Lamkowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 459 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. | Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. | ||
| − | W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni<ref> </ref> | + | W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni<ref> </ref> |
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 23:36, 27 cze 2014
| Lamkowo | |
| | |
 Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Barczewo |
| Liczba ludności (2010) | 459 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lamkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Lamkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lamkowo (niem. Lemkendorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni[1]
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna. 11 km od Barczewa.
Dzieje miejscowości
Wieś wzmiankowana już w 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup Jan Stryprock wydał zgodę Prusowi Heneko Wegnerowi przywilej na wystawienie karczmy we wsi Brunsdorf (dzisiejsze Lamkowo). Lokacja Lamkowa została dokonana 13 kwietnia 1363 roku przez biskupa Jana Stryprocka. Wkrótce potem wybudowano drewniany kościół parafialny. We wsi był już karczmarz i sołtys.
16 marca 1464 roku biskup Paweł Legendorf poddał Warmię pod zwierzchnictwo Polski. Duże szkody przyniosła wojna polsko-krzyżacka (1519-1521). Wieś spłonęła w styczniu 1521 roku, kiedy mistrz Albrecht wycofał się z Jezioran w kierunku Barczewa i podpalił Lamkowo. W 1533 roku wieś liczyła 53 włóki i ponownie została spalona. Pozostał tylko jeden sołtys bez chłopów. Nie zachował się także kościół.W roku 1566 biskup Stanisław Hozjusz wydał akt lokacyjny dla Południowa, w roku 1569 zaś dla Stanisławowa, nazwanego później Stanclewem. W 1569 roku opustoszałej wsi Lamkowo nadał siedem włók sołeckich braciom Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom, zlecając sprowadzenia osadników na pozostałe 63 włóki. Dopiero biskup Marcin Kromer zdecydował zrealizować myśl biskupa Stanisława Hozjusza i 11 października 1574 roku nadał 4 włóki dla kościoła, ustanowił proboszcza i przyłączył do parafii prócz Lamkowa wsie zwane Ottendorf, Wierzkup, Derc, Kronowo i Parleza. Drewniany kościół zbudowano w 1574 roku przez biskupa włocławskiego Stanisława Karnkowskiego poświęcony ku czci Najświętszej Maryi Panny i św. Augustyna. W 1582 roku biskup Marcin Kromer ponowił lokacje i potwierdził, że jego poprzednik biskup Stanisław Hozjusz w celu odbudowania wsi Lamkowo wyznaczył 70 włók i sprzedał sołectwo z 7 włókami Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom, braciom. Przywilej ten nadany zatwierdził Marcin Kromer Maciejowi i Walentynemu synom śp. Franciszka Jagiełka.
Przed 1582 rokiem w Lamkowie była szkoła i nauczyciel Jan Kurek. W styczniu 1584 roku biskup warmiński wystawił kolejny przywilej lokacyjny dla Lamkowa. Dokument wymienia proboszcza Łukasza Kaszyńskiego, a także karczmę dzierżawioną przez burmistrza Barczewa. Przywilej został ponownie odnowiony 28 czerwca 1624 roku. W 1656 wieś liczyła 70 włók, 9 gburów (chłopów), 2 dziedzicznych sołtysów, 1 wolny zobowiązany do jednej służby i dwie karczmy. Cztery lata później wieś Lamkowo liczyła 70 włók, w tym 4, które należały do kościoła, 7 było sołeckich, 3 wolne, 18 uprawnych i 38 pustych. We wsi było trzech sołtysów; Jan Rogala, który posiadał 2 włóki ziemi (ok. 32 ha), Marcin Łykin i Mateusz Wypych oraz gospodarowało 9 chłopów. Jeden z nich Mateusz Rager miał 2 włóki ziemi, 4 konie, 2 krowy, 3 cielaki, 2 woły i 8 świń. Inni chłopi wymienieni w dokumentach to: Mateusz Pszczółka, Mazur, Kroczy, Kopacz (posiadali podobne gospodarstwa). Dokument wymienia kupca Tamasza Homera i dwóch ogrodników, których zwano Jasiek Karczki i Jan Bedelski. Karczmę w Lamkowie była w dalszym ciągu dzierżawiona przez burmistrz i barczewskich rajców. W roku 1686 po raz trzeci pobudowano kościół. W 1709 roku odnotowano ostrą zimę, a dżuma panującą w regionie ominęła Lamkowo. W 1737 roku biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek będąc w Lamkowie odnotował, że kościół uprzednio zbudowany jest zniszczony, i że należy położyć kamień węgielny i przystąpić do budowy nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku barokowy kościół konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski, ku czci św. Mikołaja i św. Augustyna, który w 1830 spalił się znów z wieżą, w której wisiał dzwon. W latach 1830-1831 roku odbudowano świątynię.
Ludność Lamkowo ucierpiała, kiedy 31 stycznia 1945 roku do wsi weszły wojska Armii Czerwonej. 7 maja 1999 roku Szkole Podstawowej w Lamkowie nadano imię Franciszka Szczepańskiego. Dom Artysty w Lamkowie powstał w 2003 roku staraniem Teresy Walczak-Wikiert, rzeźbiarki i malarki i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza, malarza, rzeźbiarza i snycerza. Galeria mieści się w historycznym budynku, w którym niegdyś swą siedzibę miało Towarzystwo Czytelni Ludowych. W ostatnich latach budynek popadał w ruinę. Obecnie czynna jest wystawa malarstwa, rzeźby, oraz przedmiotów używanych niegdyś w warmińskim gospodarstwie domowym. Prezentowane jest tam m.in. malarstwo olejne, rysunki ołówkiem, rzeźby, haft obrazowy, gobeliny, wyklejanki, obrazy wykonane techniką kolażu, oraz kolekcja ramek do obrazów autorstwa Amerykanina Kenta Monta. Na wystawie można obejrzeć także prace autorstwa Krzysztofa Rawdanica i Jasi Buras (hafty), oraz rzeźbiarza i muzyka Waldermara Ciukszy. Na uwagę zwracają także piękne meble wykonywane na zamówienie przez pana Cieślikiewicza, zajmującego się także snycerką (wykonany przez niego fotel służył poprzedniemu papieżowi podczas mszy, które odprawiał będąc z pielgrzymką w naszym regionie). Sala galerii pełni również funkcje użyteczne dla miejscowej społeczności lokalnej – głównie dla dzieci i młodzieży szkolnej.
Edukacja
Ludzie związani z miejscowością
- Franciszek Szczepański, znany na Warmii jako działacz społeczny i polityczny, poseł do Reichstagu, kierownik i organizator sieci bibliotek Towarzystwa Czytelni Ludowych, współzałożyciel Gazety Olsztyńskiej.
- Wiktor Brosz, działacz ruchu robotniczego.
Zabytki
- Barokowy kościół; wybudowany w 1748 roku
- Cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX wieku.
- Kapliczki przydrożne z XIX w.
- kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej poł. XVIII w.
- kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku.
- Kapliczka zlokalizowana za dawnym budynkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia
Bibliografia
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
- Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Baza Informacji Lokalnej [data dostępu: 20.06.2014]
- Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 20.06.2014]
- Polska Niezwykła [data dostępu: 20.06.2014]
- Dom Warmiński[data dostępu: 20.06.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 20.06.2014]
Przypisy
