Glitajny (gmina Korsze): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(Dzieje miejscowości)
(Dzieje miejscowości)
Linia 39: Linia 39:
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Miejscowość została lokowana przez [[Winrych von Kniprode|Winrycha von Kniprode]] w 1359 roku. Dokument lokacyjny odnowiono  w 1409 roku. Wieś powstała na obszarze 10 włók na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Glitajny nie uniknęły zniszczeń w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]], co bez wątpienia wpłynęło na intensywność procesu osadniczego. Na początku XVIII wieku do miejscowości dotarła [[epidemia dżumy]], nie znamy jednak liczby ofiar, które pochłonęła. W 1785 roku wieś była majątkiem, składającym się z 10 budynków mieszkalnych. W 1817 roku 82 osoby zamieszkiwały w 17 domostwach. W 1889 roku majątek wraz z folwarkami w [[Węgoryty|Węgorytach]] i [[Witoszyn|Witoszynie]] obejmował powierzchnię 583 ha. W latach 20. XX wieku Glitajny należały do Georga Borrmanna.
+
Miejscowość została lokowana przez [[Winrych von Kniprode|Winrycha von Kniprode]] w 1359 roku. Dokument lokacyjny odnowiono  w 1409 roku. Wieś powstała na obszarze 10 łanów na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Glitajny nie uniknęły zniszczeń w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]], co bez wątpienia wpłynęło na intensywność procesu osadniczego. Po [[wojna trzynastoletnia|wojnie trzynastoletniej]]  Glitajny przeszły w ręce rodu [[von Oelsen]]. Ostatnim dziedzicem był kapitan Aleksander August Leopold von Oelsen. P Na początku XVIII wieku do miejscowości dotarła [[epidemia dżumy]], nie znamy jednak liczby ofiar, które pochłonęła. W 1785 roku wieś była majątkiem, składającym się z 10 budynków mieszkalnych. Po śmierci kapitana Aleksandra Augusta Leopolda von Oelsena w 1811 roku Glitajny stały się własnością mieszczańskiej rodziny Goebel. W 1817 roku 82 osoby zamieszkiwały w 17 domostwach. W 1853 roku majątek jako małżeńskie wiano stał się własnością  Carla Friedricha Ferdinanda Juliusa von Skopnika. Spadkobiercy wznieśli nieistniejący już okazały dwór. W parku dworskim znajdował się cmentarz rodowy właścicieli majątku. W 1889 roku majątek wraz z folwarkami w [[Węgoryty|Węgorytach]] i [[Witoszyn|Witoszynie]] obejmował powierzchnię 583 ha. W latach 20. XX wieku Glitajny należały do Georga Borrmanna.
  
Po zakończeniu [[II wojna światowa| II wojny światowej]] na terenie wsi powstało [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Glitajny| państwowe gospodarstwo rolne]]. W miejscowości uruchomiono przedszkole, do którego w 1970 roku uczęszczało 29 dzieci. Powstał również punkt biblioteczny. Po 1945 roku dwór został zaadoptowany na szkołę podstawową. W 1970 roku wieś liczyła 341 mieszkańców.  W 1973 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne w Glitajnach należało do sołectwa [[Wiklewo]] w [[gmina Korsze| gminie Korsze]]. W latach 70. budynek dworu został opuszczony, a obecnie jego pozostałości stanowią własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.
+
Po zakończeniu [[II wojna światowa| II wojny światowej]] na terenie wsi powstało [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Glitajny| państwowe gospodarstwo rolne]]. W 1947 roku bezpowrotnie zniszczono cmentarz rodowy. W miejscowości uruchomiono przedszkole, do którego w 1970 roku uczęszczało 29 dzieci. Powstał również punkt biblioteczny. Po 1945 roku dwór został zaadoptowany na szkołę podstawową. W 1970 roku wieś liczyła 341 mieszkańców.  W 1973 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne w Glitajnach należało do sołectwa [[Wiklewo]] w [[gmina Korsze| gminie Korsze]]. W latach 70. budynek dworu został opuszczony, a obecnie jego pozostałości stanowią własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 2004 roku wieś była zamieszkana przez 396 osób.
 
