Swaderki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Położenie) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Swaderki''' (Szwaderki, niem.''Schwedrich'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina | + | '''Swaderki''' (Szwaderki, niem.''Schwedrich'') – [[wieś sołecka]] w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Olsztynek (gmina miejsko-wiejska)| gminie Olsztynek]]. |
| − | W latach 1975-1998 miejscowość | + | W latach 1975-1998 miejscowość [[podział administracyjny |administracyjni]]e należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 867 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jolanta Wiśniewska]]<ref> http://www.bip.olsztynek.pl/m,10024,p,10024.html [data dostępu: 8.12.2013]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 867 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jolanta Wiśniewska]]<ref> http://www.bip.olsztynek.pl/m,10024,p,10024.html [data dostępu: 8.12.2013]</ref>. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości około 10 km na wschód od [[Olsztynek|Olsztynka]]. Wieś leży w otoczeniu lasów i jezior: [[Jezioro Maróz| Maróz]], [[Jezioro Pawlik| Pawlik]], [[Jezioro Poplusz| Poplusz]] i [[Jezioro Pluszne|Pluszne]]. Przez Swaderki przepływa | + | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości około 10 km na wschód od [[Olsztynek|Olsztynka]]. Wieś leży w otoczeniu lasów i jezior: [[Jezioro Maróz| Maróz]], [[Jezioro Pawlik| Pawlik]], [[Jezioro Poplusz| Poplusz]] i [[Jezioro Pluszne|Pluszne]]. Przez Swaderki przepływa [[Rzeka Marózka|rzeka Marózka]]. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
Pierwsze wiadomości dotyczące wsi pochodzą 1564 roku. Pod koniec XIX wieku zmieniono bieg rzeki Marózki - rzeka została skierowana bezpośrednio w stronę Swaderek i Jeziora Pawlik. Zbudowano również tamę, a piętrzenie wody zaczęto wykorzystywać do zasilania wylęgarni, produkcji prądu, napędzania miejscowego młyna i przetrzymywania żywych ryb w magazynie podchowalni. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 168 osób. W tym czasie Swaderkach działała karczma, poczta, tartak, szkoła, sklep, młyn i oczywiście wylęgarnia ryb. Paul Schwesig - ostatni właściciel znakomicie prosperującego gospodarstwa rybackiego - opuścił miejscowość w styczniu 1945 roku. Osiedlił się w Kolonii, gdzie zmarł w 1963 roku. Miejscowa legenda głosi, że w dniu śmierci Schwesiga pękła drewniana tama, a woda z Jeziora Maróz spłynęła do Marózki, powodując lokalną powódź. Swaderki uniknęły losu Olsztynka, który w czasie przejścia frontu w styczniu 1945 roku został zniszczony. | Pierwsze wiadomości dotyczące wsi pochodzą 1564 roku. Pod koniec XIX wieku zmieniono bieg rzeki Marózki - rzeka została skierowana bezpośrednio w stronę Swaderek i Jeziora Pawlik. Zbudowano również tamę, a piętrzenie wody zaczęto wykorzystywać do zasilania wylęgarni, produkcji prądu, napędzania miejscowego młyna i przetrzymywania żywych ryb w magazynie podchowalni. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 168 osób. W tym czasie Swaderkach działała karczma, poczta, tartak, szkoła, sklep, młyn i oczywiście wylęgarnia ryb. Paul Schwesig - ostatni właściciel znakomicie prosperującego gospodarstwa rybackiego - opuścił miejscowość w styczniu 1945 roku. Osiedlił się w Kolonii, gdzie zmarł w 1963 roku. Miejscowa legenda głosi, że w dniu śmierci Schwesiga pękła drewniana tama, a woda z Jeziora Maróz spłynęła do Marózki, powodując lokalną powódź. Swaderki uniknęły losu Olsztynka, który w czasie przejścia frontu w styczniu 1945 roku został zniszczony. | ||
