Tuchlin: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki:) |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Tuchlin | |nazwa = Tuchlin | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Tuchlina | |dopełniacz wsi = Tuchlina | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 199<ref> | + | |liczba ludności = 199<ref>w Głównym Urzędzie Statystycznym brak jest aktualnych danych</ref> |
|rok = 1988 | |rok = 1988 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Tuchlin''' (niem. ''Tuchlinnen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Ewa Paciorek]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=326/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Mazurska|Równinie Mazurskiej]], na północnym brzegu jeziora [[Jezioro Tuchlin| Tuchlin]] oddzielonego przesmykiem od jeziora [[Jezioro Śniardwy|Śniardwy]], 13 km na zachód od [[Orzysz|Orzysza]]. W odległości 2 km na północ od wsi znajduje się stacja kolejowa na linii [[Ełk]] – Orzysz – [[Mrągowo]] (obecnie nieczynnej). | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Osada istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454-1466). Przywilej został odnowiony w 1477 roku na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] na 10 łanach dla Macieja Presofskiego (Przerowskiego). Wieś występowała w tym czasie pod nazwami ''Tuchlinen'' lub ''Toclin''. W 1555 roku [[Starostwo ryńskie|starosta ryński]] [[Jerzy von Diebes]] sprzedał siedmiu wolnym z Tuchlina 3 łany, a także podarował tam 4,5 łana swojemu pisarzowi starościńskiemu. W wyniku epidemii dżumy w latach 1709-1710 wymarła prawie cała ludność wsi. Miejscowość należała do [[Parafia ewangelicka w Okartowie|parafii ewangelickiej w Okartowie]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Szkoła we wsi powstała w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się tu edukacją 64 dzieci. | Szkoła we wsi powstała w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się tu edukacją 64 dzieci. | ||
Wieś ma charakter ulicówki; dobrze zachował się dawny układ zabudowy z początku XX wieku. W Tuchlinie jest kilka niewielkich plaż nad jeziorem Tuchlin. W pobliskim przysiółku [[Zdęgówko]] nadal istnieje wiele starych domów z czerwonej cegły i z czerwonymi dachówkami. | Wieś ma charakter ulicówki; dobrze zachował się dawny układ zabudowy z początku XX wieku. W Tuchlinie jest kilka niewielkich plaż nad jeziorem Tuchlin. W pobliskim przysiółku [[Zdęgówko]] nadal istnieje wiele starych domów z czerwonej cegły i z czerwonymi dachówkami. | ||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| + | |||
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1857 – 128 | + | *1857 r. – 128 osób |
| − | |||
| − | |||
| − | + | *1864 r. – 151 osób | |
| − | + | *1867 r. – 143 osoby | |
| − | + | *1933 r. – 308 osób | |
| − | + | *1939 r. – 421 osób | |
| − | + | *1988 r. – 199 osób | |
| − | + | == Zabytki == | |
| − | *[[Zespół dworca kolejowego w Tuchlinie| | + | *[[Zespół dworca kolejowego w Tuchlinie|zespół dworca kolejowego]] z 1912 roku: dworzec z budynkiem spedycji kolejowej, budynek mieszkalny i trzy budynki gospodarcze |
| − | * | + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Tuchlinie|cmentarz ewangelicki]] z połowy XIX wieku, na północ od wsi; użytkowany jeszcze w latach 70. XX wieku; częściowo zdewastowany |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; zdewastowany |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, [[Tuchlin Kolonia]]; zdewastowany |
*[[Tuchlin-Zdęgówko]]: budynek szkoły z lat 20. XX wieku | *[[Tuchlin-Zdęgówko]]: budynek szkoły z lat 20. XX wieku | ||
*Tuchlin-Zdęgówko: dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku | *Tuchlin-Zdęgówko: dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku | ||
| − | + | ==Ludzie związani z miejscowością== | |
| + | *[[lkwim:Andrzej Bałdyga|Andrzej Bałdyga]] (1963–1998) – nauczyciel, pedagog, poeta | ||
| − | + | ==Bibliografia == | |
| − | + | Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.<br/> | |
| − | + | von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.<br/> | |
| − | + | Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> | |
| − | + | Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004.<br/> | |
| − | + | ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.<br/> | |
| − | + | Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008.<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [19.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [19.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=20/ Strona Gminy Orzysz] [19.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [19.09.2013] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 93: | Linia 90: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat piski]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Orzysz (gmina miejsko-wiejska)]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] |
| − | + | [[Kategoria: 1401-1500]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 23:34, 17 sty 2015
| Tuchlin | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Liczba ludności (1988) | 199[1] |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Tuchlin | |
| Położenie na mapie Polski  Tuchlin | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Tuchlin (niem. Tuchlinnen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ewa Paciorek[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, na północnym brzegu jeziora Tuchlin oddzielonego przesmykiem od jeziora Śniardwy, 13 km na zachód od Orzysza. W odległości 2 km na północ od wsi znajduje się stacja kolejowa na linii Ełk – Orzysz – Mrągowo (obecnie nieczynnej).
Dzieje miejscowości
Osada istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454-1466). Przywilej został odnowiony w 1477 roku na prawie magdeburskim na 10 łanach dla Macieja Presofskiego (Przerowskiego). Wieś występowała w tym czasie pod nazwami Tuchlinen lub Toclin. W 1555 roku starosta ryński Jerzy von Diebes sprzedał siedmiu wolnym z Tuchlina 3 łany, a także podarował tam 4,5 łana swojemu pisarzowi starościńskiemu. W wyniku epidemii dżumy w latach 1709-1710 wymarła prawie cała ludność wsi. Miejscowość należała do parafii ewangelickiej w Okartowie.
Szkoła we wsi powstała w 1745 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel zajmował się tu edukacją 64 dzieci.
Wieś ma charakter ulicówki; dobrze zachował się dawny układ zabudowy z początku XX wieku. W Tuchlinie jest kilka niewielkich plaż nad jeziorem Tuchlin. W pobliskim przysiółku Zdęgówko nadal istnieje wiele starych domów z czerwonej cegły i z czerwonymi dachówkami.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1857 r. – 128 osób
- 1864 r. – 151 osób
- 1867 r. – 143 osoby
- 1933 r. – 308 osób
- 1939 r. – 421 osób
- 1988 r. – 199 osób
Zabytki
- zespół dworca kolejowego z 1912 roku: dworzec z budynkiem spedycji kolejowej, budynek mieszkalny i trzy budynki gospodarcze
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; użytkowany jeszcze w latach 70. XX wieku; częściowo zdewastowany
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; zdewastowany
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, Tuchlin Kolonia; zdewastowany
- Tuchlin-Zdęgówko: budynek szkoły z lat 20. XX wieku
- Tuchlin-Zdęgówko: dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku
Ludzie związani z miejscowością
- Andrzej Bałdyga (1963–1998) – nauczyciel, pedagog, poeta
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [19.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [19.09.2013]
Strona Gminy Orzysz [19.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [19.09.2013]
Przypisy
- ↑ w Głównym Urzędzie Statystycznym brak jest aktualnych danych
- ↑ Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
