Karnity: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Karnity | |nazwa = Karnity | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Karnit |
|zdjęcie = Pałac w Karnitach.jpg | |zdjęcie = Pałac w Karnitach.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Pałac w Karnitach | + | |opis zdjęcia = Pałac w Karnitach [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=5576/ Marienburg.pl] [31.08.2014] |
|rodzaj miejscowości = wieś niesołecka | |rodzaj miejscowości = wieś niesołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 42: | Linia 40: | ||
Nazwa wsi wywodzi się najprawdopodobniej z języka staropruskiego. W pokrewnym do niego języku litewskim ''karna'' oznacza korę. | Nazwa wsi wywodzi się najprawdopodobniej z języka staropruskiego. W pokrewnym do niego języku litewskim ''karna'' oznacza korę. | ||
Miejscowość po raz pierwszy została wymieniona w źródłach w 1349 roku. Jej nazwę wymieniono w przywileju dla wsi [[Bożęcin]]. Na początku istniał tutaj folwark należący do [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W 1470 roku dobra ziemskie zostały nadane [[Hans von Schönaich|Hansowi von Schönaich]] – dowódcy wojsk zaciężnych, który pełnił służbę w wojsku zakonnym. Majątek znajdował się w rękach rodu von Schönaich przez około 300 lat. | Miejscowość po raz pierwszy została wymieniona w źródłach w 1349 roku. Jej nazwę wymieniono w przywileju dla wsi [[Bożęcin]]. Na początku istniał tutaj folwark należący do [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W 1470 roku dobra ziemskie zostały nadane [[Hans von Schönaich|Hansowi von Schönaich]] – dowódcy wojsk zaciężnych, który pełnił służbę w wojsku zakonnym. Majątek znajdował się w rękach rodu von Schönaich przez około 300 lat. | ||
| − | [[File: Wnętrze pałacu w Karnitach. Stan obecny.jpg|thumb| | + | [[File: Wnętrze pałacu w Karnitach. Stan obecny.jpg|thumb|290px|Wnętrze pałacu w Karnitach. Stan obecny [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=5576/ Marienburg.pl] [31.08.2014]]] |
Pierwsi polscy osadnicy zaczęli przybywać w okolice po zakończeniu [[Wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]] w roku 1466. Jednak wzmożony napływ Polaków z terenu [[Mazowsza|Mazowsza]] dostrzegalny był dopiero od XVII wieku. W roku 1782 we wsi odnotowano istnienie 11 domów. W 1815 roku majątek karnicki został sprzedany baronowi von Albedyhy, pochodzącemu z Rygi. W roku 1858 w 11 gospodarstwach domowych żyło 184 mieszkańców. [[Rodzina von Albedyhy]] posiadała dobra do lat 20. XX wieku. Wówczas drogą małżeństwa przeszedł w ręce rodziny von Günther. W latach 1937-1939 Karnity były zamieszkane przez 218 osób. Przed rokiem 1945 pałac z przylegającym do niego zespołem parkowym był nazywany [[Małe Karnity|Małymi Karnitami]] (Klein Karnitten). W ten sposób dokonywano rozróżnienia od wcześniej lokowanego folwarku [[Duże Karnity]] (Groß Karnitten), położonego nad [[Jezioro Karnickie|Jeziorem Karnickim]]. W roku 1973 jako majątek Karnity należały do [[Powiat morąski|powiatu morąskiego]]. | Pierwsi polscy osadnicy zaczęli przybywać w okolice po zakończeniu [[Wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]] w roku 1466. Jednak wzmożony napływ Polaków z terenu [[Mazowsza|Mazowsza]] dostrzegalny był dopiero od XVII wieku. W roku 1782 we wsi odnotowano istnienie 11 domów. W 1815 roku majątek karnicki został sprzedany baronowi von Albedyhy, pochodzącemu z Rygi. W roku 1858 w 11 gospodarstwach domowych żyło 184 mieszkańców. [[Rodzina von Albedyhy]] posiadała dobra do lat 20. XX wieku. Wówczas drogą małżeństwa przeszedł w ręce rodziny von Günther. W latach 1937-1939 Karnity były zamieszkane przez 218 osób. Przed rokiem 1945 pałac z przylegającym do niego zespołem parkowym był nazywany [[Małe Karnity|Małymi Karnitami]] (Klein Karnitten). W ten sposób dokonywano rozróżnienia od wcześniej lokowanego folwarku [[Duże Karnity]] (Groß Karnitten), położonego nad [[Jezioro Karnickie|Jeziorem Karnickim]]. W roku 1973 jako majątek Karnity należały do [[Powiat morąski|powiatu morąskiego]]. | ||
| − | [[File:Karnicki pałac w roku 1977.jpg|thumb|right| | + | [[File:Karnicki pałac w roku 1977.jpg|thumb|right|290px|Karnicki pałac w roku 1977 [http://www.fotopolska.eu.]] |
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 08:45, 31 sie 2014
| Karnity | |
| | |
![Pałac w Karnitach Marienburg.pl [31.08.2014]](/index.php/Plik:Pa%C5%82ac_w_Karnitach.jpg) Pałac w Karnitach Marienburg.pl [31.08.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś niesołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | ostródzki |
| Gmina | Miłomłyn |
| Liczba ludności (2010) | 209 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 14-140 |
| Tablice rejestracyjne | NOS |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Karnity | |
| Położenie na mapie Polski  Karnity | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Karnity (niem. Karnitten,od 1938 r. Groß Karnitten) – wieś niesołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Miłomłyn. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko-Ostródzkie), nad Jeziorem Kocioł. Wieś położona jest około 13 km na zachód od Miłomłyna i około 27 km na północny zachód od Ostródy.