| − | Główny budynek obecnego gospodarstwa rybackiego | + | Główny budynek obecnego gospodarstwa rybackiego został wybudowany przez rodzinę Sadowskich w 1903 roku. W latach 1903-1930 powstawały kolejne budynki: młyn, rybaczówki w terenie, lodownie impregniarnia, suszarnia sieci. Na początku XX wieku gospodarstwo prowadził Paul Schwesig, który odziedziczył majątek po ojcu. Było członkiem wschodniopruskiej spółdzielni rybackiej, wysyłającej żywe ryby do Europy Zachodniej - ze stacji kolejowej w Olsztynku odchodziły transporty do [[Królewiec|Królewca]] i Berlina. Schwesig po kilkunastu latach należał do grona ludzi majętnych - stał się właścicielem, młyna, piekarni, tartaku, dwóch majątków ziemskich, elektrowni, kilkunastu sklepów i wylęgarni w Swaderkach. Dzierżawił jeziora Maróz i Pluszne. Od 1945 roku gospodarstwo rybackie stało się przedsiębiorstwem państwowym. Powołano do życia spółdzielnię rybacką - ''Rybak Mazurski'', której członkami byli rdzenni mieszkańcy i nowi osadnicy, przybyli ze wschodnich terenów II Rzeczypospolitej. W 1950 roku wszystkie okoliczne jeziora przejęło [[Gospodarstwo Rybackie Szwaderki]], którego pierwszym dyrektorem został [[Zygmunt Płaczkowski]]. W 1963 roku jego miejsce zajął [[Stanisław Smołka]]. W 1994 roku w wyniku restrukturyzacji powstało Gospodarstwo Rybackie Szwaderki. |
<br/> | <br/> | ||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | W miejscowości działają: [[Gospodarstwo Rybackie Szwaderki]], dwa sklepy spożywcze, smażalnia ryb. | + | W miejscowości działają: [[Gospodarstwo Rybackie Szwaderki]], należące do [[Lokalna Grupa Rybacka "Pojezierze Olsztyńskie"|Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie"]], dwa sklepy spożywcze, smażalnia ryb. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
*Nad Jeziorem Maróz funkcjonuje największe pole biwakowe w gminie, odwiedzane nierzadko przez wielu turystów od kilku a nawet kilkunastu lat. Fascynujące zjawisko przywiązania do tego miejsca oraz historie wybranych wczasowiczów przybliżył Grzegorz Szymanik w artykule ''All inclusive w Szwaderkach''<ref> ''Wysokie Obcasy'', 2013, nr 35, s. 32-37. </ref>. | *Nad Jeziorem Maróz funkcjonuje największe pole biwakowe w gminie, odwiedzane nierzadko przez wielu turystów od kilku a nawet kilkunastu lat. Fascynujące zjawisko przywiązania do tego miejsca oraz historie wybranych wczasowiczów przybliżył Grzegorz Szymanik w artykule ''All inclusive w Szwaderkach''<ref> ''Wysokie Obcasy'', 2013, nr 35, s. 32-37. </ref>. | ||
*W miejscowości od 1997 roku funkcjonuje [[Pensjonat ''Natura'' w Swaderkach|Pensjonat ''Natura'']]. | *W miejscowości od 1997 roku funkcjonuje [[Pensjonat ''Natura'' w Swaderkach|Pensjonat ''Natura'']]. | ||
| + | *Wiedzie tędy szlak kajakowy o długości 56,5 km - przebieg trasy:[[Waplewo]]–[[Jezioro Maróz]]–Swaderki–[[Jezioro Święte]]–[[Rzeka Marózka]]–[[Kurki]]– [[Jezioro Łańskie]]–[[Rzeka Łyna]]–[[Jezioro Ustrych]]–[[Ruś]]– [[Bartąg]]–[[Olsztyn]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 74: | Linia 75: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Olsztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1501-1600]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Wersja z 11:54, 25 sie 2014
| Swaderki | |
| | |
| Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Olsztynek |
| Liczba ludności (2010) | 162 (łącznie Swaderki, Kurecki Młyn, Orzechowo) |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Swaderki | |
| Położenie na mapie Polski  Swaderki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Swaderki (Szwaderki, niem.Schwedrich) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Olsztynek.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 867 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jolanta Wiśniewska[1].
Spis treści
[ukryj]Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości około 10 km na wschód od Olsztynka. Wieś leży w otoczeniu lasów i jezior: Maróz, Pawlik, Poplusz i Pluszne. Przez Swaderki przepływa rzeka Marózka.
