Sowiróg: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Sowiróg | |nazwa = Sowiróg | ||
| Linia 8: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Sowirogu | |dopełniacz wsi = Sowirogu | ||
|zdjęcie = Sowiróg przed 1945 rokiem.jpg | |zdjęcie = Sowiróg przed 1945 rokiem.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Sowiróg przed 1945 rokiem | + | |opis zdjęcia = Sowiróg przed 1945 rokiem [http://www.rygielpisz.eu/dawnypisz/powiat/sowirog.html/ Rygielpisz] [10.11.2014] |
|rodzaj miejscowości = nie istnieje | |rodzaj miejscowości = nie istnieje | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 17: | Linia 15: | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|liczba ludności = brak | |liczba ludności = brak | ||
| − | |rok = | + | |rok = 2014 |
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Sowiróg''' (niem. ''Sowirog'', od 1934 r. ''Loterswalde'') – dawna wieś położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], w [[Pisz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pisz]]. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona była w [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, nad [[Jezioro Nidzkie|Jeziorem Nidzkim]], około 15 km na południowy zachód od [[Pisz|Pisza]], na południe od [[Jaśkowo|Jaśkowa]] i [[Wiartel|Wiartla]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś została założona w 1563 roku, gdy 4 lub 5 łanów na [[Prawo chełmińskie |prawie chełmińskim]] otrzymał tu Abraham Lautterschk, strzelec i borowy z leśnictwa piskiego. Po drugiej stronie jeziora, naprzeciwko Sowirogu znajdowała się [[Przyrośl]], w której była książęca buda myśliwska. Początkowo wieś nazywana była ''Weiroch'', później ''Sobiroch'', ''Sowirog''. W 1857 roku liczyła 56 mieszkańców, zaś w maju 1939 roku – 169 mieszkańców. Między Sowirogiem a [[Struga|Strugą]] pod drugiej stronie jeziora (ta wieś również już nie istnieje) działała przeprawa promowa |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Na przełomie XIX i XX wieku założono we wsi szkołę. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 18 dzieci. | Na przełomie XIX i XX wieku założono we wsi szkołę. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 18 dzieci. | ||
| − | [[File: Sowiróg na mapie sprzed 1945 roku.gif|thumb|right| | + | [[File: Sowiróg na mapie sprzed 1945 roku.gif|thumb|right|290px|Sowiróg na mapie sprzed 1945 roku [http://www.polskieradio.pl/8/196/Artykul/177796,Mapa-miejsc-odnalezionych-Sowirog/ Mapa miejsc odnalezionych] [25.08.2013] |
| + | ]] | ||
Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] zachowało się tu 10 budynków i murowana szkoła, lecz w 1948 roku ostatni mieszkańcy wyjechali do Niemiec, zaś ocalałe budynki rok później rozebrano. Obecnie na miejscu ludnej niegdyś wsi pozostały jedynie fundamenty domów, stary dąb, który niegdyś stał w środku wsi oraz zarośnięty, zdewastowany przez ludzi i puszczę cmentarz. W 2010 roku z inicjatywy stowarzyszenia [[lkwim: Stowarzyszenie na rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego Mazur „Sadyba”|"Sadyba"]] cmentarz odnowiono i postawiono tablicę z informacją o historii wsi. | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] zachowało się tu 10 budynków i murowana szkoła, lecz w 1948 roku ostatni mieszkańcy wyjechali do Niemiec, zaś ocalałe budynki rok później rozebrano. Obecnie na miejscu ludnej niegdyś wsi pozostały jedynie fundamenty domów, stary dąb, który niegdyś stał w środku wsi oraz zarośnięty, zdewastowany przez ludzi i puszczę cmentarz. W 2010 roku z inicjatywy stowarzyszenia [[lkwim: Stowarzyszenie na rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego Mazur „Sadyba”|"Sadyba"]] cmentarz odnowiono i postawiono tablicę z informacją o historii wsi. | ||
| − | + | W Sowirogu rozgrywa się akcja znanej powieści [[Ernst Wiechert|Ernsta Wiecherta]] (1887-1950) ''Dzieci Jerominów'' z lat 1945–1947. W książce znalazły się słowa, które w świetle losów wsi nabierają szczególnego wydźwięku<ref>Cytat za: ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. W. Korycka, Pisz 1970, s. 160.</ref>: | |
