Dwunastki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Wierzenia) |
|||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|zdjecie = | |zdjecie = | ||
|opis zdjecia = | |opis zdjecia = | ||
| − | |dzien = | + | |dzien = |
|typ swieta = | |typ swieta = | ||
|zwyczaje = | |zwyczaje = | ||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
''' Dwunastki''' - okres dwunastu dni i nocy od pierwszego dnia [[Boże Narodzenie|Bożego Narodzenia]] do [[Święto Trzech Król|Święta Trzech Króli]]. | ''' Dwunastki''' - okres dwunastu dni i nocy od pierwszego dnia [[Boże Narodzenie|Bożego Narodzenia]] do [[Święto Trzech Król|Święta Trzech Króli]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | Dwunastki miały nawiązywać do liczby dni, w czasie których Matka Boska i św. Józef poszukiwali Jezusa. W innej wersji, rodowód dwunastek wywodził się od liczby apostołów. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 24: | Linia 28: | ||
==Wierzenia== | ==Wierzenia== | ||
| − | Również w tym okresie podkreślano wzmożoną działalność [[Czarownica|czarownic]] i [[Duch|duchów]]. W związku z tym należało przestrzegać kilku zasad, aby nie sprowokować złego. Zabraniano między innymi gotowania w tym okresie grochu, miało to bowiem sprowadzić wrzody. Analogicznie gotowanie kaszy mogło sprowadzić wszy. Zakazy obejmowały pracę ze wszystkimi przedmiotami, wykonującymi ruch obrotowy lub tnący. Na terenie całej [[Warmia|Warmii]] obowiązywał zakaz prania, młócenia, przędzenia i rąbania drzewa. Nieprzestrzeganie zakazów miało prowadzić do nieurodzaju (rąbanie drzewa i młócenie), chorób (przędzenie i szycie), a nawet śmierci (pranie i rozwieszanie bielizny). W tym okresie w popołudnia i wieczory najczęściej darto pierza. Wiele zakazów i nakazów wykluczało się wzajemnie, a miejscowa ludność przestrzegała ich "profilaktycznie". Geneza większości obyczajów związanych z dwunastkami wywodzi się bezpośrednio z obchodzonych niegdyś w tym czasie świąt zmarłych. Wierzono, że | + | Również w tym okresie podkreślano wzmożoną działalność [[Czarownica|czarownic]] i [[Duch|duchów]]. W związku z tym należało przestrzegać kilku zasad, aby nie sprowokować złego. Zabraniano między innymi gotowania w tym okresie grochu, miało to bowiem sprowadzić wrzody. Analogicznie gotowanie kaszy mogło sprowadzić wszy. Zakazy obejmowały pracę ze wszystkimi przedmiotami, wykonującymi ruch obrotowy lub tnący. Na terenie całej [[Warmia|Warmii]] obowiązywał zakaz prania, młócenia, przędzenia i rąbania drzewa. Nieprzestrzeganie zakazów miało prowadzić do nieurodzaju (rąbanie drzewa i młócenie), chorób (przędzenie i szycie), a nawet śmierci (pranie i rozwieszanie bielizny). W tym okresie w popołudnia i wieczory najczęściej darto pierza. Wiele zakazów i nakazów wykluczało się wzajemnie, a miejscowa ludność przestrzegała ich "profilaktycznie". Geneza większości obyczajów związanych z dwunastkami wywodzi się bezpośrednio z obchodzonych niegdyś w tym czasie świąt zmarłych. Wierzono, że dwunastkowy popiół ze spalonych ziół i [[Nowolatki|nowolatków]] ma właściwości uzdrawiające - był w związku z tym wykorzystywany przy leczeniu chorób i [[Zamawianie|zamawianiach]]. |
| − | |||
| − | + | Śmierć mieszkańca wsi w czasie dwunastek mogła doprowadzić w następnym roku do zgonu kolejnych dwunastu mieszkańców. Jeśli w tym okresie umarło dziecko, w nadchodzącym roku śmierć miała zabierać wyłącznie dzieci. Analogicznie to wierzenie odnosiło się do kobiet i mężczyzn. | |
Zakazy: | Zakazy: | ||
| Linia 33: | Linia 36: | ||
*nie należało w tym czasie zabijać zwierząt - sprowadzało to bowiem nieszczęście | *nie należało w tym czasie zabijać zwierząt - sprowadzało to bowiem nieszczęście | ||
*nie wolno było w tych dniach wypiekać chleba - mogli zjawić się goście, którzy zjedliby go w całości | *nie wolno było w tych dniach wypiekać chleba - mogli zjawić się goście, którzy zjedliby go w całości | ||
| − | *zakaz obdarowywania kogokolwiek - było to jednoznaczne z | + | *zakaz obdarowywania kogokolwiek - było to jednoznaczne z "przepędzaniem" z domu szczęścia |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 40: | Linia 43: | ||
*Wróżby pogodowe | *Wróżby pogodowe | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| Linia 60: | Linia 55: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: Etnografia]][[Kategoria: Wierzenia i Obyczaje | + | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: Etnografia]][[Kategoria: Wierzenia i Obyczaje]] |
Wersja z 16:39, 1 lip 2014
| Dwunastki | |
| | |
| Symbole | Wróżby pogodowe |
| Inne nazwy | Psia skórka, Święte wieczory, Świeczki |
Dwunastki - okres dwunastu dni i nocy od pierwszego dnia Bożego Narodzenia do Święta Trzech Króli.