Dzieje miejscowości
Pierwsze wiadomości dotyczące wsi pochodzą 1564 roku. Pod koniec XIX wieku zmieniono bieg rzeki Marózki - rzeka została skierowana bezpośrednio w stronę Swaderek i Jeziora Pawlik. Zbudowano również tamę, a piętrzenie wody zaczęto wykorzystywać do zasilania wylęgarni, produkcji prądu, napędzania miejscowego młyna i przetrzymywania żywych ryb w magazynie podchowalni. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 168 osób. W tym czasie Swaderkach działała karczma, poczta, tartak, szkoła, sklep, młyn i oczywiście wylęgarnia ryb. Paul Schwesig - ostatni właściciel znakomicie prosperującego gospodarstwa rybackiego - opuścił miejscowość w styczniu 1945 roku. Osiedlił się w Kolonii, gdzie zmarł w 1963 roku. Miejscowa legenda głosi, że w dniu śmierci Schwesiga pękła drewniana tama, a woda z Jeziora Maróz spłynęła do Marózki, powodując lokalną powódź. Swaderki uniknęły losu Olsztynka, który w czasie przejścia frontu w styczniu 1945 roku został zniszczony.
Główny budynek obecnego gospodarstwa rybackiego został wybudowany przez rodzinę Sadowskich w 1903 roku. W latach 1903-1930 powstawały kolejne budynki: młyn, rybaczówki w terenie, lodownie impregniarnia, suszarnia sieci. Na początku XX wieku gospodarstwo prowadził Paul Schwesig, który odziedziczył majątek po ojcu. Było członkiem wschodniopruskiej spółdzielni rybackiej, wysyłającej żywe ryby do Europy Zachodniej - ze stacji kolejowej w Olsztynku odchodziły transporty do Królewca i Berlina. Schwesig po kilkunastu latach należał do grona ludzi majętnych - stał się właścicielem, młyna, piekarni, tartaku, dwóch majątków ziemskich, elektrowni, kilkunastu sklepów i wylęgarni w Swaderkach. Dzierżawił jeziora Maróz i Pluszne. Od 1945 roku gospodarstwo rybackie stało się przedsiębiorstwem państwowym. Powołano do życia spółdzielnię rybacką - Rybak Mazurski, której członkami byli rdzenni mieszkańcy i nowi osadnicy, przybyli ze wschodnich terenów II Rzeczypospolitej. W 1950 roku wszystkie okoliczne jeziora przejęło Gospodarstwo Rybackie Szwaderki, którego pierwszym dyrektorem został Zygmunt Płaczkowski. W 1963 roku jego miejsce zajął Stanisław Smołka. W 1994 roku w wyniku restrukturyzacji powstało Gospodarstwo Rybackie Szwaderki.
Gospodarka
W miejscowości działają: Gospodarstwo Rybackie Szwaderki, należące do Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie", dwa sklepy spożywcze, smażalnia ryb.
Turystyka
- Nad Jeziorem Maróz funkcjonuje największe pole biwakowe w gminie, odwiedzane nierzadko przez wielu turystów od kilku a nawet kilkunastu lat. Fascynujące zjawisko przywiązania do tego miejsca oraz historie wybranych wczasowiczów przybliżył Grzegorz Szymanik w artykule All inclusive w Szwaderkach[2].
- W miejscowości od 1997 roku funkcjonuje Pensjonat Natura.
- Wiedzie tędy szlak kajakowy o długości 56,5 km - przebieg trasy:Waplewo–Jezioro Maróz–Swaderki–Jezioro Święte–Rzeka Marózka–Kurki– Jezioro Łańskie–Rzeka Łyna–Jezioro Ustrych–Ruś– Bartąg–Olsztyn.
Zabytki
- Cmentarz wojenny, zlokalizowany ok. 800 m od szosy z Olsztynka, po wschodniej stronie leśnej drogi prowadzącej do leśniczówki. Miejsce spoczynku 32 żołnierzy niemieckich i 28 żołnierzy rosyjskich, poległych w walkach 29 sierpnia 1914 roku.
- Cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, zlokalizowany w północno-wschodniej części wsi koło szosy.
Bibliografia
- Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
- Kuźniewski Bogumił, Olsztynek: miasto i gmina, Olsztynek 2007.
- Szymanik Grzegorz, All inclusive w Szwaderkach, Wysokie Obcasy, 2013, nr 35, s. 32-37.
- Bank Danych Lokalnych GUS[data dostępu: 10.12.2013]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [data dostępu: 10.12.2013]
- Pensjonat Natura [data dostępu: 10.12.2013]
- Portal Informacyjny Olsztynka [data dostępu: 10.12.2013]
- Szwaderki. Gospodarstwo Rybackie] [data dostępu: 10.12.2013]
- Wikipedia: Swaderki [data dostępu: 10.12.2013]
Przypisy
- Skocz do góry ↑ http://www.bip.olsztynek.pl/m,10024,p,10024.html [data dostępu: 8.12.2013]
- Skocz do góry ↑ Wysokie Obcasy, 2013, nr 35, s. 32-37.
