Końcewo

Końcewo
Mogiła na cmentarzu wojennym w Końcewie Olsztyńska Strona Rowerowa [09.09.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida
Liczba ludności (2010)	90
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-220
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Końcewo
Położenie na mapie Polski Końcewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Końcewo (dawniej Kończewo, niem. Konzewen, od 1938 r. Warnold) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida. W latach 1945-1972 wieś należała do gminy (gromady) Wejsuny. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w północnej części Puszczy Piskiej, 10 km na północny wschód od Rucianego-Nidy i 3,5 km od wsi Wejsuny. Około 1,5 km na zachód od wsi leży Jezioro Warnołty, które przez zatokę Szyba łączy się z jeziorem Śniardwy. W pobliżu wsi, na wschodnim brzegu Jeziora Warnołty, znajdują się bindugi: Cegielnia i Przy Borku. Dolina położona w lesie na południe od wsi nosi nazwę Francuski Dół. Na północny zachód od wsi leżało dawniej jezioro Końcewo o powierzchni ok. 38 ha, które zarosło i zamieniło się w bagniste łąki (Bagno Końcewskie).

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w 1758 roku jako osada szkatułowa. Wedle legendy nazwa wsi pochodzi od słowa „koniec” – przybywający z południa osadnicy po dotarciu do tego miejsca mieli ponoć twierdzić, iż jest to koniec ich drogi, ponieważ jeziora i puszcza stanowiły przeszkodę nie do pokonania. Osadnicy dotarli jednak i dalej – do Głodowa – lecz tu głód i zarazy ich zdziesiątkowały. Wedle nieco innej wersji: w Końcewie miał się kończyć głód, który doskwierał rybakom na przednówku w Głodowie.

Szkoła we wsi powstała w 1761 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 43 dzieci, pracował jeden nauczyciel.

Po II wojnie światowej istniał we wsi punkt biblioteczny (1960-1970), sklep spożywczy (1962-1966); w 1967 roku wieś zelektryfikowano. Przejściowo (1969-1978) działała w Końcewie szkoła jednoklasowa, później czteroklasowa. W Końcewie działał również PGR, Ochotnicza Straż Pożarna i Koło Gospodyń Wiejskich, a pod koniec lat 80. również zakład remontowo-budowlany.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stefan Murach.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych

1857 – 92 osoby

1864 – 119 osób

1867 – 101 osób

1939 – 372 osoby, 44 gospodarstwa

1945 – 90 osób

1970 – 154 osoby, 27 gospodarstw

1978 - 121 osób, 18 gospodarstw

1987 – 134 osoby

Zabytki:

• Kilka przykładów budownictwa z początku XX wieku: domy nr 3, 7, 12, 13, 18
• Dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, na południowy zachód od wsi
• Dawny cmentarz ewangelicki, na północ od wsi
• Zespół leśniczówki z początku XX wieku: leśniczówka i dwa budynki gospodarcze, Końcewo Leśniczówka

Bibliografia:

1. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
2. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
3. Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
4. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
5. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
6. Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
7. Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
8. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 10.09.2013]
10. Gminna Ewidencja Zabytków www.bip.ruciane-nida.pl/zalaczniki/prawo/130215093910.pdf [data dostępu: 10.09.2013]
11. Wojewódzka Ewidencja Zabytków http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]

Przypisy