Dzieje miejscowości
Nazwa wsi wywodzi się najprawdopodobniej z języka staropruskiego. W pokrewnym do niego języku litewskim karna oznacza korę. Miejscowość po raz pierwszy została wymieniona w źródłach w 1349 roku. Jej nazwę wymieniono w przywileju dla wsi Bożęcin. Na początku istniał tutaj folwark należący do Zakonu Krzyżackiego. W 1470 roku dobra ziemskie zostały nadane Hansowi von Schönaich – dowódcy wojsk zaciężnych, który pełnił służbę w wojsku zakonnym. Majątek znajdował się w rękach rodu von Schönaich przez około 300 lat.
Pierwsi polscy osadnicy zaczęli przybywać w okolice po zakończeniu wojny trzynastoletniej w roku 1466. Jednak wzmożony napływ Polaków z terenu Mazowsza dostrzegalny był dopiero od XVII wieku. W roku 1782 we wsi odnotowano istnienie 11 domów. W 1815 roku majątek karnicki został sprzedany baronowi von Albedyhy, pochodzącemu z Rygi. W roku 1858 w 11 gospodarstwach domowych żyło 184 mieszkańców. Rodzina von Albedyhy posiadała dobra do lat 20. XX wieku. Wówczas drogą małżeństwa przeszedł w ręce rodziny von Günther. W latach 1937-1939 Karnity były zamieszkane przez 218 osób. Przed rokiem 1945 pałac z przylegającym do niego zespołem parkowym był nazywany Małymi Karnitami (Klein Karnitten). W ten sposób dokonywano rozróżnienia od wcześniej lokowanego folwarku Duże Karnity (Groß Karnitten), położonego nad Jeziorem Karnickim. W roku 1973 jako majątek Karnity należały do powiatu morąskiego.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Borecznie.
Zabytki
We włączonych administracyjnie do wsi Karnity pobliskich Karnitkach znajduje się zespół pałacowo-parkowy z neogotyckim pałacem w stylu romantycznym. Pałac wzniesionym został w 1856 roku, w miejscu spalonego podczas wojen polsko-szwedzkich dworu. Rozległy park krajobrazowy rozciąga się od Jeziora Kocioł w kierunku wschodnim. Pałac usytuowany jest na terenie parku w pobliżu jeziora. Na północ od pałacu znajdują się domy mieszkalne dla służby, stajnie, wozownia i ujeżdżalnia i zabudowania gospodarcze. Na wzgórzu w części południowej parku znajduje się cmentarz rodowy dawnych właścicieli. Po II wojnie światowej w pałacu mieścił się ośrodek wypoczynkowy. Na terenie dawnych sadów wybudowano domki letniskowe. Pałac wraz z parkiem od 1995 stanowi własność prywatną.
Turystyka
- Niebieski szlak rowerowy o zasięgu regionalnym - przebieg trasy: Zalewo - Rąbity - Międzychód - Śliwa - Boreczno - Duba - Mózgowo - Karnity - Dębinka - Miłomłyn - Lubień - Liwa - Zalewo - Gil Mały -Gil Wielki - Wiewiórka - Frednowy - Tynwałd - Jezierzyce - Jażdżówki - Kwiry - Szałkowo - Iława.
- Szlak rowerowy o długości 25 km - przebieg trasy: Kaletka - Sąpy - Urowo - Mózgowo - Karnity - Mózgowo - Wielowieś - Boreczno - Duba - Urowo - Sąpy - Kaletka.
Bibliografia
- Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
- Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
- Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu:30.08.2013]
- Hotel Karnity: http://www.karnity.pl/ [data dostępu:30.08.2013]
- Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu:30.08.2013]