+
   
 
 
 
 
Wywodzi się od pruskich dóbr służebnych, założonych przez Zakon Krzyżacki ok. 1340 r. Lennik krzyżacki posiadał majątek wielkości 13 łanów. Po wojnie trzynastoletniej (1454-1466), Glitajny przeszły w ręce Oelsenów. Rodzina ta pochodziła z okolic Paderbornu.
 
 
 
Kapitan Aleksander August Leopold von Oelsen (1775-1811), był ostatnim dziedzicem na Glitajnach. Później majątek należał do rodziny mieszczańskiej Goebel. W 1785 roku Glitajny były majątkiem liczącym 10 domów mieszkalnych. W 1817 w 17 budynkach mieszkało 82 osoby. Goebel zakupił drugie Glitajny ( znajdowały się w pobliżu Bartoszyc), dokąd przeniósł się z rodziną. W majątku zostawił jedynie zarządcę.
 
 
 
W roku 1853 wydali córkę za mąż w rezultacie czego, otrzymała Glitajny w posagu i zamieszkała w nich razem ze swym mężem Carlem Friedrichem Ferdinanden Juliusem von Skopnikiem. Po śmierci rodziców, Glitajny odziedziczył syn, Maksymilian Karol Ferdynand Juliusz, po śmierci Maksymiliana – jego syn Maksymilian Karol Ferdynand. W miejsce starego dworu Oelsenów, Skopnikowie postawili piękny pałac. W trakcie działań wojennych owy pałac został zniszczony.
 
 
 
  W miejscowości, w płd. części parku dworskiego ulokowany był  niewielki cmentarz rodowy rodziny von Skopnik. Cmentarz nazywał się Marysin (Mariens Ruh) od imienia Marii Emilii von Skopnik. Spoczywali tu: Ernst Carl Ferdinand  (zm. w 04.1873 r.), Artur Carl Ferdinand (zm. 26.07.1873), Maximilian Carl Ferdinand sen. (zm. 17.02.1894 r.) i Gertruda Charlotta Luisa Joanna (zm. 17.02.1896 r.). Cmentarz, zniszczony całkowicie został po 1947r.
 
 
 
  Po drugiej wojnie światowej powstało w Glitajnach państwowe gospodarstwo rolne. W 1970 roku mieszkało tu 341 osób. Były tu w tymże roku przedszkole (29 dzieci) i punkt biblioteczny. W 1983 roku, wieś liczyła 23 domy, 58 mieszkańców. PGR Glitajny w 1973 roku należał do sołectwa Wiklewo, gminy Korsze. Obecnie Glitajny maja 396 mieszkańców (stan na dzień 08.10.2004r).
 
 
 
Na nim wygasł ten ród w Prusach, pozostała zaś tylko linia kurlandzka. Jeszcze w słowniku miejscowości z 1820 r. Glitajny, w których było 17 chałup i zamieszkiwały 82 osoby, figurują pod nazwiskiem Oelsenów. W rzeczywistości majątek należał już do rodziny mieszczańskiej Goebel, a wraz z Glitajnami – znajdujący się w pobliżu folwark Kałmy. W 1834 r. Goebel zakupił także owe drugie Glitajny, w pobliżu Bartoszyc, dokąd przeniosła się rodzina wraz z sześcioletnią córką Johanną. Na miejscu pozostał zarządca. Gdy córka w 1853 r. wydana została za mąż, otrzymała tutejsze Glitajny w posagu i osiadła w nich wraz z mężem – Carlem Friedrichem Ferdinandem Juliusem von Skopnikiem. Skopnikowie pochodzili ze szlachty mazowieckiej, posiadali herb Trąby. Siedzieli na Rybnie i Rozogach, ale majątki te utracili. Posag Johanny Goebel umożliwił im powrót do klasy ziemiańskiej. Po rychłej śmierci obojga rodziców, Glitajny odziedziczył najstarszy syn, Maksymilian Karol Ferdynand Juliusz (ostatnie trzy imiona – po ojcu), po nim zaś – jego syn Maksymilian Karol Ferdynand, urodzony w 1885 r. Według danych z 1913 r., do majątku należał też folwark Góra, co stanowiło łącznie 456 ha. Folwark Kałmy liczony był osobno – jego obszar wynosił 268 ha. Według danych z lat 1922-1932, Glitajny i Góra liczyły 527 ha, zaś Kałmy zostały ograniczone do 105,7 ha. W dwóch pierwszych trzymano łącznie 85 koni, 200 sztuk bydła i 130 świń, w Kałmach jedynie 12 koni i 70 sztuk bydła. Skopnikowie zbudowali w Glitajnach nowy, szykowny pałac, na miejscu starego dworu Oelsenów. Pałac ten zniszczyła wojna. Po wojnie założono tu państwowe gospodarstwo rolne, w którym zamieszkiwało w 1970 r. 341 osób. Istniało tu przedszkole oraz punkt biblioteczny.
 
