Markowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki:) |
|||
| Linia 40: | Linia 40: | ||
Wieś została założona w latach 1402-1408 na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. W roku 1561 książę [[Albrecht Hohenzollern|Albrecht]] nadał Markowo i kilka innych wsi synom burgrabiego [[Piotr Dohna|Piotra Dohny]]. Majątek należał do rodziny rodu [[zu Dohna-Reichertswalde]] (przez jakiś czas także do zu Dohna-Lauck) aż do 1945 roku. Markowo stało się siedzibą znacznych dóbr. W 1700 roku w miejscowości powstała jednoklasowa szkoła. W 1818 roku Markowo zamieszkiwało 364 osoby, w 1858 - 403. Około 1850 roku oprócz dworu w Markowie, do rodu Dohnów należały także folwarki: [[Dolina]], [[Dworek]], [[Gilginie]], [[Gudniki]], [[Niebrzydowo Małe]], [[Stabuniki]], [[Strużyna]], [[Surajny]], [[Warkałki]], [[Woryty Morąskie]], [[Zbożne]]. W skład dóbr wchodziły także wsie szarwarczne: Borzymowo, Markowo, [[Strużyna]] i [[Złotna]]. Na początku XX wieku składał się on z 11 folwarków, 4 wsi, cegielni, mleczarni, tartaku. Łącznie obszar ten obejmował około 400 włók ziemi. Później, w wyniku uwłaszczenia chłopów dobra te uległy zmniejszeniu przybył za to folwark [[Lekławki]]). Po regulacji dobra markowskie obejmowały ponad 310 włok, w tym 76 włók lasów. Ponadto zwierały kilka zakładów przemysłowych, w tym cegielnia parowa (w Markowie), mleczarnia (w Markowie), tartak parowy. | Wieś została założona w latach 1402-1408 na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. W roku 1561 książę [[Albrecht Hohenzollern|Albrecht]] nadał Markowo i kilka innych wsi synom burgrabiego [[Piotr Dohna|Piotra Dohny]]. Majątek należał do rodziny rodu [[zu Dohna-Reichertswalde]] (przez jakiś czas także do zu Dohna-Lauck) aż do 1945 roku. Markowo stało się siedzibą znacznych dóbr. W 1700 roku w miejscowości powstała jednoklasowa szkoła. W 1818 roku Markowo zamieszkiwało 364 osoby, w 1858 - 403. Około 1850 roku oprócz dworu w Markowie, do rodu Dohnów należały także folwarki: [[Dolina]], [[Dworek]], [[Gilginie]], [[Gudniki]], [[Niebrzydowo Małe]], [[Stabuniki]], [[Strużyna]], [[Surajny]], [[Warkałki]], [[Woryty Morąskie]], [[Zbożne]]. W skład dóbr wchodziły także wsie szarwarczne: Borzymowo, Markowo, [[Strużyna]] i [[Złotna]]. Na początku XX wieku składał się on z 11 folwarków, 4 wsi, cegielni, mleczarni, tartaku. Łącznie obszar ten obejmował około 400 włók ziemi. Później, w wyniku uwłaszczenia chłopów dobra te uległy zmniejszeniu przybył za to folwark [[Lekławki]]). Po regulacji dobra markowskie obejmowały ponad 310 włok, w tym 76 włók lasów. Ponadto zwierały kilka zakładów przemysłowych, w tym cegielnia parowa (w Markowie), mleczarnia (w Markowie), tartak parowy. | ||
W roku 1782 w dokumentach odnotowano istnienie 45 domów w Markowie. W 1818 było 38 domów i 364 mieszkańców. W 1858 odnotowano 43 domy z 403 osobami. Szkoła we wsi powstała około roku 1700 jako jednoklasówka. W roku 1939 gmina Markowo liczyła 104 gospodarstwa domowe i 410 mieszkańców. Spośród nich 292 utrzymywało się z rolnictwa i leśnictwa, 47 z pracy w przemyśle lub rzemiośle, 12 z pracy w handlu i komunikacji. W tym czasie w gminie było jedno małe gospodarstwo rolne (klasa wielkości 0,5-5 ha), cztery nieco większe (5-10 ha), sześć o powierzchni w granicach 10-20 ha, 6 o areale 20-100 ha i dwa o powierzchni powyżej 100 ha. Aktualnie wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Katarzyna Ciesielska]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/morag_gmina_miejska/139/69/Solectwa_i_Soltysi/ [data dostępu: 29.08.2013]</ref>. | W roku 1782 w dokumentach odnotowano istnienie 45 domów w Markowie. W 1818 było 38 domów i 364 mieszkańców. W 1858 odnotowano 43 domy z 403 osobami. Szkoła we wsi powstała około roku 1700 jako jednoklasówka. W roku 1939 gmina Markowo liczyła 104 gospodarstwa domowe i 410 mieszkańców. Spośród nich 292 utrzymywało się z rolnictwa i leśnictwa, 47 z pracy w przemyśle lub rzemiośle, 12 z pracy w handlu i komunikacji. W tym czasie w gminie było jedno małe gospodarstwo rolne (klasa wielkości 0,5-5 ha), cztery nieco większe (5-10 ha), sześć o powierzchni w granicach 10-20 ha, 6 o areale 20-100 ha i dwa o powierzchni powyżej 100 ha. Aktualnie wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Katarzyna Ciesielska]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/morag_gmina_miejska/139/69/Solectwa_i_Soltysi/ [data dostępu: 29.08.2013]</ref>. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ===Religia=== | ||
| + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Matki Bożej Miłosierdzia-Matki Bożej Ostrobramskiej w Strużynie |parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Miłosierdzia-Matki Bożej Ostrobramskiej w Strużynie]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 46: | Linia 50: | ||
