Upałty: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Upałty''' (niem. ''Upalten'') – wieś sołecka w położona w Polsce, w [[ | + | <big>'''Upałty''' (niem. ''Upalten'') – [[wieś sołecka]] w położona w Polsce, w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]], w [[Giżycko (gmina wiejska)|gminie Giżycko]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. Obecnie sołtysem wsi jest [[Dorota Harasimowicz]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Krajobraz [[ | + | Krajobraz [[Powiat giżycki|powiatu giżyckiego]] powstał na skutek pobytu na tym obszarze lądolodu, który w [[plejstocen|plejstocenie]] napływał na te tereny z okolic Skandynawii. Różnorodne formy tego krajobrazu tworzyły się w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności lądolodu oraz jego wód roztopowych. Z dłuższym postojem czoła lodowca powiązane są wzgórza [[morena czołowa|moreny czołowej]]. Należą do nich wzniesienia, występujące w formie wałów równoległych do czoła lodowca. Zbudowane są z wytopionego materiału naniesionego na powierzchni oraz wewnątrz lodowca. Materiał ten to piasek, żwir, glina oraz duże ilości potężnych głazów. |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | W 1471 roku [[ | + | W 1471 roku komtur z [[Pokarmin |Pokarmina]] nadał [[Jan Schulz|Janowi Schulzowi]] 10 włók. Powierzył ponadto założenie wsi z osiedleńcami niemieckimi. Na podstawie ksiąg rachunkowych [[Starostwo giżyckie|starostwa giżyckiego]] w 1625 roku, we wsi żyli sami Polacy. W roku 1656 Tatarzy spalili wieś i dwór. Szkoła w Upałtach powstała w 1723 roku. W 1737 roku została zreorganizowana. Od roku 1929 działał we wsi urząd pocztowy. |
<br/> | <br/> | ||
=== Ludzie związani z miejscowością === | === Ludzie związani z miejscowością === | ||
| − | [[Jan Schulz]], któremu | + | *[[Jan Schulz]], któremu komtur z Pokarmina powierzył założenie wsi, dając w posiadanie 10 włók. |
<br/> | <br/> | ||
=== Gospodarka === | === Gospodarka === | ||
W 1816 roku rolnictwem zajmowało się we wsi 41 gospodarzy: 6 chłopów chełmińskich, 15 chłopów dziedzicznie wolnych, 1 karczmarz, 9 chłopów uwolnionych z pańszczyzny, 8 zagrodników i nauczyciel. W roku 1846 we wsi gospodarzyło 43 właścicieli. Według spisu z 17 maja 1939 roku wieś liczyła 548 mieszkańców i zajmowała obszar o łącznej powierzchni 1210 ha. W 1970 roku wieś składała się z 64 budynków mieszkalnych, które zamieszkiwało 476 mieszkańców. Do wsi należało 61 gospodarstw o łącznej powierzchni 540 ha. Posiadały łącznie 313 sztuk bydła, w tym 141 krów i 230 sztuk trzody chlewnej. Dodatkowo nieopodal wsi znajdowało się państwowe gospodarstwo rolne. Młyn w Upałtach zbudowano w początku XX wieku. Został zdewastowany w czasie drugiej wojny światowej. Ponownie uruchomiono go w 1946 roku. Po kilku latach młyn został przekształcony w zakład wymiany ziarna i stał się własnością spółdzielni kółek rolniczych. | W 1816 roku rolnictwem zajmowało się we wsi 41 gospodarzy: 6 chłopów chełmińskich, 15 chłopów dziedzicznie wolnych, 1 karczmarz, 9 chłopów uwolnionych z pańszczyzny, 8 zagrodników i nauczyciel. W roku 1846 we wsi gospodarzyło 43 właścicieli. Według spisu z 17 maja 1939 roku wieś liczyła 548 mieszkańców i zajmowała obszar o łącznej powierzchni 1210 ha. W 1970 roku wieś składała się z 64 budynków mieszkalnych, które zamieszkiwało 476 mieszkańców. Do wsi należało 61 gospodarstw o łącznej powierzchni 540 ha. Posiadały łącznie 313 sztuk bydła, w tym 141 krów i 230 sztuk trzody chlewnej. Dodatkowo nieopodal wsi znajdowało się państwowe gospodarstwo rolne. Młyn w Upałtach zbudowano w początku XX wieku. Został zdewastowany w czasie drugiej wojny światowej. Ponownie uruchomiono go w 1946 roku. Po kilku latach młyn został przekształcony w zakład wymiany ziarna i stał się własnością spółdzielni kółek rolniczych. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| + | ===Religia=== | ||
| + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Jadwigi Królowej w Bystrym |parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jadwigi Królowej w Bystrym]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Bibliografia === | === Bibliografia === | ||
| − | |||
''Upałty'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.<br/> | ''Upałty'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.<br/> | ||
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br/> | Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br/> | ||
| Linia 57: | Linia 60: | ||
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/> | Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Kategoria: Powiat giżycki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Giżycko (gmina wiejska)]] | |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1401-1500]] | ||
Wersja z 13:02, 27 sie 2014
| Upałty | |
| | |
 Upałty - widok na jezioro
Źródło: http://mazury.info.pl/atrakcje/upalty/, dostęp 21 września 2013 | |
| Rodzaj miejscowości | Wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | Warmińsko-Mazurskie |
| Powiat | giżycki |
| Gmina | Giżycko |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 11-500 |
| Tablice rejestracyjne | NGI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Upałty | |
| Położenie na mapie Polski  Upałty | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Upałty (niem. Upalten) – wieś sołecka w położona w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Giżycko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Obecnie sołtysem wsi jest Dorota Harasimowicz.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Krajobraz powiatu giżyckiego powstał na skutek pobytu na tym obszarze lądolodu, który w plejstocenie napływał na te tereny z okolic Skandynawii. Różnorodne formy tego krajobrazu tworzyły się w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności lądolodu oraz jego wód roztopowych. Z dłuższym postojem czoła lodowca powiązane są wzgórza moreny czołowej. Należą do nich wzniesienia, występujące w formie wałów równoległych do czoła lodowca. Zbudowane są z wytopionego materiału naniesionego na powierzchni oraz wewnątrz lodowca. Materiał ten to piasek, żwir, glina oraz duże ilości potężnych głazów.
Dzieje miejscowości
W 1471 roku komtur z Pokarmina nadał Janowi Schulzowi 10 włók. Powierzył ponadto założenie wsi z osiedleńcami niemieckimi. Na podstawie ksiąg rachunkowych starostwa giżyckiego w 1625 roku, we wsi żyli sami Polacy. W roku 1656 Tatarzy spalili wieś i dwór. Szkoła w Upałtach powstała w 1723 roku. W 1737 roku została zreorganizowana. Od roku 1929 działał we wsi urząd pocztowy.
Ludzie związani z miejscowością
- Jan Schulz, któremu komtur z Pokarmina powierzył założenie wsi, dając w posiadanie 10 włók.
Gospodarka
W 1816 roku rolnictwem zajmowało się we wsi 41 gospodarzy: 6 chłopów chełmińskich, 15 chłopów dziedzicznie wolnych, 1 karczmarz, 9 chłopów uwolnionych z pańszczyzny, 8 zagrodników i nauczyciel. W roku 1846 we wsi gospodarzyło 43 właścicieli. Według spisu z 17 maja 1939 roku wieś liczyła 548 mieszkańców i zajmowała obszar o łącznej powierzchni 1210 ha. W 1970 roku wieś składała się z 64 budynków mieszkalnych, które zamieszkiwało 476 mieszkańców. Do wsi należało 61 gospodarstw o łącznej powierzchni 540 ha. Posiadały łącznie 313 sztuk bydła, w tym 141 krów i 230 sztuk trzody chlewnej. Dodatkowo nieopodal wsi znajdowało się państwowe gospodarstwo rolne. Młyn w Upałtach zbudowano w początku XX wieku. Został zdewastowany w czasie drugiej wojny światowej. Ponownie uruchomiono go w 1946 roku. Po kilku latach młyn został przekształcony w zakład wymiany ziarna i stał się własnością spółdzielni kółek rolniczych.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jadwigi Królowej w Bystrym.
Bibliografia
Upałty, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko, z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1996.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
