, Litwa, Brzeźno, Roje. W dobrach pozostały folwarki Janowo, Kolnik (w 1973 roku już nie istniał), Naryjski Młyn,Nowe Bolity, Roje a także Jezioro Narie.W 1939 roku miejscowość liczyła 277 mieszkańców.W styczniu 1945 roku ostatni właściciel majątku hrabia Konrad Karl von der Groeben opuścił z małżonką Ponary. W pałacu pozostała jego matka Benita z domu Finckenstein wraz ze służbą. Zanim została rozstrzelana miała podobno rozegrać partię szachów z radzieckim komendantem . W roku 1973 jako majątek Ponary należały do powiatu morąskiego.

Zabytki:

  • Pałac wzniesiony na przełomie XVI-XVII wieku, przebudowany w stylu barokowym w 1743 roku, rozbudowany w roku 1860. Kuźnia wybudowana w 1861 roku znajduje się obecnie w ruinie. Wówczas wybudowano od strony ogrodu oficynę i połączono ją murami z gmachem pałacu, tworząc wewnętrzny dziedziniec. Pałac otacza park krajobrazowy. Obiekt dwukrotnie odnawiany po II wojnie światowej. Rodzinne portrety i wizerunki pruskich władców trafiły do olsztyńskiego muzeum. Przez wiele lat mieścił się w pałacu ośrodek wypoczynkowy jednego z toruńskich zakładów. Obecnie obiekt stanowi własność prywatną.
  • W czasie prac archeologicznych odkryto 5 kurhanów i cmentarzysko ciałopalne.


Bibliografia:

  1. Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
  2. Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
  3. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
  4. Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
  5. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  6. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu:19.08.2013]
  7. Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu:19.08.2013]

Przypisy



Zobacz też

Emzet (dyskusja) 14:03, 27 paź 2013 (CET) Emzet (dyskusja) 01:43, 27 wrz 2013 (CEST) Emzet (dyskusja) 00:47, 27 wrz 2013 (CEST)