 
<br/>
 
<br/>
  

Wersja z 00:30, 13 kwi 2014

Glitajny

Nieistniejący dwór w Glitajnach
Nieistniejący dwór w Glitajnach
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat kętrzyński
Gmina Korsze
Liczba ludności (2010) 410[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Glitajny
Glitajny
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Glitajny
Glitajny
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Glitajny (niem. Glittainen, Glittehnen) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 410 mieszkańców (łącznie z Górą i Kałmami).

Położenie

Miejscowość leży w odległości 2 km na północny wschód od Korsz, przy drodze Korsze-Sępopol.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została lokowana przez Winrycha von Kniprode w 1359 roku. Dokument lokacyjny odnowiono w 1409 roku. Wieś powstała na obszarze 10 łanów na prawie chełmińskim. Glitajny nie uniknęły zniszczeń w okresie wojen polsko-krzyżackich, co bez wątpienia wpłynęło na intensywność procesu osadniczego. Po wojnie trzynastoletniej Glitajny przeszły w ręce rodu von Oelsen. Ostatnim dziedzicem był kapitan Aleksander August Leopold von Oelsen. P Na początku XVIII wieku do miejscowości dotarła epidemia dżumy, nie znamy jednak liczby ofiar, które pochłonęła. W 1785 roku wieś była majątkiem, składającym się z 10 budynków mieszkalnych. Po śmierci kapitana Aleksandra Augusta Leopolda von Oelsena w 1811 roku Glitajny stały się własnością mieszczańskiej rodziny Goebel. W 1817 roku 82 osoby zamieszkiwały w 17 domostwach. W 1853 roku majątek jako małżeńskie wiano stał się własnością Carla Friedricha Ferdinanda Juliusa von Skopnika. Spadkobiercy wznieśli nieistniejący już okazały dwór. W parku dworskim znajdował się cmentarz rodowy właścicieli majątku. W 1889 roku majątek wraz z folwarkami w Węgorytach i Witoszynie obejmował powierzchnię 583 ha. W latach 20. XX wieku Glitajny należały do Georga Borrmanna.

Po zakończeniu II wojny światowej na terenie wsi powstało państwowe gospodarstwo rolne. W 1947 roku bezpowrotnie zniszczono cmentarz rodowy. W miejscowości uruchomiono przedszkole, do którego w 1970 roku uczęszczało 29 dzieci. Powstał również punkt biblioteczny. Po 1945 roku dwór został zaadoptowany na szkołę podstawową. W 1970 roku wieś liczyła 341 mieszkańców. W 1973 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne w Glitajnach należało do sołectwa Wiklewo w gminie Korsze. W latach 70. budynek dworu został opuszczony, a obecnie jego pozostałości stanowią własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 2004 roku wieś była zamieszkana przez 396 osób.


Zabytki

  • Park dworski


Bibliografia

  1. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
  2. Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
  3. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
  4. Dzieje wsi [data dostępu: 5.03.2014]
  5. Historia majątku Glitajny [data dostępu: 5.03.2014]


Przypisy

  1. Łącznie: Glitajny, Góra, Kałmy.


Zobacz też