Zwiniarz

Zwiniarz
Grodzisko w Zwiniarzu, źródło: http://www.grodzisko.blox.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nowomiejski
Gmina	Grodziczno
Sołectwo	Zwiniarz
Liczba ludności (2012, źródło: http://www.grodziczno.pl)	281
Strefa numeracyjna	(+48) 56
Tablice rejestracyjne	NNM
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zwiniarz
Położenie na mapie Polski Zwiniarz
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zwiniarz (Swiner, Swyn, Schwenichen, Swiniarz, Świniarz, Swiniarz Major, niem. Schwenichen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Grodziczno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Jadwiga Weiner.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość znajduje się na terenie gminy Grodziczno, w obszarze której występuje wyjątkowo duże nagromadzenie polodowcowych form rzeźby terenu, takich jak: moreny denne, pagórki i wzgórza morenowe, rynny subglacjalne, płaty sandru, wytopiskowe. Najniżej położonym obszarem jest dolina rzeki Wel - poniżej 100 m n.p.m. W kierunku północno-wschodnim gminy (Garb Lubawski) teren wznosi się i w rejonie na wschód od miejscowości Zwiniarz osiąga największą wysokość 200,8 m n.p.m. Na powierzchni gminy występuje wysoczyzna morenowa, dolina rzeki Wel, rynna Jeziora Kiełpińskiego oraz fragment sandru rzeki Skrwy. Ponadto odnajdziemy tutaj gleby brunatne właściwe i brunatne wyługowane, czarne ziemie, gleby organiczne–torfowe, murszasto-torfowe oraz mułowo-torfowe.

Dzieje miejscowości

Wieś powstało przed 1336 r. Nieznana jest dokładna data lokacji wsi. Początkowo wieś należała do biskupów chełmińskich. W 1472 r. fakt ten potwierdził biskup Wincenty Kiełbasa. W tym okresie teren wsi obejmował 60 włók, w tym 4 należące do proboszcza. W XVII w. przy kościele istniała szkoła. Na początku XVIII w. wybudowano nowy kościół drewniany ze szpitalem dla ubogich. W XIX w. we wsi powstało bractwo trzeźwości.

W 1885 r. we wsi były 53 domy. Wieś zamieszkiwało 437 osób, w tym 25 ewangelików i 412 katolików. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wiejskiej.

Gospodarka

W Zwiniarzu znajduje się firma usługowa, sklep spożywczy oraz zakład kamieniarski.

Edukacja

Kościół w Zwiniarzu, źródło: Grodziczno, 1209.2013.

We wsi działa Szkoła Podstawowa.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Świętego Mikołaja.

Ludzie związani z miejscowością

• Nikodem Stefan Kowalski (1841-1925) – duchowny katolicki, proboszcz miejscowej parafii w latach 1892-1904.
• Stefan Potęgowski (1826-1894) – duchowny katolicki, proboszcz miejscowej parafii w latach 1861-1887.
• Teofil Ruczyński (1896-1979) - urodzony w Zwiniarzu nauczyciel, poeta, dziennikarz, działacz regionalny.
• Mateusz Truszczyński (1794-1862) – urodzony w Kowalikach duchowny katolicki, proboszcz miejscowej parafii w latach 1833-1860.
• Franciszek Wachowski (1870-1927) – duchowny katolicki, proboszcz miejscowej parafii w latach 1905-1927.
• Andrzej Tomasz Wielandt (1802-1862) – duchowny katolicki, proboszcz miejscowej parafii w latach 1860-1861.

Zabytki

Na terenie miejscowości znajduje się zabytkowy kościół pw. św. Mikołaja oraz zbiorowa mogiła wielu narodów z II wojny światowej.

Bibliografia

Korecki Andrzej, Z dziejów gminy Grodziczno, Pelplin 2003, 354 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895, 930 ss.