Spis treści
Etymologia
Dwunastki miały nawiązywać do liczby dni, w czasie których Matka Boska i św. Józef poszukiwali Jezusa. W innej wersji, rodowód dwunastek wywodził się od liczby apostołów.
Zwyczaje na Warmii i Mazurach
Psia skórka wiązała się ze zwyczajami, w których dużą rolę odgrywały zakazy magiczne. Jednym z elementów były wróżby pogodowe. Kolejne z dwunastu dni miały symbolizować poszczególne miesiące roku. Inna popularna wróżba przepowiadająca pomyślność nakazywała wypatrywanie kto pierwszy wejdzie do domu w dzień Bożego Narodzenia. Interpretacje znaków zawarto w Jakuba Turowskiego Kluczu do bardzo ważnych tajemnic.
Wierzenia
Również w tym okresie podkreślano wzmożoną działalność czarownic i duchów. W związku z tym należało przestrzegać kilku zasad, aby nie sprowokować złego. Zabraniano między innymi gotowania w tym okresie grochu, miało to bowiem sprowadzić wrzody. Analogicznie gotowanie kaszy mogło sprowadzić wszy. Zakazy obejmowały pracę ze wszystkimi przedmiotami, wykonującymi ruch obrotowy lub tnący. Na terenie całej Warmii obowiązywał zakaz prania, młócenia, przędzenia i rąbania drzewa. Nieprzestrzeganie zakazów miało prowadzić do nieurodzaju (rąbanie drzewa i młócenie), chorób (przędzenie i szycie), a nawet śmierci (pranie i rozwieszanie bielizny). W tym okresie w popołudnia i wieczory najczęściej darto pierza. Wiele zakazów i nakazów wykluczało się wzajemnie, a miejscowa ludność przestrzegała ich "profilaktycznie". Geneza większości obyczajów związanych z dwunastkami wywodzi się bezpośrednio z obchodzonych niegdyś w tym czasie świąt zmarłych. Wierzono, że dwunastkowy popiół ze spalonych ziół i nowolatków ma właściwości uzdrawiające - był w związku z tym wykorzystywany przy leczeniu chorób i zamawianiach.
Śmierć mieszkańca wsi w czasie dwunastek mogła doprowadzić w następnym roku do zgonu kolejnych dwunastu mieszkańców. Jeśli w tym okresie umarło dziecko, w nadchodzącym roku śmierć miała zabierać wyłącznie dzieci. Analogicznie to wierzenie odnosiło się do kobiet i mężczyzn.
Zakazy:
- zakaz zawierania związku małżeńskiego - groziło to bowiem dwunastoma przeprowadzkami, które będą udziałem takiego małżeństwa
- nie należało w tym czasie zabijać zwierząt - sprowadzało to bowiem nieszczęście
- nie wolno było w tych dniach wypiekać chleba - mogli zjawić się goście, którzy zjedliby go w całości
- zakaz obdarowywania kogokolwiek - było to jednoznaczne z "przepędzaniem" z domu szczęścia
Symbole
- Wróżby pogodowe
Bibliografia
- Chłosta Jan,Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii, Olsztyn 2009.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
- Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
Przypisy
<references>