Po wojnie na terenie majątku utworzono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Pałac opuszczony w latach 70. XX wieku zaczął popadać w ruinę. Obecnie z zespołu pałacowego zachowała się oficyna z XVIII wieku, niektóre zabudowania gospodarcze oraz tzw. trojaki. W pobliżu wsi, na wzniesieniu w lesie, znajduje się [[Cmentarz Dohnów w Markowie|cmentarz Dohnów]]. | Po wojnie na terenie majątku utworzono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Pałac opuszczony w latach 70. XX wieku zaczął popadać w ruinę. Obecnie z zespołu pałacowego zachowała się oficyna z XVIII wieku, niektóre zabudowania gospodarcze oraz tzw. trojaki. W pobliżu wsi, na wzniesieniu w lesie, znajduje się [[Cmentarz Dohnów w Markowie|cmentarz Dohnów]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ===Turystyka=== | ||
| + | *Przez miejscowość przebiega [[Szlak pieszy Samborowo - Łąkorek |szlak pieszy Samborowo - Łąkorek]] | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 16:04, 24 lip 2014
| Pole-obowiązkowe | |
| | |
| Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | ostródzki |
| Gmina | Morąg |
| Liczba ludności (2010) | 345 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 14-300 |
| Tablice rejestracyjne | NOS |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pole-obowiązkowe | |
| Położenie na mapie Polski  Pole-obowiązkowe | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Markowo (niem. Reichertswalde) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Morąg. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W latach 1945-1946 miejscowość nosiła nazwę Rykartowo.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona na Mazurach Zachodnich, na Pojezierzu Iławskim, w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie ostródzkim. Wieś oddalona o 12 km na północ od Morąga.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w latach 1402-1408 na prawie chełmińskim. W roku 1561 książę Albrecht nadał Markowo i kilka innych wsi synom burgrabiego Piotra Dohny. Majątek należał do rodziny rodu zu Dohna-Reichertswalde (przez jakiś czas także do zu Dohna-Lauck) aż do 1945 roku. Markowo stało się siedzibą znacznych dóbr. W 1700 roku w miejscowości powstała jednoklasowa szkoła. W 1818 roku Markowo zamieszkiwało 364 osoby, w 1858 - 403. Około 1850 roku oprócz dworu w Markowie, do rodu Dohnów należały także folwarki: Dolina, Dworek, Gilginie, Gudniki, Niebrzydowo Małe, Stabuniki, Strużyna, Surajny, Warkałki, Woryty Morąskie, Zbożne. W skład dóbr wchodziły także wsie szarwarczne: Borzymowo, Markowo, Strużyna i Złotna. Na początku XX wieku składał się on z 11 folwarków, 4 wsi, cegielni, mleczarni, tartaku. Łącznie obszar ten obejmował około 400 włók ziemi. Później, w wyniku uwłaszczenia chłopów dobra te uległy zmniejszeniu przybył za to folwark Lekławki). Po regulacji dobra markowskie obejmowały ponad 310 włok, w tym 76 włók lasów. Ponadto zwierały kilka zakładów przemysłowych, w tym cegielnia parowa (w Markowie), mleczarnia (w Markowie), tartak parowy.
W roku 1782 w dokumentach odnotowano istnienie 45 domów w Markowie. W 1818 było 38 domów i 364 mieszkańców. W 1858 odnotowano 43 domy z 403 osobami. Szkoła we wsi powstała około roku 1700 jako jednoklasówka. W roku 1939 gmina Markowo liczyła 104 gospodarstwa domowe i 410 mieszkańców. Spośród nich 292 utrzymywało się z rolnictwa i leśnictwa, 47 z pracy w przemyśle lub rzemiośle, 12 z pracy w handlu i komunikacji. W tym czasie w gminie było jedno małe gospodarstwo rolne (klasa wielkości 0,5-5 ha), cztery nieco większe (5-10 ha), sześć o powierzchni w granicach 10-20 ha, 6 o areale 20-100 ha i dwa o powierzchni powyżej 100 ha. Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Katarzyna Ciesielska[1].
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Miłosierdzia-Matki Bożej Ostrobramskiej w Strużynie.
Zabytki:
- Pałac, którego pozostałości zachowały się do czasów obecnych został wzniesiony w latach 1701-1704. Do roku 1945 w pałacu znajdowały się bogate zbiory sztuki: portrety rodowe, kolekcja gobelinów, meble, porcelana i biblioteka. W czasie II wojny światowej nie uległ zniszczeniu. Przez pewien czas stacjonowało w nim wojsko radzieckie. Ocalałe po II wojnie światowej fragmenty zbioru zgromadzone są w muzeum w Morągu (pałac Dohnów). Są tam m.in. portrety: Piotra Dohny, Krzysztofa Delfikusa Dohny, Krzysztofa Dohny, Urszuli Dohny, Katarzyny Czemy i Henrietty Amalii Dohny.
Po wojnie na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Pałac opuszczony w latach 70. XX wieku zaczął popadać w ruinę. Obecnie z zespołu pałacowego zachowała się oficyna z XVIII wieku, niektóre zabudowania gospodarcze oraz tzw. trojaki. W pobliżu wsi, na wzniesieniu w lesie, znajduje się cmentarz Dohnów.
Turystyka
- Przez miejscowość przebiega szlak pieszy Samborowo - Łąkorek
Bibliografia:
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
- Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
- Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
- Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu:15.08.2013]
- Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu:15.08.2013]
Przypisy
- Skocz do góry ↑ http://bip.warmia.mazury.pl/morag_gmina_miejska/139/69/Solectwa_i_Soltysi/ [data dostępu: 29.08.2013]