| − | W Sowirogu rozgrywa się akcja znanej powieści [[Ernst Wiechert|Ernsta Wiecherta]] (1887-1950) ''Dzieci Jerominów'' z lat | ||
| − | |||
| − | |||
''Nikt nie napisał jeszcze kroniki wsi Sowiegorogu. Zagubione wsie nie mają kroniki. Leżą wśród jezior i bagien mazurskiego kraju, mają szare dachy i ślepe okna, stare studnie z żurawiami i dzikie grusze rosnące na kamienistej ziemi. Otacza je wielki las i wisi nad nimi wysokie niebo z ciemnymi chmurami. Droga biegnie między chylącymi się ku upadkowi płotami, jej piaszczyste pasmo przychodzi z bezkresnych lasów i wśród nich znów ginie. Wędruje po drodze listonosz, a jeszcze częściej żandarm. Czasami barwny i hałaśliwy orszak weselny przetoczy się jej głębokimi koleinami.'' | ''Nikt nie napisał jeszcze kroniki wsi Sowiegorogu. Zagubione wsie nie mają kroniki. Leżą wśród jezior i bagien mazurskiego kraju, mają szare dachy i ślepe okna, stare studnie z żurawiami i dzikie grusze rosnące na kamienistej ziemi. Otacza je wielki las i wisi nad nimi wysokie niebo z ciemnymi chmurami. Droga biegnie między chylącymi się ku upadkowi płotami, jej piaszczyste pasmo przychodzi z bezkresnych lasów i wśród nich znów ginie. Wędruje po drodze listonosz, a jeszcze częściej żandarm. Czasami barwny i hałaśliwy orszak weselny przetoczy się jej głębokimi koleinami.'' | ||
| − | |||
''Lecz najczęściej droga odpoczywa w spokoju i tylko młode brzózki rzucają swój delikatny cień na zarośnięte trzciną rowy. Piasek nie pamięta tych, którzy po nim szli na spotkanie z życiem lub śmiercią. Droga nie ma krzyży ani pomników. Jest bezimienna.'' | ''Lecz najczęściej droga odpoczywa w spokoju i tylko młode brzózki rzucają swój delikatny cień na zarośnięte trzciną rowy. Piasek nie pamięta tych, którzy po nim szli na spotkanie z życiem lub śmiercią. Droga nie ma krzyży ani pomników. Jest bezimienna.'' | ||
| − | |||
'''Niniejsze hasło dedykowane jest wszystkim zaginionym mazurskim wsiom.''' | '''Niniejsze hasło dedykowane jest wszystkim zaginionym mazurskim wsiom.''' | ||
| + | ==Turystyka== | ||
| + | *[[Szlak Puszczą Piską: Ruciane Nida – Pisz]] | ||
| − | + | == Bibliografia== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | ||
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | #''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | ||
| − | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Sowiróg Ernsta Wiecherta'', Znad Pisy, nr 2, 1995, | + | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Sowiróg Ernsta Wiecherta'', Znad Pisy, nr 2, 1995, ss. 16–23. |
| − | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''W poszukiwaniu Sowirogu'', Borussia, nr 6, 1993, | + | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''W poszukiwaniu Sowirogu'', Borussia, nr 6, 1993, ss.1-6 [http://www.ernst-wiechert.de/Ernst_Wiechert_Po_polsku/Ernst_Wiechert_Inne/1993_06_Ryszard_Wojciech_Pawlicki_W_poszukiwaniu_Sowirogu.pdf/ Strona Ernsta Wiecherta] [25.08.2013] |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [25.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.polskieradio.pl/8/196/Artykul/177796,Mapa-miejsc-odnalezionych-Sowirog/ Mapa miejsc odnalezionych] [25.08.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 16:59, 10 lis 2014
| Sowiróg | |
| | |
![Sowiróg przed 1945 rokiem Rygielpisz [10.11.2014]](/index.php/Plik:Sowir%C3%B3g_przed_1945_rokiem.jpg) Sowiróg przed 1945 rokiem Rygielpisz [10.11.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | nie istnieje |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Pisz |
| Liczba ludności (2014) | brak |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Sowiróg | |
| Położenie na mapie Polski  Sowiróg | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Sowiróg (niem. Sowirog, od 1934 r. Loterswalde) – dawna wieś położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz.
Położenie
Wieś położona była w Puszczy Piskiej, w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, nad Jeziorem Nidzkim, około 15 km na południowy zachód od Pisza, na południe od Jaśkowa i Wiartla.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1563 roku, gdy 4 lub 5 łanów na prawie chełmińskim otrzymał tu Abraham Lautterschk, strzelec i borowy z leśnictwa piskiego. Po drugiej stronie jeziora, naprzeciwko Sowirogu znajdowała się Przyrośl, w której była książęca buda myśliwska. Początkowo wieś nazywana była Weiroch, później Sobiroch, Sowirog. W 1857 roku liczyła 56 mieszkańców, zaś w maju 1939 roku – 169 mieszkańców. Między Sowirogiem a Strugą pod drugiej stronie jeziora (ta wieś również już nie istnieje) działała przeprawa promowa
Na przełomie XIX i XX wieku założono we wsi szkołę. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 18 dzieci.
Sowiróg na mapie sprzed 1945 roku Mapa miejsc odnalezionych [25.08.2013]
Po II wojnie światowej zachowało się tu 10 budynków i murowana szkoła, lecz w 1948 roku ostatni mieszkańcy wyjechali do Niemiec, zaś ocalałe budynki rok później rozebrano. Obecnie na miejscu ludnej niegdyś wsi pozostały jedynie fundamenty domów, stary dąb, który niegdyś stał w środku wsi oraz zarośnięty, zdewastowany przez ludzi i puszczę cmentarz. W 2010 roku z inicjatywy stowarzyszenia "Sadyba" cmentarz odnowiono i postawiono tablicę z informacją o historii wsi.
W Sowirogu rozgrywa się akcja znanej powieści Ernsta Wiecherta (1887-1950) Dzieci Jerominów z lat 1945–1947. W książce znalazły się słowa, które w świetle losów wsi nabierają szczególnego wydźwięku[1]: Nikt nie napisał jeszcze kroniki wsi Sowiegorogu. Zagubione wsie nie mają kroniki. Leżą wśród jezior i bagien mazurskiego kraju, mają szare dachy i ślepe okna, stare studnie z żurawiami i dzikie grusze rosnące na kamienistej ziemi. Otacza je wielki las i wisi nad nimi wysokie niebo z ciemnymi chmurami. Droga biegnie między chylącymi się ku upadkowi płotami, jej piaszczyste pasmo przychodzi z bezkresnych lasów i wśród nich znów ginie. Wędruje po drodze listonosz, a jeszcze częściej żandarm. Czasami barwny i hałaśliwy orszak weselny przetoczy się jej głębokimi koleinami. Lecz najczęściej droga odpoczywa w spokoju i tylko młode brzózki rzucają swój delikatny cień na zarośnięte trzciną rowy. Piasek nie pamięta tych, którzy po nim szli na spotkanie z życiem lub śmiercią. Droga nie ma krzyży ani pomników. Jest bezimienna.
Niniejsze hasło dedykowane jest wszystkim zaginionym mazurskim wsiom.
Turystyka
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Sowiróg Ernsta Wiecherta, Znad Pisy, nr 2, 1995, ss. 16–23.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, W poszukiwaniu Sowirogu, Borussia, nr 6, 1993, ss.1-6 Strona Ernsta Wiecherta [25.08.2013]
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [25.08.2013]
- Mapa miejsc odnalezionych [25.08.2013]
Przypisy
- ↑ Cytat za: Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. W. Korycka, Pisz 1970, s. 160.
